Page 3 - BNDIA ARUBA
P. 3

A3
                                                                                                           LOCAL Diasabra 4 augustus 2018

                                            Mucha, hoben y adulto cu diabetes tipo 1



                                                                                                   2  pa  motibo  di  edad,  pero  Un persona cu diabetes tipo
                                                                                                   e no por ta LADA, cu no ta  1  por  tin  un  bida  normal.
                                                                                                   produci insulina mes.        E  pashent  por  haci  algun
                                                                                                                                deporte,  pero  mester  ta
                                                                                                   Tipo 1 diabetes teoreticamente  pendiente  cu  tin  momento
                                                                                                   ta bin cu edad for di chikito.  mester mas sucu den su spier
                                                                                                   “E  pashent  teoreticamente  nan.  Tambe  e  pashent  tin
                                                                                                   por nace cun’e, esaki kiermen  cu  ta  pendiente  di  su  dosis.
                                                                                                   cu  e  mucha  for  di  chikito  Pashentnan  tin  cu  come  na
                                                                                                   mester inyecta insulina, sino  tempo  paso  no  por  spuit
                                                                                                   por fayece.”                 insulina si no a come.

                                                                                                   Segun  dr.  Vis,  si  e  persona  E  pashent  cu  diabetes  tipo
                                                                                                   haya e virus, e chens ta mas  1  unda  cu  e  bay,  mester  tin
                                                                                                   grandi cu e ta pasa na un ‘edad  e pen cun’e. “E por biba un
                                                                                                   di mucah. E ta splica cu si wak  bida normal, pero mester tene
                                                                                                   un mucha malo, sin energia,  na cuenta cu e tin un malesa
                                                                                                   henter  ora  ta  tira  riba  cama,  cu mester tratamento cerca di
                                                                                                   ta  cuminsa  saca,  of  ta  hala  dje.  E  ta  un  responsabilidad
                                                                                                   rosea lihe y e ta pishi henter  grandi.”
                                                                                                   esaki por ta sintomanan. Ora
                                                                                                   ta  wak  cu  e  mucha  ta  hopi  Bon  Dia  Aruba  a  puntra
                                                                                                   malo, mayornan mester hiba  dr.  Vis  si  un  mucha  ta  haya
                                                                                                   e mucha di biaha pa dokter.   begeleiding  pa  sa  con  pa
                                                                                                                                inyecta,  sea  e  ta  na  scol  of
            ORANJESTAD         –    Na  ‘LADA’,  cu  ta  cay  bou  di  e sistema immuun ta ruim op  Tipo  1,  segun  dr.  Vis,  ta  cualkier  parti,  ora  no  tin
            Aruba,     segun    dokter  diabetes tipo 1.              e virus, anto pa motibo cu ta  malesa  cu  ta  bin  di  biaha.  mayor  rond  di  dje.  Dr.  Vis
            Sharlin Vis, tin mas o menos                              asina activo, a ruim op e virus  “Den  e  siman  ey  e  mucha  a  contesta  cu  normalmente
            un  20%  di  pashentnan  cu  Dr. Vis a splica cu tin diferente  di ‘eilandjes van Langerhans’,  ta bira malo, stel  diagnose y  mucha  ta  haya  ‘begeleiding’
            diabetes. Bon Dia Aruba a  diabetes tipo 1. “Nos ta yam’e  causando cu no ta traha nada  mester  cuminsa  tratamento  for  di  e  kinderarts  pa
            entrevista dr. Vis pa asina  tipo 1, pero bou di dje tin yen  di insulina.”            inmediatamente.” El a agrega  siña  con  pa  spuit  of  uza
            splica  nos  e  diferencia  di  otro  sub  tiponan  y  e  por  ta                      cu  persona  cu  tipo  1  no  insulina.  Tambe  ‘Diabetes
            tipo diabetes.               ‘erfelijk’ tambe.”           Den  e  caso  di  LADA  cu  ta  mester bebe tablet. Solamente  Verpleegkundige’  por  duna
                                                                      cuminsa  mas  laat,  e  ta  bin  den  caso  manera  LADA,  e  e  mucha  advies.  E  ta  splica
            Segun  dr.  Vis,  mayoria  tin  Un  di  diferencianan  den  e  cerca  pashentnan  cu  tin  30  prome tratamento ta keda cu  ‘cuanto  insulina’  tin  cu  uza,
            dos tipo di diabetes tipo 1 y 2.  tipo 1 ta, cu di un dia pa otro  aña di edad. E pashent aki por  insulina,  aunke  nan  por  uza  con ta conta e sucu y tambe
            Mayoria di biaha tipo 1 ta bin  e pancreas ta stop di funciona  ta  flaco  y  bida  normal,  pero  metformine si tin resistencia  pa conta tur locual e ta come.
            mas na edad di mucha, hoben  y  produci  insulina.  “E  por  lentamente ta haya sucu. E ta  y si nan ta sobrepeso.
            of adulto tambe y esaki yama  bin di un virus infectie, cual  kere cu e por ta diabetes tipo


