Page 11 - bon-dia-aruba-20190711
P. 11
A11
OPINION Diahuebs 11 Juli 2019
Fundacion Respetami:
‘Grooming: Kico Esaki ta y con pa Reconoce e Señalnan’
ORANJESTAD - Groom- E por ta un otro miembro fa- 23% di casonan raporta di
ing, un palabra na Ingles miliar, un bisiña, un coach, abuso sexual ta wordo cometi
cu diferente nificacion, un maestro/a, etc. door di otro menornan mes.
pero kico ta ‘grooming’ di Abuso sexual no ta nifica sol-
menor? Nos a trece e tema E ‘groomer’ lo por purba iso- amente penetracion. Mishi-
di ‘grooming’ algun siman la e menor for di su famia y mento inapropia, acoso y
atras dilanti. ‘Grooming’ amigonan, pa asina e menor intimidacion, pero tambe
ta un subtema di abuso bira mas dependiente na ora un menor ta wordo ob-
sexual, no ta tur victima dje. Asina e ‘groomer’ lo tin liga pa mira y/of experiencia
di abuso sexual ta pasa mas control y poder over di abuso sexual y/ of actonan
den e proceso di ‘groom- e menor. E ‘groomer’ lo por sexual (incluyendo imagen-
ing’. Awe nos kier a duna culpa e menor, intimid’e, nan cu contenido sexual y/
boso mas conocemento pone sinti berguensa pa asina of pornografico) tambe ta
tocante e tema y e señal- nan “relacion special” keda cay bou di abuso sexual. Un
nan di ‘grooming’. Ora un secreto. ‘groomer’ por ehempel lo por
nos ta papia di abuso sex- pidi e menor pa manda potret
ual no necesariamente nos E ta importante pa wak caso- sunu of pa kita paña dilanti
kiermen abuso sexual cu nan di grooming for di e per- camara. Esakinan tambe ta
penetracion, como cu tin spectiva di un menor, cu tin formanan di abuso sexual.
diferente forma di abuso ora door di lealtad, admira- Dependiendo di un caso un
sexual, sigui lesa abou pa cion, amor, miedo, confusion persona cu ta uza menornan
mas informacion. y inocencia no ni sa cu nan (bou 18 aña) pa pornografia
ta pasando den un proceso di infantil por haya un castigo
‘Grooming’ ta ora un persona ‘grooming’. di maximo 8 aña of un boet
ta crea un “relacion special” di categoria 5 (Afl. 100.000,-).
of conexion emocional cu un Kico ta online grooming? Te hasta ora un persona pro-
menor. E kier haya e menor ‘Grooming’ por pasa fisica- voca un menor (bou 18 aña)
su confiansa, cu e intencion mente, pero e por pasa on- cu regalo, placa y/of promesa,
pa haci actonan sexual cu e line tambe, por ehempel ora cu e meta di haci actonan
menor. Den e articulo aki e menor ta ariba su telefon of sexual (ontucht), e por haya
nos lo uza menor, pa asina e tablet. Medionan social, in- un castigo di maximo 4 aña
ta mas cu claro cu tanto mu- cluso weganan online, ta ha- of un boet di categoria 4 (Afl.
cha como hoben por pasa den cie facil pa nos por comunica 25.000,-).
e proceso di ‘grooming’. E ta cu otro, pero e ta importante
importante pa sa cu ‘groom- pa ta consciente y critico di e Tacticanan cu un persona ta
ing’ por pasa cu cualkier herment aki. Como cu e ta uza pa ‘groom’ mucha por ta
menor, di cualkier edad, sexo, asina facil pa pone informa- lo siguiente:
nacionalidad y clase social. cion (priva) di nos mes eyfo, • Pretende di ta un
E chens pa bira victima di nos ta haci nos mes vulnera- persona mas hoben
‘grooming’ ta mas grandi pa bel. • Pretende di tin e me-
menornan entre 11 pa 15 aña, sun interesnan cu menor. menos. Tene cuenta cu ariba prendemento di sex cu no ta
mirando e fase di desaroyo Un abusado en general ta • Cumpra regalo y/ of medionan social ta facil pa apropia pa e edad di e mu-
cu nan ta aden, sexualidad busca un prooi (obhetivo) treat pa e menor crea un profiel falso. No ta cha. Por ehempel interaccion
ta bira un tema emocionante facil, un persona vulnerabel, • Duna atencion y/ of tur menor, specialmente es- sexual cu otro adultonan of
na e edad aki y curiosidad ta un persona timido, un perso- conseho na e menor unnan mas chikito, ta conoci otro menornan di edad mas
subi, p’esey ta importante pa na cu e sa lo wanta e “secreto”. • Haci promesanan cu e terminologia di catfish- grandi.
