Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30

a30    CienCia & teCnologia
                    Diabierna 12 aPriL 2019

                         Katie Bouman: E muhe tras di e prome imagen di ‘black hole’


                                                                                                   Den  e  oranan  despues  di  e  gun  telescop  riba  su  mes  ta
                                                                                                   revelacion  di  e  potret,  Bou-  suficientemente poderoso pa
                                                                                                   man a bira un sensacion in-  captura e black hole, pues un
                                                                                                   ternacional,  cu  su  nomber  red di ocho a wordo set up pa
                                                                                                   un  tendencia  riba  Twitter.  haci  esey  uzando  un  tecnica
                                                                                                   Bouman tambe a ricibi elogio  yama ‘interferometria’.
                                                                                                   riba rednan social di MIT y e
                                                                                                   Smithsonian.                 E data cu nan a captura a wor-
                                                                                                                                do  warda  den  centenares  di
                                                                                                   Pero Bouman, awo un assis-   hard drive cu a wordo manda
                                                                                                   tant  professor  of  computing  na centronan di procesamen-
                                                                                                   and mathematical sciences na  to central na Boston, Merca,
                                                                                                   e California Institute of Tech-  y Bonn, Alemania.
                                                                                                   nology, a insisti cu e team cu
                                                                                                   a  yud’e  tambe  ta  merece  e  E metodo di Bouman di pro-
                                                                                                   credito. E esfuerso pa captura  cesa e data ‘raw’ aki tabata in-
                                                                                                   e imagen, uzando telescop na  strumental den e creacion di
                                                                                                   sitionan desde Antartica te na  e imagen.
                                                                                                   Chile, a involucra un team di
                                                                                                   mas di 200 cientifico.       El  a  lidera  e  proceso  di  test
                                                                                                                                mediante cual aligoritmonan
                                                                                                   “Niun di nos por a haci e nos  multiple  cu  ‘diferente  asun-
                                                                                                   so”, el a bisa CNN. “Nos  a  cion den nan’ a purba di re-
                                                                                                   logra  danki  na  cantidad  di  cupera un potret for di e data.
                                                                                                   persona  diferente  cu  back-
                                                                                                   ground diferente.”           E resultadonan di e aligorit-
            M A S S A C H U S E T T S  presa cu a kere ta imposibel.  team di e Computer Science                                monan  a  wordo  analisa  pa
            (BBC) – Katie Bouman a                                    and  Artificial  Intelligence  Con su aligoritmo a crea e  cuatro  team  separa  pa  crea
            lidera desaroyo di un pro-   “Mirando sin por kere mien-  Laboratory  di  MIT,  e  Har-  imagen?                    confiansa den e veracidad di
            grama  di  computer  cu  a  tras e prome imagen cu mi a  vard-Smithsonian Center for  Poni simpel, Bouman y otro-   nan hallazgo.
            haci imagen di vanguardia  yega di haci di un black hole  Astrophysics, y e MIT Hay-   nan a crea un serie di aligorit-
            posibel. E potret remarca-   tata  den  proceso  di  recon-  stack Observatory.        mo  cu  ta  converti  data  tele-  “Nos  ta  un  ‘melting  pot’
            bel, mustrando un halo di  struccion”,  el  a  skirbi  riba                            scopico den e potret historico  di   astronomo,   fisicista,
            stof y gas 500 miyon triyon  Facebook hunto cu un potret.  E  imagen,  capta  pa  e  Event  comparti mundialmente.   matematico  y  ingeniero,  y
            di kilometer for di Tera, a                               Horizon Telescope (EHT) –                                 esey ta locual a tuma pa logra
            wordo revela diaranson.      El a cuminsa crea a aligoritmo  un  red  di  ocho  telescop  liga  Den matematica y ciencia di  algo cu a kere tabata imposi-
                                         tres aña pasa mientras e tabata  na otro – a wordo produci cu  computer,  un  aligoritmo  ta  bel”, Bouman a bisa.
            Pa Dr. Bouman, su creacion  studiante na MIT. Eynan, el a  aligoritmo di Bouman.       un proceso of set di regla uza
            tabata e realisacion di un em-  lidera e proyecto, asisti pa un                        pa  resolve  problema.  Nin-


