Page 2 - BNDIA ARUBA
P. 2

A2   LOCAL
                Diahuebs 1 November 2018

                     Parlamento lo aproba ortografia di Papiamento, pero ironia ta cu

                                                             e ley lo ta na Hulandes



            ORANJESTAD  –  Awe  cipio, un lenga mester tin un  Papiamento  como  lenga  des ta e lenga competente.              apoyo indispensabel di exper-
            parlamento  ta  trata  e  or-  ortografia.                hudicial                     Tambe  den  su  presentacion  tonan hurista. E importancia
            denansa di ley cu ta duna                                 E echo aki ta tuma luga pre-  durante su tayer ‘Ley di ofi-  di e echo aki di e traduccion
            bida  na  oficialisacion  di  Na  Aruba  a  keda  aproba  cisamente ora cu diasabra ul-  cialisacion  di  Papiamento:  di e Constitucion di Aruba na
            ortografia  di  Papiamento  un  ortografia  na  1976  cu  a  timo a clausura e conferencia  kico  falta  ainda?’,    e  papia-  Papiamento  - segun sr. Velas-
            na Aruba.                    wordo  hinca  den  e  lucha  y  ‘Papiamento  idioma  oficial’,  mentista Velasquez a señala e  quez - a demostra cu nos len-
                                         ambiente  politico  cu  tabata  cu  participacion    di  delega-  potencialidad  di  Papiamento  ga crioyo Papiamento ta acto
            Seguramente  no  lo  tin  existi e epoca aya, prome cu  donan y publico di e islanan  pa por produci cierto texto le-  y capaz pa ta un instrumento
            mucho  discusion  riba  e  ley  Aruba a logra su Status Apar-  ABC.                    gal. Tambe riba tereno di hu-  linguistico y huridico tambe.
            aki - cu  ta andando pa basta  te.  Sinembargo  e  ortografia  E papiamentista Pedro Velas-  risprudencia cu aworaki e ley  Tambe  e  idea  di  capacidad
            tempo caba practicamente for  aki conoci como Ortografia-  quez  a  señala  cu  a  pesar  cu  di ordenansa di oficialisacion  di  Papiamento  como  instru-
            di  1986,  ora  cu  Aruba  a  sali  Mansur practicamente a keda  15  aña  pasa  Papiamento  a  di Papiamento ta prohibi. Ya  mento  linguistico  pa  texto
            for  di  constelacion  di  Antia  sin base legal. Igualmente du-  bira  un  lenga  oficial  hunto  cu e tipo di texto legal aki ta  di contenido huridico a haya
            Hulandes-  eventualmente e  rante 15 aña despues di e de-  cu  Hulandes,  ta  existi  ainda  bira un derecho exclusivo di  mas forsa cu e obranan cu e
            lo conta cu sosten di tur frac-  cision di Conseho Insular di  cierto ambivalencia den e ley  Hulandes.             hurista Hubert ‘Shon’ Lopez
            cion den parlamento.         Aruba, e ortografia - manera  aki. A pesar cu e espirito di e                          a yega di publica.
                                         Comision  Mansur  a  reco-   ley tin como idea fundamen-  Mientras cu por ehempel na
            Antecedente                  menda  na  1976-  no  a  sufri  tal  pa  pone  Papiamento  den  aña  1987,  kiermen  16  aña   Conferencia
            Aunke e acontecimento aki ta  ningun revision.            un  ekivalencia  di  igualdad  prome cu Papiamento a bira  Minister di Enseñansa, Rudy
            uno  considera  historico  den                            banda  di  Hulandes;  pero  ta  un  lenga  oficial,  gobierno  e  Lampe,  den  su  mensahe  di
            e  desaroyo  di  Papiamento  Siñando  di  pasado,  segun  keda demostra cu e ley aki no  tempo aya a encarga Instituto  apertura di e conferencia aki
            na Aruba, no ta e prome bi-  parlamentario Sue Ann Ras a  ta cumpli netamente cu e de-  di  Lenga  Arubano  (IDILA)  a  indica  cu  no  tabata  mas
            aha cu nos isla ta conta cu un  declara na Bon Dia Aruba, e  claracion di ekivalencia aki.    cu tabata un seccion di depar-  oportuno pa bin cu e evento
            ortografia oficial.  Tempo cu  ley di ortografia di Papiamen-  Papiamento no ta den e me-  tamento di Enseñansa, pa tra-  aki den cuadro di Aña di Pa-
            Aruba a forma parti di e con-  to cu lo keda aproba awe, ta  sun  competencia  pa  fungi  duci e Constitucion di Aruba  piamento y tambe awor cu e
            stelacion  di  Antia  Hulandes,  busca specialmente standarisa  -  manera  Hulandes  -  como  na  Papiamento.  El  a  bisa  cu  miembronan  di  parlamento
            dia 18 di april 1975 Conseho  e uzo di palabranan den skir-  lenga  di  legislacion  ni  como  orguyo  cu  e  linguistanan  di  ta  trata  e  ley  Ortografia  di
            di  Ministro  di  Antia  Hu-  bimento  na  Papiamento.  lenga  hudicial.  Pero  tam-   IDILA  (entre  nan  sr.  Velas-  Papiamento.  “Nos  ta  den  e
            landes  a  yega  na  e  siguiente  Pero  igualmente  e  echo  cu  poco como lenga notarial. E  quez  mes  y  Ramon  Todd-  coyuntura special aki cu tanto
            decision  Salominico    pa  re-  ortografia  di  Papiamento  ta  nota aclaratorio cu ta admiti e  Dandaré)  a  realisa  un  obra  parlamento  como  gobierno
            comenda  un  ortografia  pro-  wordo  hancra  den  ley,  esaki  discrepancia aki net ta indica  pionero, ya cu e obra den un  di Aruba ta uni den e mesun
            visional  pa  enseñansa  pa  e  ta  permiti  por  ehempel  cu  pa ehempel cu ironicamente  sentido linguistico tabata bon  causa”, el a bisa. E ta recon-
            islanan  ABC.  Un  ortografia  aki 5 aña ta wordo revisa pa  parlamento  cu  ta  trata  awe  construi den su lexico y sin-  oce  cu  aunke  nan  por  tin
            provisional aceptabel pa cada  haci  adaptacionnan,  ya  cu  e  e  ley  di  ortografia  oficial  di  taxis.         cierto diferencia, nan ta pone
            teritorio  insular  pa  cuminsa  ortografia  tin  di  haber  cu  e  Papiamento,  por  discuti  na                   e diferencia un banda. Paso-
            uza  na  scol.  Esaki  a  produci  reglanan con pa skirbi Papia-  Papiamento e legislacion aki.  E ta admiti cu tabata un trabou  bra tin un  causa mas grandi
            reaccion  ya  cu  e  tabata    bay  mento.                Pero ora cu nan mester pone  sumamente  dificil  cu  nan  a  cu  ta  uni  nan;  y  e  causa  aki