informa menornan tambe to- Menornan ta keda vulnera- (falso) na e menor ing. Esaki kiermen cu tin ora • Ta pasa tempo aus-
cante siguridad online, pero bel. A pesar cu no ta adulto ‘Groomers’ ta haci uzo di nos por papia cu un persona ente for di cas of ta yega cas
tambe tocante sexualidad en so ta abusa sexualmente di informacion cu e tin di e ariba medionan social, cu ta laat di loke ta custumbra nor-
general. Durante cada fase di menornan, adultonan ta keda menor pa asina por manipula aparenta un persona cu e no malmente.
desaroyo e tema di sexuali- e demografico mas grandi cu e menor mas facil, por ehem- ta, door di gaña su edad, sexo,
dad su forma ta cambia. Un ta comete abuso sexual cu un pel informacion tocante loke interes, etc. Conscientisacion ta im-
charla cu un menor di 14 aña menor. E adulto mayoria bi- e mucha ta gusta y interes di • Tin placa of cosnan portante y necesario
no ta mescos cu un charla cu aha ta pone e menor bou di e mucha, nos por pensa ariba materialistico sin cu por spli- Educando y informando nos
un menor di 7 aña. un presion emocional y den musica, pelicula, serie, buki, ca con a yega na esaki. Corda menornan ta un paso impor-
mayoria caso di abuso sexu- cuminda, deporte, hobby, etc. cu ‘grooming’ por ta un tac- tante pa reduci incidentenan
‘Grooming’ por pasa den un al por nota un desbalansa di tica cu un loverboy of sugar- di abuso sexual. Menornan
periodo cortico (siman) pa poder. E abusado adulto ta Kico ta e señalnan di daddy por uza pa acerca un mester conscientisacion ariba
periodo mas largo (aña), pero uza su posicion, como per- ‘grooming’? menor tambe. No necesari- temanan di consentimento,
mayoria biaha e proceso aki sona mas grandi, pa manipula • Ta sconde y tene se- amente e mester ta asina, den tuma decision saludabel, sex-
ta uno largo pa motibo cu e menor. Por ehempel door creto loke nan ta haci of cu un otro articulo nos lo duna ualidad, respet, habilidadnan
e ‘groomer’ mester establ- di bisa e menor: “Ken bo ta ken nan ta papia den nan mas informacion tocante e pa bisa ‘NO!’ y pa vocifera
ece un laso di confiansa cu e kere nan lo kere? Ami cu ta tempo liber, incluyendo ariba topico di ‘loverboy’ y ‘sugar- opinion. E ta importante pa
menor prome. E ‘groomer’ grandi of abo?” E ‘groomer’ medionan social manera daddy’. empower nos menornan.
lo por ‘groom’ e famia di e ta hunga cu e emocionnan di Facebook, Instagram, Snap- • E menor ta cambia Naturalmente cada tema
menor prome tambe, door di e menor y ta pone sinti ber- chat, etc. su aparencia di un dia pa otro mester wordo treci na un
aparenta manera un persona guensa y por te hasta culpa • E menor diripiente y ta bisti paña mas revela of manera diferente dependi-
di confiansa. E ‘groomer’ kier e menor p‘e abuso. Nos no ta cuminsa haci uzo di me- sunu. endo e edad y desaroyo di e
e confiansa di e famia, paso- ta descarta cu abuso sexual dionan social na un manera • E menor tin acceso mucha. Nos ta spera e arti-
bra asina e lo ta mas facil pa por wordo cometi door otro excesivo of lo contrario, e na alcohol y/ of droga. culo aki a brinda boso mas
acerca e menor, y famia lo menornan mes. Abuso bou di menor ta stop of ta haci me- • E menor ta sinti an- informacion ariba e tema di
no wak esaki como algo pe- hoben ta un tema cu masha nos uzo di medionan social gustia, ta rabia of ta mustra ‘grooming’.
culiar, como cu nan tin con- poco ta wordo papia di dje, y repentinamente. manera algo ta molesti’e. E
fiansa den e persona. Den casonan asina ta mesun serio • Tin un amigo of ami- menor por isola su mes y ta Pa mas informacion tocante e
un caso asina mayoria biaha cu abuso cu ta wordo cometi ga (nobo) mas grandi y no mustra y sinti cu e ta leu. articulo aki por yama Funda-
e ‘groomer’ lo ta un persona door di un adulto. Segun un ta anda cu amigonan di cus- • Comportacion of cion Respeta Mi na 582-4433.
conoci pa e menor y pe famia. investigacion Mericano un tumber mas of ta haci esaki lenguahe sexualisa of com-