Page 25 - Newวิทยาศาสตร์มอต้น.indd

17

สัญลักษณใดบางที่ใชแสดงถึงความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ

เราใชสัญลักษณ แสดงถึงความสัมพันธของสิ่งมีชีวิต 3 ลักษณะ ดังนี้

- สิ่งมีชีวิตที่ไดรับประโยชน แทนดวยเครื่องหมายบวก (+)

- สิ่งมีชีวิตที่เสียประโยชน แทนดวยเครื่องหมายลบ (-)

- สิ่งมีชีวิตที่ไมไดรับและไมเสียประโยชน แทนดวยเลขศูนย (0)

สิ่งมีชีวิตชนิดตาง ๆ ในระบบนิเวศมีความสัมพันธกันในรูปแบบใดบาง

ความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตตาง ๆ ในระบบนิเวศ มีรูปแบบ ดังนี้
1. ภาวะการลาเหยื่อ (predation; +/-) เปนความสัมพันธที่มีฝายหนึ่งเปนผูไดรับ

ประโยชนเพียงฝายเดียว เรียกสิ่งมีชีวิตที่เปนผูไดรับประโยชนวาผูลา (predator) และเรียก

สิ่งมีชีวิตอีกชนิดที่เปนผูเสียประโยชนวา ผูถูกลา หรือ เหยื่อ (prey) เชน นกกินแมลง เสือกินกวาง

และปลาฉลามกินปลา เปนตน

2. ภาวะการแขงขัน (competition; -/-) เปนความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู

รวมกันในพื้นที่เดียวกัน อาจเปนสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันหรือตางชนิดกันโดยสิ่งมีชีวิตทั้งสองมีความ

ตองการใชปจจัยในการดํารงชีวิตที่เหมือนกัน จึงตองแกงแยงหรือแขงขันกัน ทําใหสิ่งมีชีวิตทั้งคู

เสียประโยชน เชน การแยงตําแหนงจาฝูงของหมาปา การแยงกันลาเหยื่อของสุนัขจิ้งจอกกับเสือ

เปนตน

3. ภาวะการไดรับประโยชนรวมกัน (protocooperation; +/+) เปนความสัมพันธของ

สิ่งมีชีวิตที่ไดรับประโยชนทั้งสองชนิด อาจเปนการอยูรวมกันตลอดเวลา หรืออยูรวมกันเพียงชั่ว

ขณะหนึ่งก็ได และเมื่อสิ่งมีชีวิตทั้งสองชนิดแยกจากกัน ก็จะยังสามารถดํารงชีพไดตามปกติ

ตัวอยางเชน นกเอี้ยงบนหลังควาย ปลาการตูนกับดอกไมทะเล

4. ภาวะพึ่งพากัน (mutualism; +/+) เปนความสัมพันธของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยูรวมกัน

โดยที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองฝายจะไดรับประโยชนทั้งคู โดยที่สิ่งมีชีวิตทั้งคูตองอยูรวมกันตลอดไป ไม

สามารถแยกจากกันได เชน ไลเคน (lichen) ซึ่งเปนการอยูรวมกันระหวางรากับสาหราย โปรโตซัว

ในลําไสปลวก

วิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : พว21001 25
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์