                                           Especie nobo di humano haya na Filipinas


            MANILA,  Filipinas  (AP)  fosil tabatin edad minimo di  cu ta un destinacion popular  pertenece  na  un  miembro  algun  cu  marca  di  corta,  ta
            —  Arkeologinan  kende  a  50,000 aña y 67,000 aña, se-   pa turismo. Un kapel pafo y  desconoci di e rama ‘Homo’  sugeri cu nan a wordo mata,
            haya wesonan fosil y djen-   gun  un  estudio  publica  pa  un  altar  den  e  compleho  di  di  e  ‘family  tree’  humano.  maske  no  tabatin  herment
            te  di  un  especie  humano  Nature.                      cueba a bira un sitio popular  Un  di  e  weso  di  tenchi  y  e  di  piedra  ni  implementonan
            anteriormente  descono-                                   pa pelicula y boda.          patronchi  di  djente  general  skerpi  den  e  area  inmediato
            ci,  cu  a  prospera  mas  di  Mijares,  kende  a  lidera  un                          ta diferente di locual a wor-  unda  a  haya  e  fosilnan,  Mi-
            50,000 aña pasa den nort di  team  chikito  di  arkeologo  E exodo principal di e especie  do mira anteriormente den e  jares a bisa.
            Filipinas  a  bisa  diahuebs  stranhero  y  local  tras  di  e  propio  di  homber  moderno  famia Homo.
            cu nan tin plan pa mas ex-   descubrimento  insusual,  a  for di Africa, di cual tur hen-                           Maske e hallazgo ta duna un
            cavacion, y a pidi pa mas  bisa  cu  tin  plan  pa  continua  de no- Africano di awendia a  E  wesonan  fosil  y  djente  bista nobo di e origen antiguo
            proteccion pa e compleho  excavacion proximo aña, y ta  descende, a tuma luga como  haya como 3m bou tera den  di  homber  moderno,  Dizon
            di  cueba  popular  unda  e  spera di haya weso fosil mas  60,000 aña pasa.            e  cuebanan  ta  mustra  cu  ta  a bisa cu tambe ta lanta pre-
            restonan a wordo haya.       grandi,  artefactonan,  y  po-  Analisis  di  e  wesonan  for  pertenece  na  hende  di  esta-  guntanan nobo y profundisa
                                         siblemente herment di piedra  di e cueba di Callao a haci e  tura chikito. Wesonan di deer  e  misterio  di  evolucion  hu-
            Arkeologo  Filipino,  Armand  uza pa hende e temponan ey.  cientificonan  conclui  cu  ta  y otro bestia haya den e area,  mano.
            Salvador  Mijares,  a  bisa  cu  Apart di cueba di Callao, fosil
            e  hallazgo  di  e  restonan  na  humano a ser haya na un otro
            e  cueba  Callao  na  provin-  sitio  den  provincia  di  Bula-
            cia  di  Cagayan  a  haci  Filipi-  can, nort di e capital Manila.
            nas  un  punto  importante  pa
            investigacion  di  evolucion  Otro arkeologo veterano Fili-
            humano.  E  especie  nobo  ta  pino,  Eusebio  Dizon,  a  bisa
            yama Homo luzonensis, pa e  cu  e  restonan  humano  di
            isla  principal  nort  di  Luzon,  Callao ta esunnan di mas bieu
            unda e restonan a wordo haya  haya na Filipinas, anterior na
            cuminsando na 2007.          esunnan haya na cueba di Ta-
                                         bon riba e isla west di Pala-
            Orguyoso, Mijares a presenta  wan pa varios miles di aña.
            seis  fragmento  di  weso  di  e
            pia, man, y shete djente di e  Mientras cu e hallazgo arkeo-
            tres  individuo  di  antiguedad  logico por atrae mas cientifi-
            durante  un  conferencia  di  conan, Dizon a preocupa cu
            prensa  na  e  universidad  es-  tambe  por  atrae  criminal  y
            tatal di Filipinas. Test a mus-  cazador  di  tesoro,  kende  lo
            tra  dos  di  e  fragmentonan  menasa e compleho di cueba
   25   26   27   28   29   30   31   32