            contra e sistema cu, en prin-                             e ley aki por escrito, Hulan-  yuda realisa logicamente cu e  ta  Papiamento.    Igualmente
                                                                                                                                e  mandatario  a  expresa  cu
                                                                                                                                nan  ta habri como gobierno
                                                                                                                                pa  scucha  tur  e  conclusion
                                                                                                                                di e congreso di Papiamento
                                                                                                                                idioma oficial. Ya cu e ta bay
                                                                                                                                yuda  nan  den  e  maneho  di
                                                                                                                                Papiamento y tambe pa e fir-
                                                                                                                                mamento  di  acuerdo  entre
                                                                                                                                e  islanan  ABC  pa  pone  Pa-
                                                                                                                                piamento  den  e  ‘trono  cu  e
                                                                                                                                merece’.
                                                                                                                                Di su banda minister di Cul-
                                                                                                                                tura, Xiomara Maduro a bisa
                                                                                                                                cu  den  conhunto  di  su  co-
                                                                                                                                lega  minister  Lampe,  nan  a
                                                                                                                                proclama 2018 como Aña di
                                                                                                                                Papiamento. E proclamacion
                                                                                                                                aki a bini pa e echo cu e aña
                                                                                                                                aki ta cumpli 15 aña cu dia 21
                                                                                                                                di  mei  2003,  parlamento  di
                                                                                                                                Aruba a aproba e ley pa Papia-
                                                                                                                                mento  tambe  por  ta  idioma
                                                                                                                                oficial  banda  di  Hulandes.
                                                                                                                                Pero tambe awe, dia 1 di  no-
                                                                                                                                vember den reunion publico,
                                                                                                                                Papiamento  ta  e  invitado
                                                                                                                                principal  den  parlamento  di
                                                                                                                                Aruba pa trata e ‘ley nobo di
                                                                                                                                e forma di skirbi Papiamento
                                                                                                                                corectamente pa Aruba. Esta
                                                                                                                                e ortografia di Papiamento’.
                                                                                                                                Pero mientras cu awe ta wor-
                                                                                                                                do  celebra  e  acontecimento
                                                                                                                                relevante  aki,  ainda  e  lucha
                                                                                                                                pa nos lenga crioyo por haya
                                                                                                                                su berdadero status di igual-
                                                                                                                                dad cu Hulandes na Aruba, ta
                                                                                                                                sigui.
   1   2   3   4   5   6   7