Page 31 - bon-dia-aruba-20190423
P. 31

A31
                                                                                                           LOCAL Diamars 23 aPriL 2019
            Juliet Carvalhal di Impact Blue:

                                          ‘Micro plastic ta den nos cuminda y bestia’

            ORANJESTAD  –  Den  un                                                                                              stakeholder den sector priva.
            reciente  entrevista  cu  Ju-                                                                                       E  board  director  ta  esunnan
            liet  Carvalhal  di  Impact                                                                                         cu a sponsor, anto tur e spon-
            Blue, a splica tocante e ex-                                                                                        sor ta riba e board, cu ta haci
            pedicion cu e lo participa                                                                                          pa  e  proyecto  ta  posibel.  E
            aden  pa  check  e  medida                                                                                          partnernan  di  estudio  den  e
            di plastic rond di mundo,                                                                                           fundacion.
            y tambe e daño di e micro
            plastic  den  medio  ambi-                                                                                          Bon Dia Aruba a puntra sra.
            ente.                                                                                                               Carvalhal  ki  otro  producto
                                                                                                                                nan  ta  enfoca  cu  tambe  ta
            Impact Blue ta bay tin un in-                                                                                       causa  daño  den  naturalesa.
            vestigacion di un proyecto cu                                                                                       Tin  persona  cu  ta  tira  otro
            lo tuma luga fin di november.                                                                                       material, cosnan pa sigui su-
            Un  expedicion.  E  proposito                                                                                       sha. Con por trece cambio pa
            di  e  organisacion,  nan  tin  6                                                                                   evita otro material y proteha
            aña  cu  un  barco  di  bela,  cu                                                                                   naturalesa den futuro?
            nan  ta  haciendo  diferente
            expedicion  na  varios  luga,                                                                                       Sra. Carvalhal ta contesta cu,
            pa  asina  midi  e  plastic,  mi-                                                                                   como fundacion, nan ta tene
            cro plastic, e ta conoci como                                                                                       un estudio independiente pa
            ‘Citizen Science Project’.                                                                                          mescos  nan  a  ‘tackle’  e pro-
                                                                                                                                hibicion  contra  uza  saco  di
            Den  e  proyecto  ta  participa                                                                                     plastic.  nan  ta  bay  haci  un
            diferente Universidad, un di                                                                                        analisis  y  seccion  pa  yuda
            nan ta University of Georgia                                                                                        identifica  otro  reto  pa  wak
            hunto cu Jenna Jamback, cu                                                                                          kico nan por haci cu esey.
            ta haci estudio pa midi tur e
            plastic  cu  ta  wordo  produci                                                                                     Sinembargo. e ta bisa cu pa e
            na mundo. “E 79% cu ta pro-                                                                                         ley  nobo  cu  ta  biniendo,  pa
            duci  for  di  1950,  79%  land-                                                                                    traha hunto cu stakeholders,
            fills y ambiente. Casi 80% di                                                                                       plastic  ‘ta  malo  pa  nos  me-
            henter  plastic  ever  basa  riba                                                                                   dio  ambiente’.  E  ta  bisa  cu
            esey  e  mesun  doctor  ta  tra-                                                                                    tin  otro  substitucion  cu  nan
            hando  cu  organiscion  expe-                                                                                       tin den nan mercado. “Mi ta
            dition pa cualkier sample cu                                                                                        kere cu nos tin cu haci e cam-
            nan  tuma  riba  nan  biahe  e                                                                                      bio ey, pa wak con ta haci esey
            ta wordo manda pa analis pa                                                                                         aceptabel. Con nos por trece
            Universidad di Georgia.                                                                                             cambio trahando den sector.”

            Esaki  ta  su  di  6  aña  cu  e  ta                                                                                E ta continua splica cu su pa-
            ocupa  haciendo  expedicion                                                                                         sion  ta  e  plastic.  E  ta  agrega
            na  e  Pacifico.  E  ta  hacien-                                                                                    cu na mundo, plastic ta algo
            do su di tres trip pa Caribe.                                                                                       den crisis, pa motibo cu esaki
            “Nos ta bin Aruba, mi mester                                                                                        ta  kibra  den  parti  chikito  y
            a  pasa  un  proceso  di  aplica-                                                                                   nan ta dura mas di mil aña pa
            cion, anto mi a wordo acepta                                                                                        desintegra  completamente.
            pa  un  crew  di  puro  hende                                                                                       “Aunke bo no ta wak nan, nan
            muhe.  Tin  10  persona  fiho  ba lo participa pa tambe col-  labora den e proceso.    Bonaire, y tin actividad cu ta  t’ey y nan ta keda eynan. E ta
            riba e boto, cada 2 aña nan ta  ecta data di e nano plastic cu  “Tin  contacto,  pero  e  idea  trahando cu organisacion lo-  importante  pa  nos  bira  con-
            bay rond di mundo.”          micro plastic den awa. Tambe  principal  ta  pa  traha  hunto  cal ora yega Aruba, y tambe lo  sciente con esey ta afecta nos
                                         cu ta trahando cu varios fun-  y wak kico e awa tin. Nos ta  tin actividad cu nan lo anun-  sistema. E nivel micro plastic
            Sra. Carvalhal ta bisa cu Aru-  dacion y departamento pa co-  wak e lama cu ta cla y limpi,  cia aki par luna.      ta bayendo den nos cuminda
                                                                      pero simplemente nos no sa                                y nos ta comiendo plastic den
                                                                      ki  sorto  of  cuanto  micro  y  Sra. Carvalhal ta bisa cu Im-  nos tera y animal”, sra. Carv-
                                                                      nano plastic tin den nos lama.  pact Blue a wordo lanta como  alhal a finalisa bisa.
                                                                      Den ultimo aña cu nos a bay,  un colaboracion di diferente
                                                                      no tabata tin ningun caminda
                                                                      cu nan no a haya plastic den
                                                                      awa den nos ocean”, sra. Car-
                                                                      valhal ta splica.

                                                                      E idea di e ciencia aki ta cu ta
                                                                      bay haci e den boto, y pa Aru-
                                                                      ba su organisacion di Impact
                                                                      Blue  lo  sigui  traha,  pa  asina
                                                                      sigui tuma medida di e micro
                                                                      plastic pa e añanan binidero,
                                                                      pa por sa di unda e plastic ta
                                                                      bin
                                                                      Segun  sra.  Carvalhal  ta  bisa
                                                                      cu locual tin cu haci despues,
                                                                      basa riba e data cu nan colecta
                                                                      den nan biahe, ta keda priori-
                                                                      dad. E biahe lo tuma luga dia
                                                                      29 november y lo yega Aruba
                                                                      pa  9  december.  Nan  lo  pasa
   26   27   28   29   30   31   32