Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30

a30    ciencia & tecnologia
                 Diabierna 4 OctOber 2019

                                                Prome vuelo di baby Condor na Utah



                                                                      Bishitantenan  siman  pasa  a  tura  cu  proposito  di  crianan  E mama a nace na 2006 den
                                                                      mira e prome cria exitoso di  of tene nan den zoologico.   zoologico  di  San  Diego,  y  e
                                                                      e parke habri su halanan y sali                           tata a ‘hatch’ na 2009 na Boi-
                                                                      di  e  cueba  di  su  neishi  riba  Sikiera dos otro cria a nace na  se, Idaho, prome cu a liber’e.
                                                                      un klif cora, den un bista cu a  parke  na  Utah,  pero  a  muri  Nan a nace como parti di un
                                                                      keda confirma pa biologonan  prome  cu  nan  tabata  sufici-  programa  cu  a  cuminsa  den
                                                                      di e parke. Tim Hauck, kende  entemente  grandi  pa  bula.  añanan  1980  despues  cu  e
                                                                      ta maneha e programa di re-  Park  Rangers  a  duna  e  baby  cantidad  di  Condor  di  Cali-
                                                                      introduccion di Condor pa e  sobreviviente  e  apodo  ‘1K’,  fornia  salvahe  tabata  apenas
                                                                      grupo The Peregrine Fund, a  pasobra e tabata e di mil baby  22.  A  captura  e  Condornan
                                                                      describi e vuelo di e Condor,  Condor cu a sali di e esfuerso  salvahe  y  tene  nan  captivo
                                                                      di 4 luna y mey di edad, como  pa boost e poblacion.      pa  nan  siguridad  y  a  lansa  e
                                                                      ‘un caida controla’.                                      programa di criadero involu-
                                                                                                   “Nos tabata anticipando esaki  crando  agencianan  guberna-
                                                                      E poblacion sobreviviente di  henter berano, y nos ta emo-  mental, organisacionnan pri-
                                                                      Condor  di  California  awo  ciona pa mira e baby continua  va, ciudadano y biologonan.
                                                                      ta conta cu mas di 500 indi-  siña con pa bula”, segun voc-
            SALT LAKE CITY (AP) —  extinsion, un baby Condor  viduo,  cu  mas  di  mita  di  e  ero di parke Eugene Moissa.     “Ta un logro hopi special pa
            Den  un  señal  cu  Condor  a bandona su neishi y haci  parhanan  cu  halanan  di  3m                               e programa di re- poblacion”,
            di  California  ta  haciendo  su prome intento pa bula  bibando salvahe den un area  E mama y tata di e baby Con-   Hack a bisa. “Ta un recordato-
            un  ‘comeback’  den  bida  den  Zion  National  Park  incluyendo  Arizona,  Cali-      dor ta e unico par cu cria iden-  rio pa tuma tempo pa celebra
            salvahe tres decada despu-   na Utah.                     fornia,  Utah  y  nort  Mexico.  tifica den e parke, y ta calcula  e victorianan chikito, pero cu
            es  cu  casi  nan  a  bay  den                            Otro  Condornan  a  ser  cap-  cu nan ta hunto pa dos aña.  ainda tin hopi pa haci.”


