Page 20 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต

540
ว่าตื่นตัวขึ้นรู้ว่าเบาขึ้น ไปดูตัวรู้พอไปดูตัวรู้อีก สภาพจิตเปลี่ยนไปอย่างไร เขายิ่งตื่นตัวขึ้นอีกไหม ยิ่งตื่น ตัวขึ้นอีกไหม พิจารณาในลักษณะอย่างนี้ไป พร้อมที่จะรู้อารมณ์ที่ปรากฏขึ้นมาใหม่เสมอ อาการนี้เปลี่ยน ไป รู้สึกตัวขึ้นมาจับที่ความรู้สึกมีอะไรปรากฏขึ้นมา พร้อมที่จะเข้าไปกาหนดรู้ ดูถึงการเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไป อาการเกิดดับอย่างใดอย่างหนึ่งเกิดขึ้น ให้เข้าไปให้ถึงเลย ไม่ต้องกังวลว่าเขาจะหายไป หรือไม่ต้องกลัวว่า จะไม่มีสภาวะอย่างใดอย่างหนึ่งให้ดู ให้เข้าไปรู้ ไม่ต้องกลัวหาย ไม่ต้องกลัวดับ
ถ้าอารมณ์นี้หมดไปก็จะมีอารมณ์ใหม่ปรากฏขึ้นมาต่อเนื่อง ถ้ามีเวทนาก็ไปรู้เวทนา มีอาการ เคร่งตึงก็เข้าไปรู้อาการเคร่งตึง ไม่มีอะไรปรากฏเลยมีแต่อาการเคร่งตึงตามร่างกาย ที่บางส่วนของร่างกาย เอาจติ ทวี่ า่ งนนี่ ะไปรอู้ าการเครง่ ตงึ เขา้ ไปกา หนดรวู้ า่ อาการเครง่ ตงึ เขาเปลยี่ นไปอยา่ งไร เขาจางไปคลายไป หรือสลายไป ตามรู้แบบนั้น ตามร่างกายจุดไหนที่มีอาการเคร่งตึง เราก็เอาจิตที่ว่าง ๆ ตามเข้าไปกาหนดรู้ ดูว่าเขาเปลี่ยนอย่างไร คลายไป ตามไล่ไปเรื่อย ๆ ทั้งตัว จนรู้สึกว่าตัวหายไปหรือว่างไปหรือรู้สึกตื่นตัวขึ้น มา ตามรู้จนอาการเคร่งตึงนั้นหมด พออาการเคร่งตึงหมดไป ก็สังเกตดูว่าอารมณ์อะไรเกิดขึ้น
อาการเคร่งตึงหมดไปแล้ว ตัวเป็นอย่างไร ตัวว่างตัวเบาตัวโปร่งโล่งไป ถ้าตัวโล่งไปลองดูว่าใจเรา เบาด้วยไหม ถ้าใจเบาขึ้น ลองดูจิตที่เบาหรือใจที่เบาเขาตื่นตัวขึ้นไหมสบายไหม ดูความสบายนั้นต่อ ดูจิต ที่สบายความสบายนั้นกว้างแค่ไหน ความสบายมีความกว้างแค่ไหน เป็นความสบายที่นุ่มนวล เป็นความ สบายที่อ่อนโยน เป็นความสบายที่สว่าง หรือเป็นความสบายที่ละเอียด เบา รู้แบบนี้รู้ถึงความปลีกย่อย รู้ ถงึ รสชาตทิ เี่ ปลยี่ นไปตา่ งไป จะมงี านใหจ้ ติ เราทา อยเู่ สมอ เมอื่ มงี านใหจ้ ติ ทา แบบนี้ จติ กจ็ ะมคี วามตนื่ ตวั ... ไม่เผลอ การพิจารณาตรงนี้ คือการพิจารณาดูจิตในจิต ถึงความเป็นไปของแต่ละขณะ แต่ละขณะสภาพ จิตเปลี่ยนไปอย่างไร เปลี่ยนไปในแบบไหน ดีขึ้นไม่ดีขึ้นนะ ดีขึ้นหรือแย่ลง ตรงนี้แหละที่เราเปลี่ยนไป เรา ควรพิจารณา ถ้าเราพิจารณาแบบนี้ดูต่อเนื่องแบบนี้ การประคองจิตหรือการพัฒนาจิตเรา เราจะเห็นว่าจิต เราพัฒนาขึ้นอย่างไร สติดีขึ้นอย่างไร สมาธิดีขึ้นไหมอย่างไร นั่นคือเราพิสูจน์ด้วย เรารับรู้ด้วยตัวเราเอง ว่าเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร
เพราะฉะนั้นสังเกตให้ดี ขณะนี้สภาพจิตใจทั้งข้างหน้าข้างใน ข้างในความรู้สึกเราหรือข้างหน้า หรือรอบ ๆ ตัวนี้เขาเปลี่ยนไปอย่างไร มีอาการอย่างไรเกิดขึ้น อารมณ์ปัจจุบันขณะนี้คืออะไร แล้วเกิดดับ ในลักษณะอย่างไร เพื่อความต่อเนื่องให้สนใจในลักษณะอย่างนี้ไป รู้ถึงการเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไป เปลี่ยน แปลงไป ไม่ว่าจะเป็นการขยายออกกว้างออก กว้างออกเป็นขณะ ๆ ๆ ก็ตามแต่ละขณะ ๆ ๆ ไป ถ้าเขาเป็น จุดเล็ก ๆ อยู่ข้างหน้าก็เข้าไปที่จุดนั้น ดูว่าแต่ละจุดเขาเกิดดับอย่างไร ยิ่งเข้าไปเขาดับอย่างไรหายอย่างไร
ใหต้งั้ใจสงัเกตให้ดีไมว่า่จะเปน็เสยีงแอร์เสียงพดัลมถา้จิตเราสงบแลว้วา่งไมว่า่จะเปน็เสยีงแอร์ เสียงพัดลม หรือเสียงอะไรก็ตามที่ปรากฏชัดเข้ามาในความว่าง ปรากฏชัดเข้ามาในความสงบ เราก็อาศัย เสียงนั่นแหละ เข้าไปกาหนดรู้อาการเกิดดับของเสียงนั้นแหละ ว่าเกิดดับในลักษณะอย่างไร อันนั้นก็เป็น สภาวธรรมอย่างหนึ่ง มีงานให้จิตทาอยู่เสมอ คาว่ามีงานให้จิตทาอยู่ คือการศึกษาอาการพระไตรลักษณ์ คือศึกษากฎของไตรลักษณ์ ของการเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไป คือความเป็นอนิจจังทุกขังอนัตตา