Page 11 - bon-dia-aruba-20190711
P. 11

A11
                                                                                                      OPINION Diahuebs 11 Juli 2019
            Fundacion Respetami:

                             ‘Grooming: Kico Esaki ta y con pa Reconoce e Señalnan’



            ORANJESTAD  -  Groom-        E por ta un otro miembro fa-  23%  di  casonan  raporta  di
            ing,  un  palabra  na  Ingles  miliar,  un  bisiña,  un  coach,  abuso sexual ta wordo cometi
            cu  diferente  nificacion,  un maestro/a, etc.            door di otro menornan mes.
            pero kico ta ‘grooming’ di                                Abuso sexual no ta nifica sol-
            menor? Nos a trece e tema  E ‘groomer’ lo por purba iso-  amente  penetracion.  Mishi-
            di ‘grooming’ algun siman  la e menor for di su famia y  mento  inapropia,  acoso  y
            atras  dilanti.  ‘Grooming’  amigonan, pa asina e menor  intimidacion,  pero  tambe
            ta  un  subtema  di  abuso  bira  mas  dependiente  na  ora  un  menor  ta  wordo  ob-
            sexual,  no  ta  tur  victima  dje. Asina e ‘groomer’ lo tin  liga pa mira y/of experiencia
            di  abuso  sexual  ta  pasa  mas control y poder over di  abuso  sexual  y/  of  actonan
            den  e  proceso  di  ‘groom-  e menor. E ‘groomer’ lo por  sexual  (incluyendo  imagen-
            ing’. Awe nos kier a duna  culpa  e  menor,  intimid’e,  nan  cu  contenido  sexual  y/
            boso  mas  conocemento  pone sinti berguensa pa asina  of  pornografico)  tambe  ta
            tocante  e  tema  y  e  señal-  nan  “relacion  special”  keda  cay bou di abuso sexual. Un
            nan  di  ‘grooming’.  Ora  un secreto.                    ‘groomer’ por ehempel lo por
            nos ta papia di abuso sex-                                pidi e menor pa manda potret
            ual no necesariamente nos  E ta importante pa wak caso-   sunu  of  pa  kita  paña  dilanti
            kiermen  abuso  sexual  cu  nan di grooming for di e per-  camara.  Esakinan  tambe  ta
            penetracion,  como  cu  tin  spectiva di un menor, cu tin  formanan  di  abuso  sexual.
            diferente  forma  di  abuso  ora  door  di  lealtad,  admira-  Dependiendo  di  un  caso  un
            sexual,  sigui  lesa  abou  pa  cion, amor, miedo, confusion  persona cu ta uza menornan
            mas informacion.             y  inocencia  no  ni  sa  cu  nan  (bou  18  aña)  pa  pornografia
                                         ta pasando den un proceso di  infantil  por  haya  un  castigo
            ‘Grooming’ ta ora un persona  ‘grooming’.                 di maximo 8 aña of un boet
            ta  crea  un  “relacion  special”                         di categoria 5 (Afl. 100.000,-).
            of conexion emocional cu un  Kico ta online grooming?     Te hasta ora un persona pro-
            menor. E kier haya e menor  ‘Grooming’  por  pasa  fisica-  voca un menor (bou 18 aña)
            su  confiansa,  cu  e  intencion  mente,  pero  e  por  pasa  on-  cu regalo, placa y/of promesa,
            pa  haci  actonan  sexual  cu  e  line tambe, por ehempel ora  cu  e  meta  di  haci  actonan
            menor.  Den  e  articulo  aki  e menor ta ariba su telefon of  sexual  (ontucht),  e  por  haya
            nos lo uza menor, pa asina e  tablet.  Medionan  social,  in-  un  castigo  di  maximo  4  aña
            ta mas cu claro cu tanto mu-  cluso weganan online, ta ha-  of un boet di categoria 4 (Afl.
            cha como hoben por pasa den  cie facil pa nos por comunica  25.000,-).
            e proceso di ‘grooming’. E ta  cu otro, pero e ta importante
            importante pa sa cu ‘groom-  pa ta consciente y critico di e  Tacticanan  cu  un  persona  ta
            ing’  por  pasa  cu  cualkier  herment  aki.  Como  cu  e  ta  uza pa ‘groom’ mucha por ta
            menor, di cualkier edad, sexo,  asina  facil  pa  pone  informa-  lo siguiente:
            nacionalidad  y  clase  social.  cion (priva) di nos mes eyfo,  •   Pretende  di  ta  un
            E  chens  pa  bira  victima  di  nos ta haci nos mes vulnera-  persona mas hoben
            ‘grooming’  ta  mas  grandi  pa  bel.                     •      Pretende di tin e me-
            menornan entre 11 pa 15 aña,                              sun interesnan cu menor.     menos. Tene cuenta cu ariba  prendemento di sex cu no ta
            mirando  e  fase  di  desaroyo  Un  abusado  en  general  ta  •   Cumpra  regalo  y/  of  medionan  social  ta  facil  pa  apropia  pa  e  edad  di  e  mu-
            cu  nan  ta  aden,  sexualidad  busca  un  prooi  (obhetivo)  treat pa e menor         crea  un  profiel  falso.  No  ta  cha. Por ehempel interaccion
            ta bira un tema emocionante  facil, un persona vulnerabel,  •    Duna  atencion  y/  of  tur  menor,  specialmente  es-  sexual  cu  otro  adultonan  of
            na e edad aki y curiosidad ta  un persona timido, un perso-  conseho na e menor        unnan mas chikito, ta conoci  otro  menornan  di  edad  mas
