Page 36 - VOS DEC 19
P. 36
A3
LOCAL Dialuna 19 December 2016
Departamento di Salud Publico ta informa:
Ta nota aumento den casonan di bruela na Aruba
ORANJESTAD - Re- fermedad unda nan sistema lor di cabes. Despues di 2 pa manan. Tambe por tuma un
cientemente na dife- inmunologico ta abou, bru- 3 dia ta aparece un rash riba antihistaminico pa alivia e
rente scol na Aruba tin ela por trece cu ne complica- e curpa completo y bulto grawatamento.
muchanan ta kedando cas cionnan serio. Mas ainda ora ta cuminsa aparece sigui pa
pa motibo di bruela. Bru- ta trata di mucha bou di 2 aña blaarnan cu ta grawata masha Den caso cu bo ta duda si ta
ela tambe ta wordo yama di edad, hende muhe na es- hopi mes. trata di bruela, tuma contacto
chickenpox, lechina, wa- tado cu nunca a haya bruela, cu bo dokter di cas. Ki ora si
terpokken. Bruela ta un persona cu poco resistencia Poco poco e blaarnan yena mester tuma contacto cu bo
enfermedad causa pa e vi- pa enfermedad p.e. HIV / cu likido ta kibra, seca y cay. E dokter di cas ta ora esun cu
rus varicella zoster. AIDS of cancer, pashent cu a bultonan ta aparece riba cara bruela ta na riesgo serio pa
haci un transplante, persona pa sigui plama riba full e cur- haya complicacion, si e per-
E virus ta pega y pasa masha cu ta tumando tratamento di pa, e blaarnan ta aparece e.o. sona tin un sistema inmuno-
lihe di un persona cu bruela chemo of ta uza steroids pa den boca, riba cuero di cabes logico abou, ta hende muhe
pa otro persona cu nunca no basta tempo. y na e parti intimo. na estado of ta haya sinto-
a haya bruela. manan manera keintura cu ta
E sintomanan di bruela den Ta recomenda pa adulto y dura mas cu 4 dia, ora cual-
Bruela ta plama pa contacto e prome dianan ta keintura muchanan cu bruela keda kier area riba e curpa ta bira
directo, via aire ora di tosa of leve, malestar di curpa, do- cas ora nan tin bruela y avisa hopi cora of sensitivo of blaar
nister, pero tambe ora ta mi- dokter di cas, scol of trabou. ta cuminsa saca pus, ta sinti
shi cu e blaarnan of ta inhala Despues cu tur blaar seca hopi malo mes, tin dificultad
e virus cu ta sali for di e blaar- anto e ora ey por bay scol bek pa lanta cana of ta tur turdi,
nan cu ta kibra. E ta tuma of reanuda trabou. tin dificultad pa cana, su nek
10 te 21 dia pa haya bruela ta stijf, tin sacamento fre-
despues cu un persona a bin Importante pa no grawata e cuente, tin dificultad pa hala
den contacto cu esun cu tin blaarnan, pa motibo cu e por rosea of tin tosamento pisa.
bruela. Unabes bo haya bru- keda infecta cu bacteria. E
ela masha poco biaha bo por herida por coy un infeccion Pa esunnan cu nunca a bin
keda infecta y haya bruela di y trece complicacion pa salud den contacto cu bruela y ta
nobo. cu ne. Por baña cu remedi core riesgo di haya compli-
di tera pa fresca e cuero: te cacion si nan haya bruela por
E enfermedad ta dura mas of di caneblum of herbe blachi tuma vacuna contra bruela.
menos 7 dia y ta cura di su di mango, ratonero of sho- E vacuna ta consisti di 2 do-
mes cerca un persona bon di shoro. Tambe por uza lotion sis. Actualmente no tin va-
salud. Pero cerca un persona medicinal riba e blaarnan pa cuna disponibel na Seccion
di edad halto of un persona fresca. No tin remedi pa bru- di Malesanan Contagioso
cu ta sufri di un of otro en- ela, pero si pa alivia e sinto- (DBZ).
‘Palabra violencia domestico mester bira amor domestico’
Mester inicia ataca fenomeno di violencia domestico na scol mes
ORANJESTAD – Docente esun cu tin biaha ta warda moderno e situacion aki ta mestico cu e mucha homber do e muchanan cu a biba y cu
di formacion personal di hopi dolor cu hende muhe. creando problema pa hende den scol mes, pero tambe den a wordo lanta den un ambi-
Unit di Economia na EPI, P’esey den algun caso di vio- homber mes, pero pa nan famianan. ente no sano di violencia do-
Roland Tromp a bin cu mestico.
un enfoke nobo y intere-
sante riba e problema di Si un materia di formacion
violencia domestico. Du- personal ta yuda kibra e ca-
rante un presentacion cu dena di violencia domestico,
el a haci pa Fundacion Pa meneer Tromp a laga sa, cu
Hende Muhe den Dificul- e ta purba cu e por bira un
tad (FHMDD), sr. Tromp instrumento pa atende cu e
for di perspectiva di hen- asunto aki. Ya cu den su ma-
de homber, a propone cu teria e tin un curriculum cu
enbes di menciona e pal- ta yama escogencia di pareha
abra violencia domestico cu ta un modulo di 8 siman
bin cu “amor domestico”. unda nan ta purba trece cu
nan por scoge e pareha a base
“Enbes di menciona e pal- di charla duna pa oradonan
abra violencia domestico bin invita. Nan ta papia riba top-
miho cu amor domestico y ico di relacion sano, sexuali-
amor den famia. Kiermen dad sano, higiena sexual, etc..
duna un otro acercamento Tambe nan ta papia riba e
pasobra hopi biaha cu nos ta tereno di comunicacion ya cu
acerca un topico asina nega- “un relacion ta mas cu sola-
tivo, locual nos ta persisti ta mente sexualidad”.
insisti”, e ta laga sa.
E ta haya cu eventualmente E tin di haber cu comunica-
hende homber ta mas pro- cion, igualmente e parti spiri-
tagonista di violencia domes- lencia domestico ta wordo famia y pa nan pareha cu “E mucha homber cu ta haya tual, legal, etc.. E ta haya cu
tico cu hende muhe. Un mo- expresa ya cu hende homber consecuencia di prizon y te sota y cu ta wordo golpia y mester inicia na scol mes ta
tibo ta cu hende homber tin no a siña expresa sino cu nan hasta mas lamentabel y ex- maltrata, e ta e abusado di ataca e fenomeno di violencia
mas hopi problema pa busca a siña dal of bringa. tremo di morto. P’esey e ta mañan.” P’esey e ta haya cu domestico den nos comu-
ayudo profesional; y te hasta haya cu mester cuminsa ataca e base pa ataca e problema di nidad efectivamente, pa evita
tin biaha e hende homber ta Aworaki den un sociedad e problema di violencia do- violencia domestico ta tratan- esaki pa mañan.