Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4
A4 LOCAL
Diahuebs 17 Januari 2019
Psicologo Robert Leal:
‘Tur cos den exceso ta malo’
E ta bisa pa evita cualkier cos pa nan, pero no por handle e ta wordo kibra na pida’.
negativo pasa, ta importante situacion na cas. E mucha ta
pa hende compronde cu ‘bo bay cerca otro famia. Nan ta Tin variedad di situacion,
no a separa of divorcia boso stim,e y dun,e bon educa- Leal ta splica. Den cada un
yiunan’. Pero esey no ta pasa, cion, a pesar cu e mucha ta tin solucion. “Tin unda cu e
nan ta actua manera ‘teenag- bin cu diferente conducta y mama y e tata kier sali for di
ers’, mayornan ta rabia cu contaminacion.” dje. Nan dolor no sa con pa
otro y ta pone nan yiunan maneha e libertad, paso nan
contra di nan. Esey ta crea Sinembargo, Leal ta bisa cu tabata captivo den relacion
conflicto y por pone cu nan e mucha ta bolbe topa cu e toxico. Nan uza alcohol of
por gara caminda malo. mama, sea un bes pa siman of algun otro bicio, manera bira
cada 15 dia. Cada biaha e bay gordo. Tur e cosnan cu por
Por tin caso cu si en berdad e cerca e mama, locual e famia tin pa scapa di dolor.
mama ta gusta grita of e tata a logra, ‘despues di dos ora e
ta toxico, un mal influencia
of vice versa. Anto por causa
cu por destrui cualkier cos,
of tin miedo di por forma un
problema grandi; esaki por ta
ORANJESTAD – Den un den tur area, no tur cos ta un influencia tambe cu por
reciente entrevista cu psi- malo, pero ‘tur cos den ex- causa un mucha pa gara mal
cologo Ricardo Leal, el a ceso ta malo’. “Nan por bay caminda.
splica tocante hobennan den droga legal/ ilegal pa un
cu influencia kende ta coy acto di rebeldia cu fundeshi Leal ta bisa cu tin mucha cu
e caminda di droga pa mo- cu proceso di dolor pro- pa motibo di algun caso ta na
tibo di un separacion di fundo. Nan no kier acepta casa cuna. Nan ta haya may-
nan mayornan. yudansa. Na un edad hoben ornan adoptivo. “E mama t’ey
ta dificil y no por obliga nan
Leal ta bisa cu si por haya ho- tampoco.”
ben den situacion unda cu e
separacion ta traumatico, nan Den caso cu nan mayornan a
por coy e caminda di droga. muri, nan no kier ricibi ayu-
E ta agrega cu esaki ta pa nan do tampoco. Segun Leal, ta
sconde nan dolor. E manera topa cu algun ta acepta, pero
pa nan rebeldia y kibra cos- no ta comun. E ta continua
nan, ta drenta den trans. Otro splica cu nan por tende di un
ehempel cu el a menciona ta amigo hoben of un persona
bebe hopi alcohol. cu tin confiansa cu nan, cu ‘e
no ta facil’ pero nan por tin
Nan por uza otro substan- nan hende di nan completo
cia manera xtc, un exceso na confiansa, sea un miho ami-
marihuana. Si ta resulta cu e go, tanta of un hende grandi.
tin mas placa, e por bay den
algo manera cocaina of dro- E ta bisa cu nan den nan pro-
ganan cu ta mescla. Segun e ta grama di orientacion, cu no ta
bisa, ta preferibel pa e mucha largo, den 4 seccion nan por
escape via marihuana modera papia y haya ayudo. Si nan ta
cu via alcohol, pa motibo cu wak cu mester mas, por mas.
di su experiencia den pash- “Nan ta ripara un cambio, of
ent cu ta yega su consultorio, cosnan a cuminsa funciona.”
ta dificil pa saca hende for di
alcohol. Sinembargo, e problema,
Leal ta bisa, ta cultural. Hen-
E ta continua bisa cu den caso de no kier manda nan yiu of
cu el a wak hende ta bay mas adulto mes pa un psicologo,
facil den droga pisa cu alco- pa motibo cu ta pa hende
hol cu na marihuana. “Desde loco. “Tin un poder den nos
e punto cu e marihuana no cultura. Pero si e ta algo difi-
ta haci e efecto fuerte den e cil, e maneho. Mescos tambe
sistema riba e celebro bio ta dificil e dolor y perdida
kimico. Nan mester locual ta cu muhe/ homber ta sinti cu
mas fuerte, pa laga nan sinti separacion, e ta keda perdida
menos consciente.” toch pa mayornan.
Exceso den humamento di Leal ta bisa esun cu a separa
sigaria, Leal tambe ta bisa cu ta sinti cu un peso a wordo
ta algo fuerte. Ta haya esta- kita for di schouder. “Prin-
distica cu un par di miyon di cipalmente esun cu ta bay, ta
hende ta muri anualmente pa esun cu ta mas facil pa cay.
nicotina. Tin caso cu hoben Pa motibo cu esun cu bay di
of adulto ta djis haci esaki cas, den mayoria di caso, no
tambe pa motibo cu algun tabata kier separa. Anto e ta
substancia ta ilegal, nan kier cuminsa cu bicionan, esey
haci ‘travieso’, pa e adrenalina tambe ta haci cu e mucha/
cu e ta duna. hoben tambe ta sinti bandona
of rechasa.
Sinembargo, Leal ta bisa cu