Page 73 - สุขศึกษาทช21002.indd

64

3.3. คําวา “ยาใชภายนอก” หรือ “ยาใชเฉพาะที่” แลวแตกรณี ดวยอักษร

สีแดงเห็นไดชัดเจน ในกรณีเปนยาใชภายนอกหรือยาใชเฉพาะที่ คําวา “ยาสามัญประจําบาน”

ในกรณีเปนยาสามัญประจําบาน คําวา “ยาสําหรับสัตว” ในกรณีเปนยาสําหรับสัตว
1.2. หลักและวิธีการใชยาสมุนไพร

สมุนไพรตามพระราชบัญญัติยา หมายถึง ยาที่ไดจากพืช สัตว หรือแรธาตุ ซึ่งยัง
ไมไดผสม ปรุง หรือแปรสภาพ

แตในทางการคาสมุนไพรมักจะถูกดัดแปลงสภาพไป เชน หั่นเปนชิ้นใหเล็กลง

บดเปนผงใหละเอียด นําผงที่บดมาอัดเปนเม็ดหรือนํามาใสแคปซูล

ในปจจุบันไดมีการนําสมุนไพรมาใชอยางกวางขวาง เชน ใชเปนอาหาร อาหาร

เสริม เครื่องดื่ม ยารักษาโรค เครื่องสําอาง สวนประกอบในเครื่องสําอาง ใชแตงกลิ่นและสี

อาหาร ตลอดจนใชเปนยาฆาแมลง

วิธีใชสมุนไพร

สมุนไพรที่มีการนํามาใชในปจจุบันนี้มักนํามาปรุงเปนยาเพื่อใชรักษาปองกัน

และสรางเสริมสุขภาพ แตสวนมากจะเปนการรักษาโรค ที่พบมากมีดังนี้

1. ยาตม อาจเปนสมุนไพรชนิดเดียวหรือหลาย ๆ ชนิดก็ไดที่นํามาตม เพื่อให

สารสําคัญที่มีในสมุนไพรละลายออกมาในน้ํา วิธีเตรียมทําโดยนําสมุนไพรมาใสลงในหมอ

ซึ่งอาจเปนหมอดินหรือหมอที่เปนอะลูมิเนียม สแตนเลสก็ได แลวใสน้ําลงไปใหทวมสมุนไพร

แลวจึงนําไปตั้งบนเตาไฟ ตมใหเดือดแลวเคี่ยวตออีกเล็กนอย วิธีรับประทานใหรินน้ําสมุนไพรใส

ถวยหรือแกว หรือจะใชถวยหรือแกวตักเฉพาะน้ําขึ้นมาในปริมาณพอสมควร หรือศึกษาจาก

ผูขายยาบอก ยาตมบางชนิดสามารถใชไดเกินกวา 1 ครั้ง ดวยการเติมน้ําลงไปแลวนํามาตมแลว

เคี่ยวอีกจนกวารสยาจะจืดจึงเลิกใช เรามักเรียกยานี้วา “ยาหมอ” จะมีรสชาติและกลิ่นที่ไมนา

รับประทาน น้ําหนักของสมุนไพรที่นํามาตมนั้น แตละชนิดมักจะชั่ง ซึ่งมีหนวยน้ําหนักเปนบาท

ตามรานที่ขายจะมีเครื่องชั่งชนิดนี้ แตถาหมอที่จายยาไมชั่งก็จะใชวิธีกะปริมาณเอง ในการตม

ยานี้ถาเปนสมุนไพรสดจะออกฤทธิ์ดีกวาสมุนไพรแหง แตตามรานขายยาสมุนไพรมักเปน
สมุนไพรแหง เพราะจะเก็บไวไดนานกวา

2. ยาผง เปนสมุนไพรที่นํามาบดใหเปนผง ซึ่งตามรานขายยาสมุนไพรจะมี

เครื่องบด โดยคิดคาบดเพิ่มอีกเล็กนอย อาจเปนสมุนไพรชนิดเดียวหรือหลายชนิดก็ไดที่นํามา

บดใหเปนผง แลวนํามาใสกลอง ขวด หรือถุง วิธีรับประทานจะละลายในน้ําแลวใชดื่มก็ได หรือ

สุขศึกษา พลศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21002 73
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์