Page 32 - bon-dia-aruba-20190216
P. 32

A32    LOCAL
                 Diasabra 16 Februari 2019
            Fundacion Kidneys 297:

                                            ‘Un riñon malo nunca por wordo drecha’


                                                                                                                                saludabel,  nada  di  vet.  “Nos
                                                                                                                                kier  conscientisa  tocante  e
                                                                                                                                malesa cronico cu tin. Tin 17
                                                                                                                                pashent  cu  ta  bay  e  proceso
                                                                                                                                aki pa dia na Aruba, un total
                                                                                                                                di 78 pashent na Imsan y na
                                                                                                                                hospital tin mas pashent cu ta
                                                                                                                                mas di 150 pashent.

                                                                                                                                Locual  ta  ekipo,  Sneek  ta
                                                                                                                                splica  cu  tin  Aruba  ta  bon
                                                                                                                                prepara, pero no kiermen pa
                                                                                                                                hende no ta saludabel pa yega
                                                                                                                                na problemanan asina. “Nos
                                                                                                                                kier  purba  conscientisa  pa  e
                                                                                                                                cantidad di pashent no subi,
                                                                                                                                pa motibo cu e subi tin mas
                                                                                                                                gasto. Nos por saca afo cu tin
                                                                                                                                problema  dokter,  lista  di  es-
                                                                                                                                pera.”

                                                                                                                                Ta pa e motibo aki a lanta e
                                                                                                                                fundacion pa mira importan-
                                                                                                                                cia di e organo. E ta continua
                                                                                                                                splica cu mayoria di hende ta
                                                                                                                                pensa riba e curason, of otro
                                                                                                                                malesanan  mortal  cu  tin.  Si
                                                                                                                                yega  asina  leu  y  no  cuida,
                                                                                                                                tambe por ta mortal.

                                                                                                                                Sneek  ta  splica  cu  e  riñon
                                                                                                                                poco poco ta keda bay atras.
                                                                                                                                Di 100% e ta keda baha. Con
                                                                                                                                un persona por ripara cu e ri-
                                                                                                                                ñon no ta funcionando bon?
                                                                                                                                Sneek  ta  contesta  cu  ora  ta
                                                                                                                                laat caba, no ta ripara di co-
                                                                                                                                mienso.

                                                                                                                                E  ta  continua  splica  cu  ora
                                                                                                                                mira  calculo  den  orina,  pa
                                                                                                                                motibo cu no ta kibra mas of
                                                                                                                                un persona ta cuminsa pishi
                                                                                                                                sanger,  e  dolor  ta  fuerte.  E
                                                                                                                                momento  ta  laat  caba,  ‘bo  a
                                                                                                                                perde sigur un 20 pa 30% di e
                                                                                                                                funcion di un di bo riñon, of
                                                                                                                                di tur dos’. Mester haci test y
                                                                                                                                logra saca afo.

                                                                                                                                Sinembargo,  Sneek  ta  bisa
                                                                                                                                e  ta  un  problema  grandi  na
            ORANJESTAD –  Funda-         tabata trata cu persona cu di e  tin  cu  keda  bay  dialyse  ‘no  cu bida ‘ta beperkt’. “Un per-  Aruba.  E  gastonan  ta  halto,
            cion  Kidneys  297  a  cum-  tempo ey caba tabata dialyse.  por  haci  nada  y  no  tin  nada  sona riba dialyse mester ta na  hopi  hende  ta  sufri  di  pre-
            insa na 2013 pa asina trece  “Pero  nan  a  shut  down  pa  otro’. Si e pashent no pasa e  e mashin pa 3 ora, e mashin  sion,  diabetes.  Hende  no  ta
            conscientisacion  den  co-   motibo di no tin fondo y no  proceso di dialyse, e ta fayece.  aki ta laga bo sinti friu, henter  bebe awa, nan ta bebe alcohol
            munidad  di  Aruba  pa  a haya hende pa neem over.”       E proceso ta duna e oportuni-  e  sanger  ta  sali,  bo  por  wak  y e tin di haber con cada per-
            locual ta trata e importan-                               dad pa biba, te ora un trans-  e na e buis cu ta saca y otro  sona ta alimenta. “Con bo ta
            cia  di  riñon  den  e  curpa  El  a  ripara  e  importancia  pa  plante pa un riñon.   cu ta hinca e sanger. Pa haci  cuida bo curpa tin un efecto
            di  ser  humano.  Bon  Dia  sigui informa ‘en berdad e ta                              e limpiesa, e pashent ta keda  grandi  na  bo  organo.  Na  e
            Aruba a papia cu Miluska  algo cu no ta wordo consci-     E  ta  continua  splica  cu,  pa-  cansa.”                momento cu bo no bebe su-
            Sneek,  kende  ta  e  presi-  entisa hopi’. Sneek ta agrega  sobra e pashent no por orina                           ficiente awa y sin tene cuenta
            dent di e fundacion.         cu un riñon malo nunca por  y no por haci su curpa limpi  Un  persona  su  color  por  na alimentacion, ta riesgo.”
                                         wordo drecha, e mester wor-  ya cu e riñonan tabata balans  cambia, su apetit ta cambia ‘e  Sneek  ta  bisa  cu  si  come
            E fundacion a cuminsa cu un  do transplanta.              esaki, ‘saca awa sushi’ e ora e  ta sclavisa pa e mashin’. Sneek  cierto  cosnan  pa  e  riñon  tin
            ‘sentimento’ cu no tabata tin                             pashent  bay den  dialyse ta e  ta remarca cu por haci esaki  un trabou grandi. Un ehem-
            mucho  informacion  rond  di  Sneek a bisa cu na Aruba no  mashin ta haci henter e pro-  na cas, pero mester ta di mas  pel cu el a uza, ta e efecto di
            Aruba tocante riñon. Pa mot-  por  haci  transplante,  y  cu  e  ceso.  “Spoela  sanger  pa  casa  limpi,  anto  e  ta  rekeri  hopi  coca  cola,  cu  ta  sumamente
            ibo cu esun encarga tabata tin  pashent mester bay afo. E ta  e awa likido, corda cu curpa  trabou cu hende ta prefera di  grandi pa motibo cu riñon tin
            famia cu problema cu e orga-  agrega cu tin un lista di espera  ta  contene  mas  60%  di  awa.  djis  bay  clinica.  Nan  tin  cu  cu procesa y parti pa tur or-
            no aki, y e kier a transplanta  pa wak si ta haya un persona  Pues  pashent  mester  tene  atende e clinica cada 2-3 dia,  ganonan pa haya tambe, pero
            su riñon na su omo.          compatibel. “Tin biaha e per-  cuenta di kico tur e ta come y  dependiendo di cuanto likido  e no ta saca nada afo; pero ora
                                         sona por, pero tin asina tanto  cuanto likido e a bebe.”  tin den nan curpa paso nan ta  ta bebe awa ta filtra y ta haci
            Sneek a bisa cu asina e perso-  test pa wordo haci, e ta keda                          sinti.                       tur  cos  limpi.  “Caminda  cu
            na a skirbi un buki, anto ora  algo fastioso.”            Bon  Dia  Aruba  a  puntra                                coca cola, e tin cu bay bringa
            el a caba cu esey, e kier a duna                          Sneek si e pashentnan por tin  Sneek ta bisa un persona cu  pa  haci  limpi  kibra  sucu  y
            e buki manera e fundacion cu  Pa  e  motibo  ey,  un  pashent  un  bida  largo.  E  ta  contesta  ta  haci  dialyse  mester  come  manda aki aya.”
   27   28   29   30   31   32