Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30
a30 CienCia & teCnologia
Diabierna 12 aPriL 2019
Katie Bouman: E muhe tras di e prome imagen di ‘black hole’
Den e oranan despues di e gun telescop riba su mes ta
revelacion di e potret, Bou- suficientemente poderoso pa
man a bira un sensacion in- captura e black hole, pues un
ternacional, cu su nomber red di ocho a wordo set up pa
un tendencia riba Twitter. haci esey uzando un tecnica
Bouman tambe a ricibi elogio yama ‘interferometria’.
riba rednan social di MIT y e
Smithsonian. E data cu nan a captura a wor-
do warda den centenares di
Pero Bouman, awo un assis- hard drive cu a wordo manda
tant professor of computing na centronan di procesamen-
and mathematical sciences na to central na Boston, Merca,
e California Institute of Tech- y Bonn, Alemania.
nology, a insisti cu e team cu
a yud’e tambe ta merece e E metodo di Bouman di pro-
credito. E esfuerso pa captura cesa e data ‘raw’ aki tabata in-
e imagen, uzando telescop na strumental den e creacion di
sitionan desde Antartica te na e imagen.
Chile, a involucra un team di
mas di 200 cientifico. El a lidera e proceso di test
mediante cual aligoritmonan
“Niun di nos por a haci e nos multiple cu ‘diferente asun-
so”, el a bisa CNN. “Nos a cion den nan’ a purba di re-
logra danki na cantidad di cupera un potret for di e data.
persona diferente cu back-
ground diferente.” E resultadonan di e aligorit-
M A S S A C H U S E T T S presa cu a kere ta imposibel. team di e Computer Science monan a wordo analisa pa
(BBC) – Katie Bouman a and Artificial Intelligence Con su aligoritmo a crea e cuatro team separa pa crea
lidera desaroyo di un pro- “Mirando sin por kere mien- Laboratory di MIT, e Har- imagen? confiansa den e veracidad di
grama di computer cu a tras e prome imagen cu mi a vard-Smithsonian Center for Poni simpel, Bouman y otro- nan hallazgo.
haci imagen di vanguardia yega di haci di un black hole Astrophysics, y e MIT Hay- nan a crea un serie di aligorit-
posibel. E potret remarca- tata den proceso di recon- stack Observatory. mo cu ta converti data tele- “Nos ta un ‘melting pot’
bel, mustrando un halo di struccion”, el a skirbi riba scopico den e potret historico di astronomo, fisicista,
stof y gas 500 miyon triyon Facebook hunto cu un potret. E imagen, capta pa e Event comparti mundialmente. matematico y ingeniero, y
di kilometer for di Tera, a Horizon Telescope (EHT) – esey ta locual a tuma pa logra
wordo revela diaranson. El a cuminsa crea a aligoritmo un red di ocho telescop liga Den matematica y ciencia di algo cu a kere tabata imposi-
tres aña pasa mientras e tabata na otro – a wordo produci cu computer, un aligoritmo ta bel”, Bouman a bisa.
Pa Dr. Bouman, su creacion studiante na MIT. Eynan, el a aligoritmo di Bouman. un proceso of set di regla uza
tabata e realisacion di un em- lidera e proyecto, asisti pa un pa resolve problema. Nin-
Especie nobo di humano haya na Filipinas
MANILA, Filipinas (AP) fosil tabatin edad minimo di cu ta un destinacion popular pertenece na un miembro algun cu marca di corta, ta
— Arkeologinan kende a 50,000 aña y 67,000 aña, se- pa turismo. Un kapel pafo y desconoci di e rama ‘Homo’ sugeri cu nan a wordo mata,
haya wesonan fosil y djen- gun un estudio publica pa un altar den e compleho di di e ‘family tree’ humano. maske no tabatin herment
te di un especie humano Nature. cueba a bira un sitio popular Un di e weso di tenchi y e di piedra ni implementonan
anteriormente descono- pa pelicula y boda. patronchi di djente general skerpi den e area inmediato
ci, cu a prospera mas di Mijares, kende a lidera un ta diferente di locual a wor- unda a haya e fosilnan, Mi-
50,000 aña pasa den nort di team chikito di arkeologo E exodo principal di e especie do mira anteriormente den e jares a bisa.
Filipinas a bisa diahuebs stranhero y local tras di e propio di homber moderno famia Homo.
cu nan tin plan pa mas ex- descubrimento insusual, a for di Africa, di cual tur hen- Maske e hallazgo ta duna un
cavacion, y a pidi pa mas bisa cu tin plan pa continua de no- Africano di awendia a E wesonan fosil y djente bista nobo di e origen antiguo
proteccion pa e compleho excavacion proximo aña, y ta descende, a tuma luga como haya como 3m bou tera den di homber moderno, Dizon
di cueba popular unda e spera di haya weso fosil mas 60,000 aña pasa. e cuebanan ta mustra cu ta a bisa cu tambe ta lanta pre-
restonan a wordo haya. grandi, artefactonan, y po- Analisis di e wesonan for pertenece na hende di esta- guntanan nobo y profundisa
siblemente herment di piedra di e cueba di Callao a haci e tura chikito. Wesonan di deer e misterio di evolucion hu-
Arkeologo Filipino, Armand uza pa hende e temponan ey. cientificonan conclui cu ta y otro bestia haya den e area, mano.
Salvador Mijares, a bisa cu Apart di cueba di Callao, fosil
e hallazgo di e restonan na humano a ser haya na un otro
e cueba Callao na provin- sitio den provincia di Bula-
cia di Cagayan a haci Filipi- can, nort di e capital Manila.
nas un punto importante pa
investigacion di evolucion Otro arkeologo veterano Fili-
humano. E especie nobo ta pino, Eusebio Dizon, a bisa
yama Homo luzonensis, pa e cu e restonan humano di
isla principal nort di Luzon, Callao ta esunnan di mas bieu
unda e restonan a wordo haya haya na Filipinas, anterior na
cuminsando na 2007. esunnan haya na cueba di Ta-
bon riba e isla west di Pala-
Orguyoso, Mijares a presenta wan pa varios miles di aña.
seis fragmento di weso di e
pia, man, y shete djente di e Mientras cu e hallazgo arkeo-
tres individuo di antiguedad logico por atrae mas cientifi-
durante un conferencia di conan, Dizon a preocupa cu
prensa na e universidad es- tambe por atrae criminal y
tatal di Filipinas. Test a mus- cazador di tesoro, kende lo
tra dos di e fragmentonan menasa e compleho di cueba