                                  ‘Pashentnan no kier pa hende corda di nan malesa’


            ORANJESTAD  –  Pash-         pronde,  paso  den  mesun
            entnan cu cancer of cualk-   situacion ora un persona wak
            ier malesa tin biaha ta ser  otro persona sin pia of cualki-
            mira  diferente,  pero  nan  er cos rond na e curpa ta pun-
            lo kier pa hende trata nan  tra ’ay kico a pasa bo’. Paso e
            manera nan no tin malesa,  ta algo di hende, pero e per-
            pa  asina  no  mester  keda  sona mes cu ta pasando den
            pensa constant riba esey.    dificultad  no  kier  bay  conta
                                         atrobe paso e ta keda corda y
            Segun sr. Tromp, coordinado  no kier conta.
            di  Mary  Joan  Fundacion,  e
            pensamento  cu  tin  ora  pa-  Sinembargo  a  pesar  di  tur
            shentnan  cu  cancer  ta  perde  esey sr. Tromp ta bisa cu nan
            cabey,  manera  nan  sali  afo  ta  sigui  yuda  y  guia  e  pash-
            ya  hende  ta  cuminsa  puntra  entnan bay dilanti. Sra. Me-
            e motibo di cual nan a perde  dina -cu tin un familiar cu a
            cabey. Anto segun e ta splica  fayece-  ta bisa cu e dolor mas
            esaki  ta  un  ‘otro  preocupa-  grandi  ta  cu  famia  kier  haci
            cion’ cu ta drenta den e cabes  lo posibel pa e pashent corda
            di e pashent pa motibo cu e ta  menos  di  su  malesa  y  asina
            ripara cu no tin sanacion.   por dun’e mas alegria y ‘me-
                                         nos tristeza’.
            Ta hopi cos tras di otro y cu
            yen  problema  e  pashentnan  Nan  ta  sostene  e  pashent
            tin cu enfrenta nan mes. E ta  hunto cu e famia. Na ta haci
            aclara cu no ta facil pa esun-  diferente  actividad  y  asina
            nan cu no tin cancer, pa wak  hunto por comparti y comb-
            un  pashent  cu  cancer  di  un  ersa. Tambe ta haci diferente
            manera normal, pero pa por  obranan di man. Tur esaki ta
            lo  menos  trat’e  manera  cu-  duna un chens pa nan por sali
            alkier otro persona sin duna  afo di cas y uni na un ambi-
            lastima of keda corda e pash-  ente dushi, unda nan ta lubi-
            ent constant di su malesa.   da un tiki di e tristeza cu nan
                                         ta pasa aden.
            Sr.  Tromp  ta  bisa  e  ta  com-
   1   2   3   4   5   6   7   8