Page 32 - BNDIA ARUBA
P. 32

A32    LOCAL
                 Diahuebs 28 Februari 2019

              Papiamento como idioma di instruccion y muchanan di diferente cultura


            ORANJESTAD  –  Papia-        des, mayoria di e muchanan  cu e ta lesa bunita, pero si e  gun  Jie-  Sam-  Foek  esey  ta  materno,  ‘esey  ta  e  base’.
            mento  como  idioma  ma-     cu ta atende e scol ta di na-  no compronde, toch ta keda  crea  un  resistencia  emocio-  “Ora  tin  e  fundeshi  di  esun
            terno den e parti di ense-   cionalidad  di  Latinoameri-  un problema.”               nal, ‘Hulandes ta fastioso’  materno, ta siña un otro idi-
            ñanza  di  Aruba  ta  bira  cano, unda nan idioma cu ta                                                             oma mas facil.”
            oficial.  Bon  Dia  Aruba  a  domina ta Spaño. E scol mes-  Den caso cu mucha lesa buki  Hulandes  ta  keda  den  pres-
            tene un entrevista cu Gina  ter a busca un assistent pa por  na un idioma cu ainda no ta  encia  den  enseñanza  di  E mandatario tambe a bisa cu
            Jie-Sam-Foek,  coordina-     splica e les na e muchanan na  domina bon, e ta splica con e  muchanan  manera  un  vak,  Hulanda  ta cambiando, ‘hopi
            dor  di  biblioteca  nacio-  Papiamento.                  ta drenta den su cabes pa e sa  mescos cu Spaño y Ingles. “E  opleiding  ta  na  Ingles’.  E  ta
            nal Aruba, kende a splica                                 kico e ta lesando, ‘tur esey ta  mester tin e facilidad manera  agrega e motibo ta studiante
            tocante  lesamento  den  e  “A pesar cu e mucha su idi-   pone  un  blokeo’  cual  segun  scucha tur caminda, pone ca-  internacional ta bayendo Hu-
            diferencia  di  cultura  cu  oma  materno  ta  na  Spaño,  Jie-Sam-Foek,  ta  pone  cu  e  nal unda nan por tende e Hu-  landa sin cu nan sa e idioma y
            tin na Aruba pa locual ta  nan  por  compronde  y  papia  mucha ta bisa ‘lesamento na  landes pa nan impone mas di  ta logra pasa nan estudio sin
            trata idioma.                Papiamento mucho mas lihe,  Hulandes ta vies’.            esey. Programa pa mucha cu  ‘ningun problema,  e ta conta
                                         y pa nan e ta mas facil cu Hu-                            nan por mira idioma di otro  pa nos tambe’.
            Sra. Jie-Sam-Foek ta bisa e cu  landes. Nan ta siña e idioma  Jie-Sam-Foek  ta  bisa  cu  ta  manera.”
            locual  e  ta  haya  interesante  manera  nan  di  dos  idioma,  crea un bruhacion den e mu-                        Jie-Sam-Foek  ta  bisa  cu  e
            den  diferencia  di  cultura  na  no tur ta domina mesun bon,  cha. “Si di chikito e ta lanta  Sinembargo, Jie-Sam-Foek ta  idioma ta haya tiki balor, pa e
            Aruba,  ta  cu  e  nacionalidad  pero  miho  cu  Hulandes”,  e  y no tin hende ta papia Hu-  bisa cu e ta compronde cable  motibo tin studiante di Aru-
            cu  ta  bin  biba  nan  a  Aruba  assistent di scol basico a spli-  landes  cune  den  bario,  con  ta den e sector priva, y e no  ba  ta  cambia  pa  universidad
            anto nan tabata cay den ense-  ca.                        e mucha aki ta bay practica e  ta  algo  cu  cay  bou  di  gobi-  internacional  ‘mas  custuma
            ñanza  Hulandes,  na  cas  e                              idioma?  For  di  tempo  atras,  erno  anto  no  tin  control  di  na  Ingles’.  E  ta  remarca  cu
