Page 49 - Con duong xuat duong cua TBT Tran Phu

ra nước ngoài, dự lớp huấn luyện chính trị ở Trung Quốc do
lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tổ chức, rồi được cử đi học tại Trường

Đại học Phương Đông Liên Xô; tháng 4/1930, Trần Phú trở
về nước, làm việc tại Hà Nội một thời gian ngắn, rồi đi khảo
sát tình hình một số địa phương: phong trào công nhân ở
Nam Định, phong trào nông dân Thái Bình, phong trào công
nhân ở Hải Phòng. Cuối tháng 6/1930, Trần Phú đến khảo sát
phong trào công nhân tại Khu mỏ.

Khu mỏ là một trong những chiếc nôi sản sinh ra giai cấp
công nhân Việt Nam, nơi tập trung đông công nhân chiếm
90% tổng số công nhân nhiên liệu toàn Đông Dương. Sống
trên mảnh “đất nhượng”, công nhân phải chịu áp bức bóc lột
của 2 bộ máy thống trị là chính quyền thực dân phong kiến và
bọn chủ mỏ. Đời sống công nhân hết sức cơ cực, họ phải làm
việc từ 10 đến 12 giờ trong một ngày với đồng lương rất thấp.
Thợ lò lương thời điểm cao nhất chủ mỏ chỉ trả 15 - 20 xu
một ngày công. Đồng lương ít ỏi, cuộc sống đói rách lầm than,
công việc nặng nhọc, nguy hiểm, bọn chủ không chịu trang

bị bảo hộ lao động, tai nạn lao động, sập lò xẩy ra liên tiếp,
nhiều người chết mất xác... công nhân thường xuyên bị đánh
đập, cúp phạt vô lý... thợ lò cố hết sức một tháng thường chỉ
làm nổi 15 - 17 công và ít người sống tới 60 tuổi... Bị áp bức
bóc lột nặng nề, công nhân đã vùng lên đấu tranh chống thực
dân chủ mỏ. Từ năm 1902 - 1922 có 16 cuộc đấu tranh đánh
giám thị, cai ký, đập phá máy móc. Tiêu biểu nhất là cuộc đấu
tranh của chị em nhà sàng Kế Bào (Cái Bầu) tháng 02/1916,
bãi công đòi tăng lương giảm giờ làm mang ý nghĩa nhất.
Đây là cuộc đấu tranh đầu tiên của thợ mỏ mang đặc trưng
phương thức đấu tranh của giai cấp công nhân hiện đại.

Năm 1926, đồng chí Hạ Bá Cang (tức Hoàng Quốc Việt) đã
về Mạo Khê làm công nhân tuyên truyền chủ nghĩa yêu nước,
thành lập được tổ chức Ái hữu trong công nhân mỏ. Trong
phong trào vô sản hóa (năm 1928), Việt Nam Thanh niên

48