Page 4 - bon-dia-aruba-20190509
P. 4

A4   LOCAL
                        Diahuebs 9 Mei 2019
            Minister Bikker ta sigura:

                     ‘Gobierno ta atende problema di asilo na e miho manera posibel’


            ORANJESTAD  –  Den  un  Nan ta purba atende cune ‘na  den kico por, pa asina no re-    mes ta na Aruba’.            cosnan por pasa, pero nos ta
            conferencia  di  prensa,  e miho manera posibel’, unda  curi den panico y odio. E ta                                prepara  nos  mes  pa  cada  un
            Minister  Andin  Bikker  a  nan ta tene na cuenta derecho  bisa cu mester tin trankilidad  Pa  e  motibo  aki,  a  pone  10  di  nan.  Trankilidad  pa  duna
            papia  tocante  e  situacion  humano di tur hende envolvi  y  siguridad  pa  atende  ‘mas  persona  cu  a  tuma  training  espacio  na  comprension  di
            di  presion  cu  asunto  di  na  Venezuela  y  na  Aruba,  miho  cu  nos  por’.  Sinem-  pa e unidad di asilo. “Nos ta  situacion.  Nos  no  sa  con
            asilo politico ta causando  purbando  di  minimalisa  e  bargo,  e  ta  bisa  cu  ta  causa  haciendo  lo  posibel  pa  limi-  largo  e  ta  bay  dura,  pero  ta
            den comunidad di Aruba,  impacto riba comunidad.          presion y ta un situacion in-  tacion di nos pais, pa domina  atende pa un miho Aruba”, e
            y con gobierno por atende                                 husto, pero esaki ta cosnan cu  e tema aki. No ta kita afo cu  mandatario a finalisa.
            cu esaki.                    “Nos  ta  pidi  comunidad  e  mester  experiencia  desde  cu
                                         sentimento  di  compasion  y  a  drenta  den  gobernacion,  y
            A  puntra  e  mandatario  si  e  conviviencia  cu  esunnan  cu  tempo prome caba.
            situacion na Aruba sigui em-  ta  aki  a  base  di  tratado,  pa-
            peora, y mas hende sigui bin  sobra a permiti pa nan keda.  E  ta  bisa  cu  ta  enfatisa  cu
            Aruba, con lo para cu e pre-  Tin hende ta bisa pa elimina  locual nan kier ta trankilidad
            sion  di  comunidad,  con  go-  tratado  y  manda  tur  hende  den comunidad. “Mi ta wak
            bierno mes lo trata cu esaki,  Hulanda, e no ta bay asina”, e  comentario  cu  gobierno  a
            mirando e comentario nega-   mandatario a splica.         perde bataya. No ta asina, nos
            tivo di hende riba medionan                               ta  den  bataya,  e  no  ta  facil.
            social.                      El a remarca cu e pais ta au-  Pero nos ta domina e bataya.
                                         tonomo. Un pais cu ‘a lucha  Cada dia ta bin algo acerca, y
            El a contesta cu e tema ta tu-  pa para riba nos mesun pia’.  nos  meta  pa  domina  bataya,
            mando tempo, dedicando na  Ora cu un pais ta autonomo,  pa keda trankil den comuni-
            goberna un pais cu problema  tin responsabilidad cu ta bay  dad.”
            interno y na mesun momen-    cune.  Un  di  esunnan  ta  e
            to ta enfrenta cu reto di otro  tratado di derecho humando  Bikker  a  splica  cu  cada  bi-
            pais.  E  ta  bisa  cu  ta  impor-  y di refugiado, p’esey  ‘tin cu  aha cu desaroyo nobo acerca,
            tante pa comunidad di Aruba  tene nos mes na tratado’.    nan tin bin cu otro maneho
            sa  cu  gobierno  tin  e  tema                            y decision pa evita fluho de-
            como prioridad.              Den  e  temporada  aki,  e  ta  masiado grandi drenta Aruba,
                                         bisa cu mester busca balansa  teniendo  na  cuenta  cu  ‘nos


