Page 14 - BNDIA ARUBA
P. 14

a14     analisis
                        Dialuna 8 Mei 2017

                     San Nicolas campo di bataya principal di eleccion?



            San  Nicolas  tin  mester  di  un                                                                           ta imaginabel cu esaki ta bay cam-
            ‘boost’  urgentemente.  Despues                                                                             bia radicalmente a base di laga tur
            di tanto aña di deterioro y sola-                                                                           hende haci nan esfuerso individual,
            mente alivio parcial, awor si ta                                                                            segun cu nan por. Ta necesario un
            bira  tempo  pa  un  mehoracion                                                                             plan  di  accion  general,  cu  ta  exigi
            den  tur  sentido.  Naturalmente                                                                            un  vision  y  plan  gubernamental
            tur hende ta pendiente pa loke                                                                              con,  conhuntamente  cu  comercio
            reapertura  di  e  refineria  como                                                                          y poblacion, ta bay crea un ciudad
            ‘upgrader’ di crudo ta bay trece.                                                                           renaci, segun e funcion cu e por tin
                                                                                                                        den  e  decadanan  nos  dilanti.  Den
            Pero  esey  ta  suficiente  pa  deshaci                                                                     esaki mester ta realistico tambe; no
            di  e  influencia  negativo  di  mas  di                                                                    por bay elabora plan bunita cu no ta
            trinta aña di falta di desaroyo socio                                                                       factibel, pasobra e base economico
            economico  solido?  Un  bista  riba                                                                         pa esaki no ta existi.
            e  aspectonan  cu  mester  tuma  na
            cuenta pa un desaroyo integral di e                                                                         Un San Nicolas Nobo?
            ciudad aki.                                                                                                 Esun cu ta desea di pensa, imagina
            Si nos mira den retrospectiva, te e                                                                         o hasta soña un San Nicolas nobo y
            tempo cu San Nicolas tabata e cu-                                                                           refresca, lo mester cuminsa cu pen-
            rason  economico  di  Aruba  den                                                                            sa  kico  ta  e  piedranan  di  fundeshi
            añanan 50 y 60, nos no tabata mira  cio local tanto. E motibo pa esaki ta  di compra reduci, cu no di su mes  pa  esaki.  Esey  ta  trece  nos  cerca  e
            solamente  un  refineria  cu  tabata  cu e empleadonan di e refineria no  ta bay converti atrobe den un cen-  base  economico  cu  e  ciudad  por/
            duna  empleo  na  miles  di  persona.  necesariamente tabata biba cerca di e  tro comercial atractivo y bibo. San  mester tin. Actualmente e decision
            E  hendenan  ey  tur  no  tabata  biba  refineria y a keda haci compra unda  Nicolas  awendia  por  ser  yama  un  strategico a ser tuma aña pasa, cu e
            den o den cercania di San Nicolas;  comercio tabata estableci: na Playa.  ‘slaapstad’, un ‘commuter town’, cu  refineria  ta  keda,  por  lo  menos  pa
            nan tabata yega den truck adapta pa  Y  sin  suficiente  poder  di  compra  pa colmo ta carece di e minimo di  15  o  hasta  25  aña.  Tumando  esaki
            transporte di pasahero di tur parti di  ningun  plan  pa  reactiva  comercio  servicio gubernamental y comercial  como un hecho por lo pronto ire-
            Aruba. E luga pa haci compra den e  tin algun probabilidad di exito.    cu tambe un slaapstad mester tin.   vocabel,  mester  anto  contempla  e
            epoca ey tabata San Nicolas. E cam-  Hunto cu e falta anto di un servicio  E pregunta ta actualmente, si tin de-  aspectonan  positivo  y  negativo  cu
            bio den esaki, unda cu Playa a cum-  comercial  basico, tambe tabata falta  seo pa cambia esaki, y si ta asina, na  esaki lo tin pa e ciudad.  Positivo lo
            insa tuma e batuta economico for di  un  nivel  aceptabel  di  servicio  gu-  kico ta desea di yega. Ta inimagina-  ta  cu  un  cierto  empleo  fiho  ta  ser
            San Nicolas a bay gradualmente, se-                                                                         crea, cu por aporta na mas poder di
            gun cu menos hende, den y pafo di                                                                           compra, como base pa comercio lo-
            e ciudad, tabata mester a yega aya pa                                                                       cal. Esaki asina leu cu empleo ta bay
            traha, y pa haci compra. E hecho cu                                                                         combina  tambe  cu  residencia  den
            Playa tabata tambe e centro guber-                                                                          o cerca di e ciudad, sino e poder di
            namental, tambe a influencia esaki.                                                                         compra extra aki ta haya su caminda
            Ademas, e actividadnan economico                                                                            pa e centro comercial dominante na
            nobo  tabata  tuma  luga  exclusiva-                                                                        e otro banda di e isla. E lo no ta un
