Page 4 - bndia aruba
P. 4

A4   LOCAL
                   Diaranson 6 Maart 2019
            Gino Wauben di ILA Foundation:

                                     Compronde consecuencia di abuso di substancia

                                                                                                   Sinembargo  e  ta  bisa  cu  centenan  ocupa  mas  tanto
                                                                                                   awendia  tin  mas  informa-  posibel,  no  solo  durante  ora
                                                                                                   cion cu antes con pa educa y  di scol, pero traimerdia. Ad-
                                                                                                   splica miho, pero ainda tin e  olescentenan  cu  ta  ocupa  ta
                                                                                                   preocupacion pa e siguridad.  menos  inclina  pa  uza  mari-
                                                                                                   E prome stap segun Wauben,  huana of otro droga, y tambe
                                                                                                   ta scucha pa wak kico ta pasa  menos  posibilidad  di  haya
                                                                                                   den  realidad  tocante  e  uzo  problema cu droga.”
                                                                                                   di  droga,  door  di  scucha  e
                                                                                                   adolescentenan  nan  storia  Ehempel cu e ta menciona ta
                                                                                                   tocante nan bida y nan senti-  programa  di  despues  di  scol
                                                                                                   mentonan. Esaki lo guia nan  manera deporte, arte, drama,
                                                                                                   accion  inteligente  y  pensa  actividadnan creativo y cu ta
                                                                                                   bon.                         disponibel pa tur studiante di
                                                                                                                                scol secundario di preferencia
                                                                                                   “Famia mester ta uni, pa nan  gratis of na un prijs mas abou
                                                                                                   por  comparti  pa  combersa  posibel.  Mayornan  mester
                                                                                                   y  conecta  cu  otro.  Tin  otro  exigi  tipo  di  programanan
                                                                                                   forma di habri combersacion  asina  den  nan  comunidad  y
                                                                                                   natural. Manera uzo di droga  na scol di adolescentenan.
                                                                                                   den pelicula, television y mu-
                                                                                                   sica.  Preferibel  pa  no  husga,  Den caso cu tin algun may-
                                                                                                   pa nan sa cu nan mayornan ta  ornan  cu  a  experimenta  cu
                                                                                                   dispuesto pa scucha cualkier  droga  ora  nan  tabata  hoben,
                                                                                                   cos  cu  nan  tin  di  bisa,  cu  e  anto  ta  haya  miedo  di  conta
                                                                                                   confiansa t’ey.  No ta manera  nan mesun experiencia, pero
                                                                                                   di strafnan di biaha.”       esaki por crea confiansa entre
                                                                                                                                nan yiu ‘confiansa cu credibi-
                                                                                                   Di dos stap ta siña, mayor y  lidad’. Honestidad en general
                                                                                                   docente mester asumi nan re-  ta e miho maneho.
                                                                                                   sponsabilidad pa adkiri cono-
            ORANJESTAD  –  Adoles-       ciedad ta keda expulsa di scol,  ta efectivo, basa riba conoce-  cemento  tocante  efectonan  E  paso  4  ta  yudansa,  cu  ta
            cente  ta  experimenta  na  ta imposibel pa nan haya tra-  mento  cientifico,  y    mester   fisiologico, psicologico y so-  importante pa sa kico pa haci