                                                 Enseñanza, un careda cu obstaculo


                                                                                                   normal den e propio idioma,  E ta remarca cu gran mayo-
                                                                                                   pasobra nan ta consciente cu  ria di persona no ta sinta lesa,
                                                                                                   e idioma ey no ta haya na cas.  ni  menos  compronde  kico
                                                                                                   Manera  cu  ta  bay  creciendo  nan ta lesando. Pa motibo cu
                                                                                                   den  termino  general,  e  ta  den nos sistema unda e ta bay
                                                                                                   confronta cu tur problema pa  scol, e ta siña dos cos pareu.
                                                                                                   e sigui bay leu, ‘siña den bo  E ta agrega locual ta haci cu
                                                                                                   propio idioma lesa y skirbi’.   mucha di 6 aña ta manera un
                                                                                                                                castigo,  unda  cu  ta  exigi  pa
                                                                                                   Agregando  cu  e  fundeshi  a  dos idioma mesun momento,
                                                                                                   wordo traha caba, anto no tin  locual ta siña lesa den bo me-
                                                                                                   nada miho cu ora mucha bay  sun idioma na scol.
                                                                                                   scol  y  siña  academicamente
                                                                                                   di e fundeshi cu e mucha tin.  “Nos ta exigi di nos muchan-
                                                                                                   A  base  di  esey,  e  mucha  ta  an  dobel,  di  nos  tur  pa  siña
                                                                                                   sigui desaroya y traha e cas cu  lesa na Hulandes pareu. Nos
                                                                                                   yama conocemento.            ta  rabia  pasobra  nan  no  kier
                                                                                                                                lesa, ya cu nan no ta siña cu
                                                                                                   Cu conocemento di e idioma  amor y cariño. Pa motibo cu e
                                                                                                   ey, e mucha ta siña cantidad  ta forsa. Ta pa esey gran may-
                                                                                                   di  otro  cos.  “Nos  ta  sigui  oria ta faya. ”
                                                                                                   desaroya  nos  idioma  door
                                                                                                   di lesa. Unabes nos lesa den  Esaki por crea un rabia, ya cu
                                                                                                   nos propio idioma siguiendo  tin persona ta bisa cu Hulan-
                                                                                                   e base di e fundeshi, e ta bira  des ta ‘laf pa lesa’. E ta impor-
            ORANJESTAD  –  Den  un  cu e mucha su prome edad a  Locual  ta  pasa  den  e  mente  un placer pa lesa.”            tante  pa  siña  pero  despues.
            reciente entrevista cu lin-  siña diferente zonido, forma  di e mucha, cu e ‘mesa’ cu e                             Esey ta e problema segun sr.
            guista y traductor Ramon  di  palabra  y  otro  concepto  tin e conocemento. E mucha  Sinembargo,  e  ta  bisa  cu  Todd Dandare cu nan ta mira
            Todd Dandare, el a splica  den su mente, anto e ta bisa  den  su  cabes  el  a  siña  otro  awendia  muchanan  ta  wak  un lenga cu no ta e lenga di
            tocante con idioma ta mas  cu  no  tin  nada  mas  facil  pa  forma  cu  ora  e  yega  scol,  e  lesamento  manera  un  casti-  enseñanza.
            cu un metodo di comuni-      sigui lesa y siña den e mesun  ta haya un confusion den su  go. Pakico un mucha no kier
            cacion. Cu un idioma nos  idioma unda cu e tin e con-     mente pa motibo di idioma.  lesa? E ta splica cu tin canti-  Sinembargo, e ta agrega cu na
            ta  siña  pensa  mas  leu  di  cepto, e base ey.          Ora ta siña un mucha lesa, ta  dad di factor, pero e ta splica  otro pais den Caribe, unda ta
            idioma so.                                                un  proceso  problematico  cu  cu e problema mas grandi cu  papia creole pero ta bay scol
                                         Un  persona  ta  siña  pa  cana  hende no ta imagina.     nan no kier lesa pasobra no a  Hulandes, pero nan tin suerte
            Un  idioma  ta  e  base  di  tur  bay dilanti, pero un diferencia                      haya e continuacion di e con-  cu  Ingles  parce  un  tiki  pero
            enseñanza.  Banda  di  un  in-  cu na Aruba, na scol ta cana  Mentalmente  e  mucha  ta  ocemento di idioma pa siña e  Papiamento no parce Hulan-
            strumento  di  comunicacion,  pa bay atras, ‘esey ta locual ta  haya  un  sorto  di  ‘shock’  y  palabra y zonido pa pone riba  des, e ta haci e mas pisa ainda.
            idioma  tambe  ta  un  instru-  sosode’. Un ehempel cu el a  duda den su mes. E ta splica  papel.  “Kico  ta  mas  bunita  E  di  dos  fase  linguistico  di
            mento  social.  E  persona  ta  menciona, cu e mucha na cas  cu  indirectamente  e persona  cu un mucha ta na scol y por  ser humano ta bira un sorto
            siña  anda  cu  otro.  Sr.  Todd  tabata pensa cu mesa ta mesa,  ta  haya  rabia  riba  Hulandes,  conta di su mes na su propio  di atletismo ‘nos enseñansa ta
            Dandare  ta  bisa  cu  tur  con-  e ta siña na scol cu ta tafel.   cu  nan no kier lesa. Cual ta  idioma.”          un careda cu obstaculo’.
            cepto cu tin den mente, unda                              nifica  e  ta  corta  e  desaroyo
   1   2   3   4   5   6   7   8   9