Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4

A4   LOCAL
                 Diabierna 5 OctOber 2018

                                              Examen norma nacional pa tur mucha



                                                                      su trayecto di scol cu su pun-                            tambe for di eynan nan ta di-
                                                                      tonan  ta  adecua  pa  bay  un  E decision aki segun e man-  rigi nan mes mas den e parti
                                                                      nivel mas halto.             datario tabata tin nan motibo  di  educacion  di  proyecto  na
                                                                                                   di  e  cabinet  anterior,  cu  no  beneficio  den  nos  sistema
                                                                      Algo otro c segun minister cu  por coopera en conhunto cu  den enseñanza.
                                                                      lo  cambia  ta,  cu  tur  mucha  otro  isla  Caribe  Hulandes  y
                                                                      cu ta haci 4 aña prome cu 31  islanan di Caribe Ingles. E ta  Bon Dia Aruba a puntra min-
                                                                      december, mag di drenta den  splica  cu  Aruba  tabata  apart  ister  Lampe  tocante  curso-
                                                                      un kleuter ‘nan tin e derecho  for  di  otro.  Aruba  e  tempo  nan di enseñanza pa empleo.
                                                                      y nan por inscribi’. E ta bisa  ey  tabata  pertenece  na  or-  Dicon  a  stop  pa  duna  curso
                                                                      cu e departamento su idea su  ganisacion di Havana, Cuba.  pornada  pa  esunnan  cu  ta
                                                                      tras ta pa stimula desaroyo di  “Nan mes tabata tin nan reto  inscribi  na  Departamento  di
                                                                      nos muchanan.                completamente  diferente  cu  labor.  Antes  esey  tabata  po-
                                                                                                   e islanan mas chikito, manera  sibel,  prome  cu  minister  a
                                                                      E  minister  tambe  a  agrega  Corsou,  Sint  Maarten  (isla-  kita  e  autoridad  for  director
                                                                      como minister di Educacion,  nan Hulandes y Ingles).”     pa asina duna chens pa hende
                                                                      e ta responsabel pa Unesco. E                             por upgrade nan mes.
                                                                      ta remarca cu momento el a  Sinembargo  minister  a  bisa
            ORANJESTAD  –  Minis-        gio toets a keda den pasado.   asumi e funcion como minis-  cu a haci evaluacion y a bisa  El a contesta cu semper e ta-
            ter  di  Educacion,  Lampe  Segun e mandatario, e lo keda   ter. el a cuminsa cu delibera-  pa e paisnan por ‘coopera mas  bata un costo abou pa ora ta
            (RED)  a  splica  ayera  mesun  toets,  pero  a  base  di   cion, pa asina trece un cam-  estrechamente cu islanan ru-  inscribi pa curso di enseñan-
            mainta  den  un  conferen-   ‘normering’ nacional.        bio ‘importante pa Unesco’.  man’. E ta remarca cu tin his-  za pa empleo y a mantene ac-
            cia di prensa, algun cam-                                                              toria entre islanan cu mester  tualmente e mesun costo.
            bio cu lo bin pa educacion  Sinembargo el a continua cu   Segun e minister, el a ricibi un  a  bay  for  di  otro,  pero  awo
            di Aruba.                    e norma nacional aki ta dicidi   aprobacion di e head office na  cu cada isla tin nan status ta  No a hisa  e prijs  di  inscrip-
                                         si e mucha ta bay sea MAVO,   Paris  cu  Aruba  ta  pertenece  momento pa coopera. “Nos a  cion. “Aunke tin conseho cu
            E mandatario a bisa cu a tuma  HAVO of EPB. Nan ta wak    na e kluster cu ta cay bou di  pidi Unesco Paris pa por haci  a  keda  bou  di  locual  mester
            decision  pa  un  cambio  pa  e  cua ta cumbini mas pa e mu-  office di Kingston, Jamaica. E  e cambio pa cay bou di e me-  pidi pa curso y calidad cu ta
            aña escolar nobo. E ta splica  cha  su  desaroyo.  El  a  aclara   mandatario ta bisa cu e cam-  sun  kluster  di  Kingston,  Ja-  wordo ofreci na enseñanza pa
            cu  lo  bay  tin  un  asina  yama  si  cu  si  un  mucha  no  logra   bio aki ta nifica cu for di aña  maica, hunto cu Islanan Hu-  empleo.”
            ‘nationale  toets’  pa  tur  mu-  haal  su  normering  di  nacio-  2001 a haci peticion pa Aruba  landes y Ingles.” Cual a bay di
            cha. El a remarca cu e cole-  nale toets, e ta bay colegio si   pertenece na Havana Cuba.  acuerdo y acepta. E ta agrega


