Page 90 - 10_niigem_sudlal_Neat

График . Үзэгдлийн бүтэц, түүний
График . Нэг үзүүлэлтээр байгуулсан
баганан диаграмм өөрчлөлтийг харуулсан баганан диаграмм
График
. Үзэгдлийн бүтэц, түүний
График . Нэг үзүүлэлтээр байгуулсан өөрчлөлтийг харуулсан баганан диаграмм
БҮЛЭГ баганан диаграмм
4 ЭДИЙН ЗАСАГ

Секторон диаграмм. Нийгэм, эдийн засгийн ѷзэгдлийн бѷтэц тѷѷний
ѵѵрчлѵлтийг графикаар илэрхийлэхдээ секторон диаграммуудыг ѵргѵнѵѵр
14 насны хүн ам
Нийт хүн ам
ашигладаг. Тойргийн талбайг 100 хувьтай тэнцѷѷлэн ѷзэгдлийг бѷхэлд нь
МУ ын хүн амын тоо
тѵлѵѵлѷѷлдэг бол секторууд нь ѷзэгдлийн дотоод бѷтцийг хувиар илэрхийлнэ.
Эх сурвалж. ҮСХ. Монгол Улс 100 жилд. ҮСХ. МУ ын статистикийн эмхэтгэл. Нийт хүн ам 14 насны хүн ам
МУ
ын хүн амын тоо
Эх сурвалж. ҮСХ. Монгол Улс 100 жилд. ҮСХ. МУ ын статистикийн эмхэтгэл.
Секторон диаграмм Нийгэм, эдийн засгийн үзэгдлийн бүтэц түүний өөрчлөлтийг графикаар
тай
илэрхийлэхдээ секторон диаграммуудыг өргөнөөр ашигладаг
Секторон диаграмм Нийгэм, эдийн засгийн үзэгдлийн бүтэц түүний өөрчлөлтийг графикаар
Тойргийн талбайг
ДААЛГАВАР
секторон
илэрхийлэхдээ Эргэцүүлээрэй диаграммуудыг өргөнөөр ашигладаг Тойргийн талбайг
тэнцүүлэн үзэгдлийг бүхэлд нь төлөөлүүлдэг бол секторууд нь үзэгдлийн дотоод бүтцийг хувиар
30
тэнцүүлэн үзэгдлийг бүхэлд нь төлөөлүүлдэг бол секторууд нь үзэгдлийн дотоод бүтцийг хувиар
илэрхийлнэ.
илэрхийлнэ. График 4.8, 4.9-ийг ажиглан ѷзэгдлийн бѷтэц, тѷѷнд гарч байгаа ѵѵрчлѵлтийн
ыг ажиглан ажиглан үзэгдлийн үзэгдлийн бүтэц, үзэгдлийн бүтцэд
График 8
Даалгавар 4 Даалгавар 4 График 8 ыг ажиглан ажиглан үзэгдлийн үзэгдлийн бүтэц, үзэгдлийн б
талаар дѷгнэлт хийнэ ѷѷ.
гарч байгаа өөрчлөлтийн талаар дүгнэлт хийнэ үү.
гарч байгаа өөрчлөлтийн талаар дүгнэлт хийнэ үү.
График 10. Ажилгүйдлийн Г График 1 . ХАА н салбарт
График 10. Ажилгүйдлийн
4.8.
ф
Г
График 11. ХАА-н салбарт ажиллагчид, 2011 онагчид, 2011 онрафик 11. ХАА-н салбарт ажиллагчид, 2011 он
а
р
и
р
т а
а
л
б
л
л
и
График 1 . ХАА н салбарт
ж
1
к
-н
1
. Х
А
А
са
4.9.
График
. ХАА н
түвшин, бүсээр, 2016 он График . ХАА н ажиллагчид, 2016 он
түвшин, бүсээр, 2016 он
салбарт ажиллагчид, ажиллагчид, 2016 он салбарт ажиллагчид,
2011 он 2011 он
11.1 Баруун бүс ХАА н ХАА
21%
Баруун бүс 35% ХАА н ХАА н салбарт салбарт
5.6 салбарт Хангайн бүс ажиллаг ажиллаг
салбарт
Хангайн бүс ажиллаг ажиллаг чид чид
6.8 65% чид 79% Төвийн бүс
чид
Төвийн бүс Зүүн бүс Бусад Бусад
10.8 Бусад Бусад салбарт салбарт
8.3 Зүүн бүс 2011 2011 Улаанбаатар 2016 ажиллаг ажиллаг
салбарт
салбарт 2016
2016
чид
2011
чид
Улаанбаатар ажиллаг ажиллаг
ХАА-н салбарт а чид ХАА-н салбарт ажиллагчид
ХАА-н салбар
чиджиллагчидт ажиллагчид
Бусад салбарт ажиллагчид
Бусад салбарт ажиллагчидт ажиллагчид
Бусад салбар
Эх сурвалж. ҮСХ. МУ ын статистикийн эмхэтгэл.
Графикийн бусад төрлүүд, тэдгээрийг байгуулах арга зүйн талаар дэлгэрэнгүй ойлголттой болохыг