                                              Volcan activo ta cuna pa baby zeehond


            ANCHORAGE  (AP)  —  segun  Tom  Gelatt,  kende  ta
            Poblacion    di   zeehond  lidera  un  grupo  di  NOAA  A mira zeehondnan na Bogo-
            ‘northern fur seal’ di Alas-  Fisheries  cu  ta  studia  e  zee-  slof pa prome biaha na 1980,
            ka,  pa  tres  decada  ta  cla-  hond aki. Cientificonan fed-  y  investigadonan  di  NOAA
            sifica  como  agota,  pero  e  eral a bishita e isla na augus-  ta check periodicamente. Na
            mamiferonan  marino  ta  tus.                             2015,  biologonan  a  calcula
            apareciendo den cantidad                                  un  crecemento  anual  di  ap-
            cada  bes  mas  grandi  den  Mayoria di e casi 1.1 miyon  enas 10%, esta 28mil puppies
            un  sitio  improbabel:  un  di  northern  fur  seal  ta  haya  riba e isla. E calculo di 2019 ta
            isla chikito cu ta forma e  nan puppies na oost di lama  como  36mil  puppies,  segun
            tip di un volcan activo bou  di  Bering.  E  animalnan  ta  Gelatt.  Cuminda  den  e  awa
            awa.                         biba den ocean for di novem-  profundo cerca di e isla por ta
                                         ber te cu juni, y subi tera den  un factor.
            Buraconan  na  Bogoslof  Is-  berano pa duna luz y cria nan
            land ta continua di saca lodo,  puppies.                  E zeehondnan ta come cala-
            huma y gasnan sulfurico, dos                              mar  (inktvis)  y  northern
            aña despues cu un erupcion a  Pero pakico e zeehondnan aki  smoothtongue,  un  pisca  di  di  luganan  di  come  na  win-
            saca nubia di as den caminda  a scoge Bogoslof riba decenas  lama  profundo  cu  parce  un  ter sur di Aleutians, posible-  Mirando  cu  tin  menos  zee-
            di jetliner pasando riba lama  di  otro  Islanan  Aleutian  in-  smelt.                mente permitiendo e puppies  hond  na  St.  Paul  Island,  e
            di  Bering.  Sinembargo,  ma-  habita, no ta conoci.                                   yega e luga cu menos riesgo  crecemento  di  poblacion
            manan  di  northern  fur  seal                            Hembranan  cu  puppies  riba  di tormenta di Bering.      na  Bogoslof  ta  significativo.
            ta haya e beachnan rocoso di  E  poblacion  di  northern  fur  Bogoslof  ta  bolbe  di  busca                       “Excluyendo  otro  erupcion
            e isla perfecto pa duna luz y  seal  na  lama  di  Bering  ta  cuminda  mas  lihe  cu  otro  A  diferencia  di  zeehondnan  catastrofico  cu  por  cambia  e
            cuida nan puppies.           como  635mil,  cu  nan  luga  mamanan, posiblemente per-  cu no tin horea, northern fur  geografia di e isla, tin sufici-
                                         di  cria  principal  ta  St.  Paul  mitiendo  nan  puppies  ricibi  seals,  manera  sea  lions,  tin  ente espacio pa hopi mas zee-
            “E  crecemento  di  poblacion  Island,  390km  nort  west  di  mas cuminda y stop di bebe  horea. Nan a wordo yama pa  hond riba Bogoslof”, Gelatt a
            di northern fur seal riba Bo-  Bogoslof. Otronan ta biba na  lechi  ora  nan  ta  mas  grandi.  nan lana: nan tin como 60mil  conclui.
            goslof  ta  extraordinario”,  California, y Rusia.        Bogoslof tambe ta mas cerca  cabey pa cada cm2.


                         Biologo marino ta suplica pa plan di conservacion di dugong


            BANGKOK  (AP)  —  Un  land  pa  agilisa  plan  di  peliger,  despues  cu  nan  Thai.                                social.  El  a  fayece  dos  luna
            biologo marino renombra  conservacion  pa  dugong,  cantidad  di  morto  pa  e                                      pasa  a  pesar  di  cuido  inten-
            a  urgi  gobierno  di  Thai-  un  mamifero  marino  den  aña aki den awanan Thai  Thon,  kende  a  sirbi  den  e  sivo, y ta pensa cu su morto
                                                                      ya  a  alcansa  un  record  di  comite gubernamental pa de-  tabata  pa  shock  y  consumo
                                                                      21.                          saroyo y medio ambiente, ta  di plastic. A haya un cantidad
                                                                                                   bisa cu un master plan di tres  grandi di desperdicio plastico
                                                                      Thon  Thamrongnawasawat  aña  pa  conservacion  di  du-   den su intestino, cual a con-
                                                                      a bisa riba su pagina di Face-  gong ta sperando aprobacion  duci na infeccion di sanger y
                                                                      book  cu  a  haya  e  restonan  di Gabinete.              gastritis.
                                                                      di  un  dugong  diamars  na  e
                                                                      provincia di Krabi. E hembra  E  plan  yama  ‘Marium  Proj-  Dugongnan ta un especie di
                                                                      hoben aparentemente a hoga  ect’, yama pa e nomber duna  mamifero  marino  similar  na
                                                                      despues  di  a  keda  pega  den  na  un  baby  dugong  rescata,  un  manatee,  y  por  crece  te
                                                                      un  net  di  pisca,  un  menasa  kende a bira celebra na Thai-  hasta  3.4m  di  largo.  Nan  ta
                                                                      comun pa e animalnan.        land  despues  cu  imagennan  lista como un especie vulner-
                                                                                                   di veterinario brasando y ali-  abel  pa  International  Union
                                                                      Expertonan ta kere cu tin ap-  mentando e cu lechi y yerba  for Conservation of Nature y
                                                                      enas 250 dugong den awanan  di lama a plama riba rednan  protegi bou ley Thai.
   25   26   27   28   29   30   31   32