Page 56 - Nefes8TÜMÜ_Neat

konumlandırılmış ve orta noktasından 0.25 MPa/s hızla yük uygulanarak kırılmıştır (Şekil 1).
Kayacın eğilme dayanımı, standartta belirtildiği şekilde, Eşitlik 1 kullanılarak hesaplanmıştır.
Her bir örnek için elde edilen verilerin ortalaması, standart sapması ve hesaplanan maksimum ve
minimum değerler Şekil 2 de verilmiştir.
F
L/2
L/2
3
3
F/2
h*L/2
F/2
h*[(F/2)*(L/2)]=FL/4
F/2
F/2
h*L/
2 F/2 F/2 bh /12 bh /12
Şekil 1 Deney numunesinin yükleme düzenlemesi, kırılma sırasındaki kesme ve moment
diyagramları (Load set of the samples, shear and moment diagrams)
ℎ
.
4 2 3
= = 3 = [1]

ℎ 2 ℎ 2
12
Eşitlikteki Rtf eğilme dayanımını (MPa), F kırılma yükü-
Eşitlikteki Rtf eğilme dayanımını (MPa), F kırılma yükünü (N), L destek silindirleri arası
nü (N), L destek silindirleri arası mesafeyi (mm), b nu-
mesafeyi (mm), b numunenin genişliğini (mm), h numunenin kalınlığını (mm), M maksimum
munenin genişliğini (mm), h numunenin kalınlığını (mm),
M maksimum momenti, c tarafsız eksen ve ağırlık mer-
momenti, c tarafsız eksen ve ağırlık merkezi arasındaki dikey uzaklığı (h/2), b numunenin kısa
kezi arasındaki dikey uzaklığı (h/2), b numunenin kısa
kenar uzunluğunu ve I atalet momentini (dikdörtgen için bh /12) ifade etmektedir.
kenar uzunluğunu ve I atalet momentini (dikdörtgen için 3
bh3/12) ifade etmektedir.
3.2. Kopma enerjisi tayini deneyi (Test of rupture
energy)
Kopma enerjisi tayini deneyi (KE), doğaltaşların darbe
etkisi altında parçalandığı enerji miktarının belirlenmesi
amacıyla uygulanır. Deneyin esası, kum havuz içine ya-
tırılmış numunenin üzerine belli yüksekliklerden çelik
küre bırakılması ve kırılma yüksekliğindeki çelik bilyenin
potansiyel enerjisinin hesaplanması şeklindedir (TS EN
14158, 2004).
Bu amaçla, her bir örnek için 20x20x3 cm boyutlarında
6 şar adet olmak üzere toplam 90 adet deney numunesi
değişmez kütleye gelinceye kadar kurutulmuştur. Sonra
her bir örnek için numunelerden birer tanesi -2 mm bo-
yutlu kum dolu havuza yatırılarak 1 kg ağırlığındaki çelik
numunenin üzerine belli yüksekliklerden çelik küre bırakılması ve kırılma yüksekliğindeki çelik
küre, 10 cm yükseklikten numunenin tam orta noktasına
bilyenin potansiyel enerjisinin hesaplanması şeklindedir (TS EN 14158, 2004).
düşecek şekilde serbest bırakılmıştır. Çelik kürenin düşme
yüksekliği, numune kırılana kadar 5 şer cm artırılmış ve
Bu amaçla, her bir örnek için 20x20x3 cm boyutlarında 6 şar adet olmak üzere toplam 90 adet
kırılma yüksekliği, referans yüksekliği olarak kaydedilmiş- Şekil 2 Yoğun yük altında bükülme dayanımı deney sonuçları
deney numunesi değişmez kütleye gelinceye kadar kurutulmuştur. Sonra her bir örnek için
(Results of flexural strength under concentrated load test)
tir. Diğer 5 numune için düşme yüksekliği referans yük- Şekil 2 Yoğun yük altında bükülme dayanımı deney sonuçları (Results of flexural strength under
numunelerden birer tanesi -2 mm boyutlu kum dolu havuza yatırılarak 1 kg ağırlığındaki çelik
sekliğinin 15 cm gerisinden başlanarak 5 şer cm artırılarak concentrated load test)
küre, 10 cm yükseklikten numunenin tam orta noktasına düşecek şekilde serbest bırakılmıştır.
deneye devam edilmiştir (Şekil 3). Kayacın kopma ener-
Çelik kürenin düşme yüksekliği, numune kırılana kadar 5 şer cm artırılmış ve kırılma yüksekliği,
jisi, TS EN 14158 belirtildiği şekilde çelik bilyenin kırılma 3.2. Kopma enerjisi tayini deneyi (Test of rupture energy)
referans yüksekliği olarak kaydedilmiştir. Diğer 5 numune için düşme yüksekliği referans
yüksekliğindeki potansiyel enerjisi hesaplanarak belirlen- Kopma enerjisi tayini deneyi (KE), doğaltaşların darbe etkisi altında parçalandığı enerji
yüksekliğinin 15 cm gerisinden başlanarak 5 şer cm artırılarak deneye devam edilmiştir (Şekil 3).
miştir (Eşitlik 2). Her bir örnek için elde edilen verilerin miktarının belirlenmesi amacıyla uygulanır. Deneyin esası, kum havuz içine yatırılmış
Kayacın kopma enerjisi, TS EN 14158 belirtildiği şekilde çelik bilyenin kırılma yüksekliğindeki
potansiyel enerjisi hesaplanarak belirlenmiştir (Eşitlik 2). Her bir örnek için elde edilen verilerin
ortalaması, standart sapması ve hesaplanan maksimum
ortalaması, standart sapması ve hesaplana
ve minimum değerler Şekil 4 te verilmiştir.n maksimum ve minimum değerler Şekil 4 te
verilmiştir.
W=m.g.h [2]
Eşitlikteki W kopma enerjisini (joule), m çelik kürenin küt-
W=m.g.h [2]
lesini (1.0019 kg), g yer çekim ivmesini (0.986 m/sn2) ve
Eşitlikteki W kopma enerjisini (joule), m
h kırılma yüksekliğini (m) ifade etmektedir. çelik kürenin kütlesini (1.0019 kg), g yer çekim
ivmesini (0.986 m/sn ) ve h kırılma yüksekliğini (m) ifade etmektedir.
2

W

Şekil 3 Kopma enerjisi deney düzeneği ve kırılma (The test
Şekil 3 Kopma enerjisi deney düzeneği ve kırılma (The test set of rapture energy and breaking)
set of rapture energy and breaking)

Şekil 4 Kopma enerjisi deney sonuçları (Results of rapture energy test)
Şekil 4 Kopma enerjisi deney sonuçları (Results of rapture energy test)

56 NEFES LİK SAYI 08-2023
3.3. Ani yük altında kırılma deneyi (Test of breaking under sudden load)
Ani yük altında kırılma (AYAK) deneyi kısaca, numunenin iki silindirik mesnet üzerine
6.06.2023 00:04:12
6.06.2023 00:04:12
e-Nefes8.indd 56 yerleştirilmesi ve tam orta noktasına belli yüksekliklerden çelik küre bırakılarak kırılması
e-Nefes8.indd 56