хүсвэл мэргэжлийн багш нараас зөвлөгөө авахын зэрэгцээ холбогдох ном, сурах бичиг,
Эх сурвалж. ѶСХ. МУ-ын статистикийн эмхэтгэл. 2011-2016.
Эх сурвалж. ҮСХ. МУ ын статистикийн эмхэтгэл.
мэдээллийн эх үүсвэрүүдийг ашиглаарай.
Графикийн бусад тѵрлѷѷд, тэдгээрийг байгуулах арга зѷйн талаар дэлгэрэнгѷй
Гэртээ хийгээрэй.
Даалгавар Графикийн бусад төрлүүд, тэдгээрийг байгуулах арга зүйн талаар дэлгэрэнгүй ойлголттой болохыг
хүсвэл мэргэжлийн багш нараас зөвлөгөө авахын зэрэгцээ холбогдох ном, сурах бичиг, бусад
ойлголттой болохыг хѷсвэл холбогдох ном, сурах бичиг, бусад эх сурвалжийг
Ажил эрхлэлт болон инфляцийн талаарх мэдээллийг компьютерийн программ ашиглалгүйгээр
мэдээллийн эх үүсвэрүүдийг ашиглаарай.
ашиглаарай.
гараар шугаман, баганан, секторон диаграмм байгуулж тайлбарлаарай Даалгаврыг
Гэртээ хийгээрэй.
Даалгавар
гүйцэтгэхдээ Үндэсний Статистикийн Хорооноос жил бүр гаргадаг статистикийн эмхтгэлүүд,
мэдээллийн сан болон бусад
Эдийн засгийн хүрээний хууль, ёс зүйг даган мөрдөх нь яагаад чухал вэ?
Ажил эрхлэлт болон инфляцийн талаарх мэдээллийг компьютерийн программ ашиглалгүйгээр эх үүсвэрүүдийг ашиглаарай.
Эдийн засгийн хүрээний хууль, ёс зү йг даган мөрдөх нь яагаад чухал вэ?
гараар
шугаман, баганан, секторон диаграмм байгуулж тайлбарлаарай
Даалгаврыг
Даалгавар 4 Дор дурдсан мэдээллийг уншиж даалгаврыг гүйцэтгээрэй.
Зах зээлийн гүйцэтгэхдээ Үндэсний Статистикийн Хорооноос жил бүр гаргадаг статистикийн эмхтгэлүүд, үйлдвэрлэгчид юуг, яаж, хэрхэн үйлдвэрлэхээ бие
засгийн
тогтолцоонд
эдийн
ДААЛГАВАР
мэдээллийн сан болон бусад эх үүсвэрүүдийг ашиглаарай.
шийдвэрлэх боловч энэ нь хязгааргүй эрх дарх эдлэнэ гэсэн үг хараахан биш юм. Өөрөөр хэлбэл,
Тохиолдол шинжлээрэй
бусдын эрх ашгийг хөндсөн, хор хөнө өл учруулахаар эрх дарх эдлэх ёсгүй. Үйлдвэрлэгчид
Эдийн засгийн хүрээний хууль, ёс зүйг даган мөрдөх нь яагаад чухал вэ?
31
хэрэглэгчид, Даалгавар 4 Дор дурдсан мэдээллийг уншиж даалгаврыг гүйцэтгээрэй. өөр хооронд тогтсон харилцаа нь шударга, харилцан
үйлдвэрлэгчдийн
Оюутнуудыг бага хөлсөөр ажиллуулах нь аøигтай байдаг учраас çарим компаниуд
биенээ хүндэтгэсэн, тэгш эрхтэй байх учиртай. Энэ бол аливаа бизнес эрхлэгчид, хэрэглэгчдийн
Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцоонд үйлдвэрлэгчид юуг, яаж, хэрхэн үйлдвэрлэхээ бие даан
амьдрах, үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах нэн тэргүүний шаардлагатай орчин мөн.
цалингийн доод түвøнээс бага цалингаар оюутнуудыг хөлслөн ажиллуулдаг.
шийдвэрлэх боловч энэ нь хязгааргүй эрх дарх эдлэнэ гэсэн үг хараахан биш юм. Өөрөөр хэлбэл,
орчин бүрдэхгүйгээр эдийн засаг хөгжих боломжгүй. Төр хууль эрхийн актуудыг боловсруулан
Оюутнуудад тохирох ажил тэр бүр олддоггүй учраас энэ нь тэдэнд ч бас аøигтай
бусдын эрх ашгийг хөндсөн, хор хөнөөл учруулахаар эрх дарх эдлэх ёсгүй. Үйлдвэрлэгчид ба
байдаг. Тэгээд ч компани оюутнуудын нийгмийн даатгалын øимтгэл төлөх
хэрэглэгчид, үйлдвэрлэгчдийн өөр хооронд тогтсон харилцаа нь шударга, харилцан
биенээ хүндэтгэсэн, тэгш эрхтэй байх учиртай. Энэ бол аливаа бизнес эрхлэгчид, хэрэглэгчдийн
øаардлагагүй тул илүү аøигтай байдаг.
амьдрах, үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах нэн тэргүүний шаардлагатай орчин мөн. Ийм
Õүснэгт 4.13.
орчин бүрдэхгүйгээр эдийн засаг хөгжих боломжгүй. Төр хууль эрхийн актуудыг боловсруулан
Àñóóëò
Хариулт,
тàéëáàð
1 Компани тэднийг ажилд дээрх нѵхцѵлѵѵр хѵлслѵн авснаар
хѵдѵлмѵрийн хуулийн ямар, ямар заалтуудыг зѵрчиж байна вэ?
2 Хувь хѷний орлогын албан татвар тѵлѵхгѷй байх нь нийгэмд ямар
хор холбогдолтой вэ?
3 Нийгмийн даатгалын шимтгэл тѵлѵхгѷй байх нь хувь хѷн ба
нийгэмд ямар сѵрѵг ѷр дагавартай вэ?
90