Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4
A4 LOCAL
Diabierna 5 OctOber 2018
Examen norma nacional pa tur mucha
su trayecto di scol cu su pun- tambe for di eynan nan ta di-
tonan ta adecua pa bay un E decision aki segun e man- rigi nan mes mas den e parti
nivel mas halto. datario tabata tin nan motibo di educacion di proyecto na
di e cabinet anterior, cu no beneficio den nos sistema
Algo otro c segun minister cu por coopera en conhunto cu den enseñanza.
lo cambia ta, cu tur mucha otro isla Caribe Hulandes y
cu ta haci 4 aña prome cu 31 islanan di Caribe Ingles. E ta Bon Dia Aruba a puntra min-
december, mag di drenta den splica cu Aruba tabata apart ister Lampe tocante curso-
un kleuter ‘nan tin e derecho for di otro. Aruba e tempo nan di enseñanza pa empleo.
y nan por inscribi’. E ta bisa ey tabata pertenece na or- Dicon a stop pa duna curso
cu e departamento su idea su ganisacion di Havana, Cuba. pornada pa esunnan cu ta
tras ta pa stimula desaroyo di “Nan mes tabata tin nan reto inscribi na Departamento di
nos muchanan. completamente diferente cu labor. Antes esey tabata po-
e islanan mas chikito, manera sibel, prome cu minister a
E minister tambe a agrega Corsou, Sint Maarten (isla- kita e autoridad for director
como minister di Educacion, nan Hulandes y Ingles).” pa asina duna chens pa hende
e ta responsabel pa Unesco. E por upgrade nan mes.
ta remarca cu momento el a Sinembargo minister a bisa
ORANJESTAD – Minis- gio toets a keda den pasado. asumi e funcion como minis- cu a haci evaluacion y a bisa El a contesta cu semper e ta-
ter di Educacion, Lampe Segun e mandatario, e lo keda ter. el a cuminsa cu delibera- pa e paisnan por ‘coopera mas bata un costo abou pa ora ta
(RED) a splica ayera mesun toets, pero a base di cion, pa asina trece un cam- estrechamente cu islanan ru- inscribi pa curso di enseñan-
mainta den un conferen- ‘normering’ nacional. bio ‘importante pa Unesco’. man’. E ta remarca cu tin his- za pa empleo y a mantene ac-
cia di prensa, algun cam- toria entre islanan cu mester tualmente e mesun costo.
bio cu lo bin pa educacion Sinembargo el a continua cu Segun e minister, el a ricibi un a bay for di otro, pero awo
di Aruba. e norma nacional aki ta dicidi aprobacion di e head office na cu cada isla tin nan status ta No a hisa e prijs di inscrip-
si e mucha ta bay sea MAVO, Paris cu Aruba ta pertenece momento pa coopera. “Nos a cion. “Aunke tin conseho cu
E mandatario a bisa cu a tuma HAVO of EPB. Nan ta wak na e kluster cu ta cay bou di pidi Unesco Paris pa por haci a keda bou di locual mester
decision pa un cambio pa e cua ta cumbini mas pa e mu- office di Kingston, Jamaica. E e cambio pa cay bou di e me- pidi pa curso y calidad cu ta
aña escolar nobo. E ta splica cha su desaroyo. El a aclara mandatario ta bisa cu e cam- sun kluster di Kingston, Ja- wordo ofreci na enseñanza pa
cu lo bay tin un asina yama si cu si un mucha no logra bio aki ta nifica cu for di aña maica, hunto cu Islanan Hu- empleo.”
‘nationale toets’ pa tur mu- haal su normering di nacio- 2001 a haci peticion pa Aruba landes y Ingles.” Cual a bay di
cha. El a remarca cu e cole- nale toets, e ta bay colegio si pertenece na Havana Cuba. acuerdo y acepta. E ta agrega
Efectonan di abuso sexual
droga. Por comete suicidio partinan intimo di nan curpa.
den algun caso. Nan ta sinti Ta atento riba señalnan den
nan mes sin balor of rechasa. comportacion.
Por afecta nan bida personal y
relacion. Laga muchanan sa cu nan
‘por papia abiertamente’ cu
Victimanan di abuso sexual nan mayornan. Nan no mes-
por ‘desaroya comportacion ter tene nada scondi, y pa nan
enfermizo’ relaciona cu sex. laga sa inmediatamente ora
Lo ta dificil pa nan haya rela- un hende haci nan algo cu
cionnan satisfactorio despues ta laga nan sinti incomodo y
den bida. Por pasa den algun confuso.
caso, cu victimanan femenino
cu ta alcansa pubertad na mo- “Tambe el a agrega cu ta im-
mento di e abuso, ta core portante pa scucha yiunan
riesgo pa sali na estado. y pone bon atencion. Den
mayoria di casa e mucha no
Algun tipnan pa yuda preveni lo papia di un problema di-
abuso sexual di mucha ta pa rectamente, pero como may-
‘discuti sexualidad’ cu yiunan or por ripara of yiunan mes
na un manera habri y hones- por duna un señal verbal cu
to. Siña yiunan bisa no ora algo no ta bon.”
hende ta purba mishi cu nan
ORANJESTAD - Efec- pronde cu no ta su falta. Den
tonan di abuso sexual E ta continua di splica cu e algun caso por causa daño
por ta serio of duradero persona por cay den depre- fisico, cu ta inclui daño den
pa e persona cu ta wordo sion, ansiedad, confusion area genital, orina cu dolor of
abusa, segun Jimenez Bot- riba identidad. E por cum- dolor di stoma, enfermedad-
man, sea emocional of psi- insa haya ‘pesadiya of drumi nan cu por wordo transmiti
cologico. malo’, agregando cu e por sexualmente.
ta señalnan no bisto te ora e
Un persona cu a ser abusa mucha bira adulto. Algun mucha por sinti cu nan
‘ta cambia den su compor- ta culpabel pa nan ta envolvi
tacion’, e por ta problematico E victima di abuso por tin den abuso. Nan ta sinti cu
manera distancia su mes, e ‘problema di perdida di con- ta nan fout cu nan a wordo
por bira agresivo y seductivo. fiansa’, pa cera amistad in- abusa. Nan por haya nan mes
E persona por huy for di cas, timo. Sentimentonan di cul- den un comportacion ‘sex-
e por haya cu problema di pabilidad, e victima lo mester ual impulsivo’, prostitucion
apetit. ayudo profesional pa com- of abuso di alcohol of otro