                                                          Efectonan di abuso sexual



                                                                                                   droga.  Por  comete  suicidio  partinan intimo di nan curpa.
                                                                                                   den algun caso. Nan ta sinti  Ta  atento  riba  señalnan  den
                                                                                                   nan mes sin balor of rechasa.  comportacion.
                                                                                                   Por afecta nan bida personal y
                                                                                                   relacion.                    Laga  muchanan  sa  cu  nan
                                                                                                                                ‘por  papia  abiertamente’  cu
                                                                                                   Victimanan  di  abuso  sexual  nan mayornan. Nan no mes-
                                                                                                   por  ‘desaroya  comportacion  ter tene nada scondi, y pa nan
                                                                                                   enfermizo’  relaciona  cu  sex.  laga  sa  inmediatamente  ora
                                                                                                   Lo ta dificil pa nan haya rela-  un  hende  haci  nan  algo  cu
                                                                                                   cionnan satisfactorio despues  ta laga nan sinti incomodo y
                                                                                                   den bida. Por pasa den algun  confuso.
                                                                                                   caso, cu victimanan femenino
                                                                                                   cu ta alcansa pubertad na mo-  “Tambe el a agrega cu ta im-
                                                                                                   mento  di  e  abuso,  ta  core  portante  pa  scucha  yiunan
                                                                                                   riesgo pa sali na estado.    y  pone  bon  atencion.  Den
                                                                                                                                mayoria di casa e mucha no
                                                                                                   Algun tipnan pa yuda preveni  lo  papia  di  un  problema  di-
                                                                                                   abuso sexual di mucha ta pa  rectamente, pero como may-
                                                                                                   ‘discuti sexualidad’ cu yiunan  or por ripara of  yiunan mes
                                                                                                   na un manera habri y hones-  por duna un señal verbal cu
                                                                                                   to.  Siña  yiunan  bisa  no  ora  algo no ta bon.”
                                                                                                   hende ta purba mishi cu nan


            ORANJESTAD  -  Efec-                                      pronde cu no ta su falta. Den
            tonan  di  abuso  sexual  E  ta  continua  di  splica  cu  e  algun  caso  por  causa  daño
            por  ta  serio  of  duradero  persona  por  cay  den  depre-  fisico, cu ta inclui daño den
            pa e persona cu ta wordo  sion,  ansiedad,  confusion  area genital, orina cu dolor of
            abusa, segun Jimenez Bot-    riba  identidad.  E  por  cum-  dolor di stoma, enfermedad-
            man, sea emocional of psi-   insa haya ‘pesadiya of drumi  nan  cu  por  wordo  transmiti
            cologico.                    malo’,  agregando  cu  e  por  sexualmente.
                                         ta señalnan no bisto te ora e
            Un  persona  cu  a  ser  abusa  mucha bira adulto.        Algun mucha por sinti cu nan
            ‘ta  cambia  den  su  compor-                             ta culpabel pa nan ta envolvi
            tacion’, e por ta problematico  E  victima  di  abuso  por  tin  den  abuso.  Nan  ta  sinti  cu
            manera  distancia  su  mes,  e  ‘problema di perdida di con-  ta  nan  fout  cu  nan  a  wordo
            por bira agresivo y seductivo.  fiansa’,  pa  cera  amistad  in-  abusa. Nan por haya nan mes
            E persona por huy for di cas,  timo. Sentimentonan di cul-  den  un  comportacion  ‘sex-
            e  por  haya  cu  problema  di  pabilidad, e victima lo mester  ual  impulsivo’,  prostitucion
            apetit.                      ayudo  profesional  pa  com-  of  abuso  di  alcohol  of  otro
   1   2   3   4   5   6   7   8   9