            ocasion,  of  algun  ta  uza  bou  y  como  consecuencia,  reconoce e habilidad di ado-  ciologico  di  alcohol  y  otro  ora  tin  sospecha  cu  un  ado-
            na un forma regular cierto  ta termina den prizon como  lescente pa nan por compro-    droganan. Esaki ta exigi lesa y  lescente  of  cualkier  persona
            substancia,  a  pesar  di  tur  adulto.                   nde,  analisa,  evalua  y  tuma   haci preguntanan.       ta haya un reaccion negativo
            conseho of advertencia cu                                 responsabilidad  pa  nan  ac-                             na alcohol, marihuana of otro
            nan ta ricibi pa abstene of  “Pa  bin  cu  mensahe,  sigur  cion.  Ni  maske  con  impul-  Familiarisa  cu  e  cultura  di  droga. “No ta existi un rece-
            tene cuidado na uzo.  Den  pa  motibo  cu  accidente  di  sivo  of  imprudente  nan  por   adolescente a traves di medi-  ta  cu  ta  fit  pa  tur  problema
            un  reciente  entrevista  cu  trafico causa pa abuso di alco-  ta”, Wauben ta splica.   onan  imprimi  y  electronico.  di  adolescentenan  cu  alco-
            Gino Wauben di ILA foun-     hol ta ocupa e prome luga di                              Siña locual adolescentenan ta  hol y otro droga. Na final e
            dation  a  splica  tocante  e  locual ta causa e morto bou di  E importancia di modera-  gusta wak. Siña tocante e var-  muchanan mas sano, sea nan
            tema aki.                    hobennan.  Como  educacion  cion                          iedad di droga cu ta disponi-  a experimenta of no cu droga,
                                         sexual,  pa  uza  condom  pa  Segun  Wauben  ta  bisa  cu  e   bel pa sigura e fuentenan basa  ta esunnan cu tabata tin may-
            Comprende  e  consecuen-     evita malesanan of embaraso  gran mayoria di hobennan no   riba ciencia y ta balansa.  ornan cu tur momento tabata
            cianan                       den adolescentenan pa sigur-  ta  termina  den  dependencia                            presente pa nan stima nan, y
            Segun  Waubenm  e  adoles-   idad. Ora un hoben cu ta uza  of  custumbernan  abusivo.   E di tres ta actua pa preven-  tabata envolvi den nan bida”,
            centenan mester compronde  of  experimenta,  no  kiermen  Pero  e  ta  remarca  cu  esun-  cion  di  abuso  di  droga.  “Ta  el a finalisa bisa.
            e  consecuencianan  di  viola  nan  ta  mala  mucha  of  may-  nan cu ta uza alcohol, mari-  importante  pa  tene  adoles-
            reglanan di scol, leynan di e  ornan ta faya. E hecho cu ta  huana  of  otro  droga,  mester
            pais  contra  uzo,  posesion  y  uza  droga  ta  parti  di  cultura  compronde cu tin diferencia
            benta di alcohol, marihuana y  den un adolscente su bida na  grandi entre uzo diario y uzo
            otro droga. Si nan wordo gara,  varios pais di mundo. Segun  ocasional.
            nan  lo  topa  cu  e  sistema  di  investigacion,  e  hoben  por
            husticia cu lo trata nan como  sali  for  di  e  fase  sin  ningun  Nan mester sa con pa recon-
            criminal y cu por ta severo pa  daño na su curpa.”        oce  conducta  iresponsabel
            delicuentenan hubenil.                                    ora ta trata di luga, ora, canti-
                                         Segun  Wauben  ta  splica  cu  dad y frecuencia di uzo. Ora
            E  castigo  corespondiente  pa  e  miho  forma  pa  conseha  e  hobennan sigui uza a pesar di
            kibra  e  reglanan  ta  contene  adolescentenan  pa  ta  sigur  y  advertencianan,  nan  mester
            e riesgo di ta mas severo cu  acepta e realidad, pa nan tuma  controla nan uzo, sea di prac-
            e riesgo pa e salud di e ado-  un decision responsabel, pa e  tica moderacion y uzo limita.
            lescente, manera expulsion di  informacion  ta  honesto  y  a
            scol, un strafblad y stigma so-  base den ciencia.        E  ta  continua  splica  cu  uzo
            cial, y tur esey ta haci mas dif-                         di  droga  por  afecta  di  un
            cil pa haya trabou den futuro.  E  ta  continua  splica  cu  tin  forma  negativo  e  prestacion
            E maneho di cero tolerancia a  propaganda  den  moderacion  academico  of  na  trabou,  ha-
            ricibi critica serio.        ora cu hoben persisti den ex-  ciendo  e  hopi  mas  dificil  pa
                                         perimenta.  Promove  comp-   tin exito na scol of pa cumpli
            Segun Wauben ta splica cu ta  rension di e consecuencia le-  cu  tur  responsabilidad;  uzo
            crea consecuencianan pa stu-  gal y social di e uzo di droga.  nunca ta apropia y hasta por
            diante,  famia  y  comunidad  Nan  mester  pone  siguridad  ta  peligroso,  pa  presenta  in-
            cu  no  tabata  e  intencion.  E  na prome luga, como tambe  toxica na scol, trabou, activi-
            maneho  ta  contribui  na  scol  responsabilidad  personal  y  dadnan deportivo, ora di stu-
            pa  prizon,  unda  hoben  hopi  conocemento.              ur  of  cualkier  otro  actividad
            biaha esunnan cu ta pertenece                             serio.
            na grupo minoritario den so-  “Educacion  di  droga  mester
   1   2   3   4   5   6   7   8   9