Page 16 - Информатика. Базалык курс (7-9 класстар)

www.bizdin.kg

16 I ãëàâà. Ìààëûìàò æàíà ìààëûìàò ïðîöåññòåðè
P êàíäàéäûð áèð ìààëûìäàð òîïòîìóíàí êåðåêò¿¿ ìààëûìàòòû
èç人; ìèñàëû, òåëåôîí êèòåï÷åñèíåí òåëåôîí íîìóðóí, ñºçä¿êòºí ÷åò
òèëäåãè ñºçä¿í êîòîðìîñóí, àýðîïîðòòóí ðàñïèñàíèåñèíåí ñàìîë¸òòóí
ðåéñè òóóðàëóó ìààëûìàòòû æ. á. èç人.
Ìààëûìàò ìåíåí àòêàðûëãàí àðàêåòòåð ìààëûìàò ïðîöåññè äåï
Ä † àòàëàò. Ìààëûìàò ïðîöåññòåðèíèí ò¿ðëºð¿: ìààëûìàò àëóó, ñàê-
òîî, èøòåò¿¿ æàíà áåð¿¿.
Ìààëûìàòòû ìàêñàòòóó êîëäîíóó ¿÷¿í àíû àëóó, êàéðà ºçãºðò¿¿,
áåð¿¿, òîïòîî æàíà ñèñòåìàëàøòûðóó çàðûë. Ìààëûìàò ìåíåí áîëãîí
áåëãèë¿¿ îïåðàöèÿëàðãà áàéëàíûøêàí óøóë áàðäûê ïðîöåññòåðäè
ìààëûìàò ïðîöåññòåðè äåï àòàéáûç.
Ìààëûìàò àëóó æàíà êàéðà èøòåò¿¿ êàéñû ãàíà îðãàíèçì áîëáîñóí
àíûí òèðè÷èëèãèíäåãè çàðûë øàðò áîëóï ñàíàëàò. Àò‰ã‰ë áèð êëåòêà-
ëóó æºíºêºé îðãàíèçìäåð äà äàéûìà ìààëûìàòòû êàáûë àëàò æàíà
ïàéäàëàíàò, ìèñàëû, ÷ºéðºí‰í òåìïåðàòóðàñû æàíà õèìèÿëûê êóðà-
ìû æºí‰íäºã‰ ìààëûìàò æàøîîãî æàãûìäóó øàðò òàíäîî ‰÷‰í çàðûë.
Àíäàí òàòààë îðãàíèçìäåð àéëàíà-÷ºéðºäºí ñå牉 îðãàíäàðûíûí æàð-
äàìû ìåíåí ìààëûìàòòû ãàíà êàáûë àëáàñòàí, ºç àðà ìààëûìàò àëìàø-
êàíãà äà æºíäºì䉉. Ìèñàëû, êóìóðñêàëàð æàíà ààðûëàð òóóãàíäàðû-
íà àçûêòûí æàéãàøêàí æåðè òóóðàëóó êàáàðëàøàò. Áóë ‰÷‰í àëàð
óøóë ìààëûìàòòû áåð‰‰ãº ì‰ìê‰í áîëãîí àòàéûí òèëäè ïàéäàëàíû-
øàò (ààðûëàðäûí «áèéè»).
Àäàìäàð äàãû ìààëûìàòòû ñå牉 îðãàíäàðûíûí æàðäàìû ìåíåí
êàáûë àëûøàò. Àëàð áåøºº: êºð¿¿, óãóó, äààì áèë¿¿, æûò áèë¿¿, ñåç¿¿-
òóþó (3-ñ¿ðºò). Ìààëûìàòòûí 90 ïàéûçû áèçãå êºð¿¿ æàíà óãóó ñå-
çèìäåðè àðêûëóó êåëåò. Æûò áèë¿¿, äààì áèë¿¿, ñåç¿¿-òóþó ñåçèìäå-
ðè àðêûëóó äà ìààëûìàòòàð êåëèï ò¿øºò. Ìèñàëû, ê¿é¿êò¿í æûòû
àðêûëóó ïëèòàäà óíóòóï êîéãîí òàìàê ê¿é¿ï æàòêàíûí ñåçåáèç. Òàà-
íûø òàìàêòû äààìûí òàòûï, àë ýìè òààíûø ïðåäìåòòè êàðà¢ãûäà
êàðìàëàï êºð¿¿ ìåíåí ýëå áèëåñè¢åð.
Ìààëûìàò àëìàøóó ¿÷¿í àäàìäàðäûí îðòîñóíäà òèë êîëäîíóëàò.
Àäàì êîîìóíóí ºí¿ã¿¿ òàðûõûíäà ìûíäàé òèëäåð ºòº êºï ïàéäà áîë-
ãîí. Áààðûäàí ìóðäà áóëàð ä¿éíºí¿í êºïòºãºí ýëäåðè ñ¿éëºãºí ýíå
òèëäåð (êûðãûç, îðóñ, àíãëèñ æ. á.). Àäàìçàò ¿÷¿í òèëäèí ðîëó àðòûê-
÷à. Òèë áîëáîñî, ìààëûìàò àëìàøóó æ¿ðáºñº, êîîìäóí ïàéäà áîëóøó
æàíà ºí¿ã¿ø¿ áîëìîê ýìåñ.
Ìààëûìàò ïðîöåññòåðè æàíäóó æàðàòûëûøêà, àäàìãà, êîîìãî ýëå
ì¿íºçä¿¿ ýìåñ. Àäàìäàð òåõíèêàëûê ò¿ç¿ë¿øòºðä¿ – ìààëûìàò àëóó,
áåð¿¿ æàíà ñàêòîî ïðîöåññòåðèíå áàéëàíûøòóó æóìóøòàðäû àòêàðóó-
÷ó àâòîìàòòàðäû æàðàòûøòû. Ìèñàëû, òåðìîñòàò äåï àòàëãàí àâòîìàò-

www.trk.kg