            subi, p’esey ta importante pa  na cu e sa lo wanta e “secreto”.   •   Haci   promesanan  cu e terminologia di catfish-  grandi.
            informa menornan tambe to-   Menornan  ta  keda  vulnera-  (falso) na e menor          ing. Esaki kiermen cu tin ora  •    Ta  pasa  tempo  aus-
            cante  siguridad  online,  pero  bel. A pesar  cu no ta adulto  ‘Groomers’  ta  haci  uzo  di  nos por papia cu un persona  ente for di cas of ta yega cas
            tambe  tocante  sexualidad  en  so  ta  abusa  sexualmente  di  informacion  cu  e  tin  di  e  ariba  medionan  social,  cu  ta  laat di loke ta custumbra nor-
            general. Durante cada fase di  menornan, adultonan ta keda  menor pa asina por manipula  aparenta un persona cu e no  malmente.
            desaroyo  e  tema  di  sexuali-  e demografico mas grandi cu  e menor mas facil, por ehem-  ta, door di gaña su edad, sexo,
            dad su forma ta cambia. Un  ta comete abuso sexual cu un  pel informacion tocante loke  interes, etc.               Conscientisacion  ta  im-
            charla cu un menor di 14 aña  menor. E adulto mayoria bi-  e mucha ta gusta y interes di  •   Tin  placa  of  cosnan  portante y necesario
            no ta mescos cu un charla cu  aha ta pone e menor bou di  e mucha, nos por pensa ariba  materialistico sin cu por spli-  Educando y informando nos
            un menor di 7 aña.           un presion emocional y den  musica,  pelicula,  serie,  buki,  ca con a yega na esaki. Corda  menornan ta un paso impor-
                                         mayoria caso di abuso sexu-  cuminda, deporte, hobby, etc.  cu ‘grooming’ por ta un tac-  tante pa reduci incidentenan
            ‘Grooming’ por pasa den un  al por nota un desbalansa di                               tica cu un loverboy of sugar-  di  abuso  sexual.  Menornan
            periodo  cortico  (siman)  pa  poder.  E  abusado  adulto  ta  Kico  ta  e  señalnan  di  daddy  por  uza  pa  acerca  un  mester conscientisacion ariba
            periodo mas largo (aña), pero  uza  su  posicion,  como  per-  ‘grooming’?             menor  tambe.  No  necesari-  temanan  di  consentimento,
            mayoria  biaha  e  proceso  aki  sona mas grandi, pa manipula  •   Ta sconde y tene se-  amente e mester ta asina, den  tuma decision saludabel, sex-
            ta  uno  largo  pa  motibo  cu  e  menor.  Por  ehempel  door  creto  loke  nan  ta  haci  of  cu  un otro articulo nos lo duna  ualidad, respet, habilidadnan
            e  ‘groomer’  mester  establ-  di bisa e menor: “Ken bo ta  ken  nan  ta  papia  den  nan  mas  informacion  tocante  e  pa  bisa  ‘NO!’  y  pa  vocifera
            ece un laso di confiansa cu e  kere nan lo kere? Ami cu ta  tempo liber, incluyendo ariba  topico di ‘loverboy’ y ‘sugar-  opinion.  E  ta  importante  pa
            menor  prome.  E  ‘groomer’  grandi  of  abo?”  E  ‘groomer’  medionan   social   manera  daddy’.                   empower  nos  menornan.
            lo  por  ‘groom’  e  famia  di  e  ta hunga cu e emocionnan di  Facebook,  Instagram,  Snap-  •   E  menor  ta  cambia  Naturalmente  cada  tema
            menor prome tambe, door di  e menor y ta pone sinti ber-  chat, etc.                   su aparencia di un dia pa otro  mester  wordo  treci  na  un
            aparenta  manera  un  persona  guensa  y  por  te  hasta  culpa  •   E  menor  diripiente  y ta bisti paña mas revela of  manera  diferente  dependi-
            di confiansa. E ‘groomer’ kier  e  menor  p‘e  abuso.  Nos  no  ta  cuminsa  haci  uzo  di  me-  sunu.              endo e edad y desaroyo di e
            e confiansa di e famia, paso-  ta  descarta  cu  abuso  sexual  dionan  social  na  un  manera  •   E  menor  tin  acceso  mucha.  Nos  ta  spera  e  arti-
            bra asina e lo ta mas facil pa  por wordo cometi door otro  excesivo  of  lo  contrario,  e  na alcohol y/ of droga.  culo  aki  a  brinda  boso  mas
            acerca  e  menor,  y  famia  lo  menornan mes. Abuso bou di  menor ta stop of ta haci me-  •   E menor ta sinti an-  informacion  ariba  e  tema  di
            no wak esaki como algo pe-   hoben ta un tema cu masha  nos  uzo  di  medionan  social  gustia,  ta  rabia  of  ta  mustra  ‘grooming’.
            culiar, como cu nan tin con-  poco ta wordo papia di dje, y  repentinamente.           manera  algo  ta  molesti’e.  E
            fiansa  den  e  persona.  Den  casonan asina ta mesun serio  •   Tin un amigo of ami-  menor por isola su mes y ta  Pa mas informacion tocante e
            un  caso  asina  mayoria  biaha  cu abuso cu ta wordo cometi  ga  (nobo)  mas  grandi  y  no  mustra y sinti cu e ta leu.  articulo aki por yama Funda-
            e ‘groomer’ lo ta un persona  door di un adulto. Segun un  ta anda cu amigonan di cus-  •     Comportacion     of  cion Respeta Mi na 582-4433.
            conoci pa e menor y pe famia.  investigacion  Mericano  un  tumber  mas  of  ta  haci  esaki  lenguahe  sexualisa  of  com-
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16