            mucha  ta  haya  e  idioma  sea  Sinembargo,  Jie-Sam-  Foek  ora  cable  a  bin,  un  canal  na  esey,  pero  ‘como  resultado,  e  desaroyo  di  Hulandes  ta
            ta Spaño, Chines, Portugues,  ta agrega cu e situacion di idi-  Hulandes  so  tin.  Awo  tin  Hulandes ta keda den e back-  chikito. “E ta bin tambe cu e
            entre otro.                  oma ta relata con e lesamen-  pakete.  Pero  muchanan  no  ground’, agregando cu e no ta  lesamento no ta un custum-
                                         to  ta  na  Aruba.  “Esey  ta  mi  ta custuma di wak programa  biba  manera  e  tres  otro  idi-  ber aki na Aruba, si ta pone
            E ta splica cu e mucha por cay  punto, nos sistema na biblio-  apto  pa  nan  edad  den  e  idi-  oma.              e  mucha  desde  chikito  for
            un tiki mas atras cu esunnan  teca pa categorisa e material ta  oma. Un cos ta pone den for-                        di bariga mes lo ta bon, pero
            di su mesun klas, y ta ‘inte-  uno. Pero den e enseñanza ta  ma  mas  agradabel  y  leuk  pa  Bon  Dia  Aruba  a  puntra  esey no ta sosode.”
            resante  con  ta deal  cu esey’.  un otro. Muchanan ta acerca  e  mucha  por  familiarisa  cu  minister di enseñansa, Rudy
            Jie-Sam-Foek ta referi cu den  cu e sistema di nan, pero na  idioma placentero y por sinti  Lampe  si  cambia  e  parti  cu  El a continua cu e discusion
            klas  of  e  scol  por  trece  un  Biblioteca  e  sistema  ta  dife-  mas.”            Papiamento lo bira oficial, tin  di e idioma y lesamento. “E ta
            problema.  Un  klas  ta  forma  rente.”                                                studiante cu ta bay Hulanda  keda  confuso,  pa  motibo  cu
            di  yen  nacionalidad  cu  mas                            E  ta  continua  splica  prome  anto pa motibo cu no ta do-  ta fastioso pa obliga e mucha
            mucha di Aruba mes. Si nan  Un punto cu el a menciona  cu  esey  tabata  puro  canal  di  mina idioma ta scoge un es-  lesa, pero si no haci e, e mu-
            duna  les  na  Hulandes,  con  ta  e  lesamento  tecnico  cu  ta  Venezuela, anto hende tabata  tudio na Ingles. E cambio aki  cha tampoco ta lesa. E situa-
            esey  ta  bay?  “E  ta  un  prob-  carga  nivel  di  con  e  mucha  compronde e Spaño; despues  lo yuda? Lampe a contesta cu  cion ta keda. Pero ora e mu-
            lema  compleho”,  Jie-Sam-   por lesa, of pronunciacion di  Ingles, unda cu awendia e ta  e ta yuda, ‘mirando cu e in-  cha drenta scol, e sistema di
            Foek ta bisa                 e palabra ta bon, pero ora di  bisa  cu  muchanan  ta  papia  novacion  den  enseñansa’,  ta  lesamento ta bira cu ta obliga
                                         puntra  e  mucha  kico  e  pal-  miho e Ingles pa motibo cu ta  cu nan ta kere ta bay domina  e mucha lesa un lista di litera-
            Bon Dia Aruba a haya splica-  abra of e frase kiermen, nan  wak e tur caminda, pelicula,  e Hulandes miho pa motibo  tura”, Jie-Sam-Foek a splica.
            cion di un assistent cu a duna  no sa con pa interpreta bon,  comics  y  otro  programanan,  cu  ta  bay  siña  e  Hulandes
            ehempel  di  un  scol  basico,  ‘e  mucha  ta  keda  manera,  ta  un  sentimento  cu  mucha  como idioma stranhero y no
            unda cu e meneer ta Hulan-   kico  esey  ta  nifica?’.  “Por  ta  ta considera Ingles ‘cool’. Se-  como  metodo  di  un  idioma
   27   28   29   30   31   32