            mente parti pabao di e isla, accen-                                                                         automatismo cu cierto incremento
            tuando e conveniencia di concentra                                                                          den poder di compra lo crea un base
            comercio na e luga aki.                                                                                     di existencia sigur pa comercio, cu
            Finalmente, e ciere di e refineria di                                                                       awor aki no por subsisti aki.  Anto e
            Exxon den añanan 80 a percura pa                                                                            pregunta ta, con pa aumenta poder
            un exodo casi completo di comercio                                                                          di compra di tal manera cu e ta un
            y  esaki  pa  motibonan  obvio.  Des-                                                                       base pa funda comercio viabel pa e
            empleo a bira dramatico, riba henter                                                                        ciudad? Basicamente tin dos opcion
            e isla, y loke a keda di poder di com-                                                                      aki: poder di compra local y poder
            pra  tabata  bay  pa  Playa.  No  sola-                                                                     di  compra  di  exterior,  es  decir,  di
            mente San Nicolas a bira bashi, den                                                                         turismo.  Aki  caba  nos  ta  haya  nos
            tur sentido di e palabra, pero e resto  bernamental. No pasobra no a haci  bel cu ta yega atrobe na e resplandor  den tereno dificil, con pa desaroya
            di e isla no tabatin un motibo mas  intento pa establece cierto servicio,   di aña 50, y e actividadnan econom-  e dos tipo di poder di compra aki.
            pa yega ‘te pariba’. Seguidamente, e  pero cu tempo a opta pa muda nan  ico  planea  te  awor  lo  no  bay  oca-  E poder di compra local por crece
            desaroyo turistico tambe a concen-  atrobe. Hunto cu un poblacion, cu  siona e cambio radical ey tampoco.  substancialmente si ta crea e posibi-
            tra na otro parti y San Nicolas no a  pa gran parti ta emplea na otro ban-  Es mas, mirando e impacto positivo  lidad di residencia den o alrededor
            comparti  de  esaki.  E  reapertura  di  da di e isla, cu tambe ta custumbra,  limita di e reapertura di e refineria  di San Nicolas, di parti di e pobla-
            e refineria na inicio di añanan 90 a  forsosamente, di haci compra unda  na 1991, lo ta exagera pa pensa cu  cion local cu bon posicion social y
            significa  un  boost  pa  economia  di  por, esey ta splica cu na 2017 nos ta  e reapertura di e refineria, eventual-  bon entrada. Esaki ta posibel, si por
            Aruba, pero no a influencia comer-  papiando di un ciudad cu un poder  mente aki un par di aña, lo ocasiona  ehemplo gobierno cambia su mane-
                                                                                    un desaroyo positivo cu lo bay mas  ho di otorga tereno pa construccion
                                                                                    leu  cu  esun  di  1991.  Esey  anto,  si  di cas y concentra esaki den y rond
                                                                                    no haci nada extra. Pa e extra ey ta  di  San  Nicolas.  E  posibilidad  pa
                                                                                    necesario contempla otro aspecto di  amplia e poblacion di clase medio,
                                                                                    e ciudad cu mester atencion tambe.  utilisando e terenonan den Colony,
                                                                                    Sin duda algun, cualkier persona cu  por ehemplo, por crea un poblacion
                                                                                    bishita San Nicolas, no ta nota sola-  local considerabel cu poder di com-
                                                                                    mente e deterioro di infrastructura  pra cu por beneficia comercio local.
                                                                                    y edificio den su centro, sino tambe  E  otro  aspecto,  poder  di  compra
                                                                                    den henter e ciudad y su alrededor.  traves  di  turismo,  ta  posibel  pero
                                                                                    E exodo grandi a laga un poblacion  ta keda limita pa presencia di e re-
                                                                                    considerabel atras di hende di edad,  fineria.  No mester pensa mes ora
                                                                                    cu no semper tabatin e recursonan  den tanto camber di hotel ‘pariba di
                                                                                    pa mantene nan propiedad manera  brug’ ora ta papia di turismo.
                                                                                    mester. Distincion di infrastructura  Crucial  por  ta  e  reactivacion  di  e
                                                                                    pa cual gobernacion ta responsabel  centro comercial di San Nicolas, cu
                                                                                    a añadi na e aspecto deplorabel cu  tin  algun  elemento  importante  na
                                                                                    e  ciudad  ta  mustra  en  general.  E  su fabor.
                                                                                    situacion actual ta asina grave, cu no   Continuacion riba pagina 15
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19