Page 80 - Nefes8TÜMÜ_Neat

grizulu ocakların, havalandırma planında tespit edilen mişti. Nitekim ocak içerisinde işveren, patlama ve yangın
istasyonlarında, en geç 10 günde bir gerekli ölçümlerin çıkmasını önlemek, patlama ve yangın başlangıçlarını
yapılması ve hava akımını etkileyecek bir değişikliğin ol- tesbit etmek ve yayılmasını önlemek, patlayıcı ve sağlığa
ması durumunda gerekli ölçümlerin yenilenmesi öngö- zararlı ortam havasının oluşmasını önlemek için yapılan
rülmüştür (MİİSGY EK-3 m.10.4.). işe uygun önlemler almak zorundadır (MİİSGY m.6).
Bu noktada maden işletmelerinin gaz akışı modelleri Nezaretçinin yükümlülüğü ,27 konusunda ise, ILO’ya
9
ile örneğin hangi gaz seviyesindeyken maden ocağını göre madenin güvenli biçimde işletilmesini sağlamak
terkedeceğinin de, havalandırma planlarında yeterince üzere her vardiyada yeterli denetim ve kontrolün sağ-
aydınlatıcı olarak gösterilmesi gerekmektedir. Tüm bu lanması gerektiği ifade edilmiştir (ILO 2015 (b)). Türk
hususlarda; merkez ve havzalarda kurulan alt birimlerde, mevzuatında da, MİİSGY EK-1 madde 1.3’te; “Yapılan tüm
maden iş yerleri ile ilgili işletme projeleri, imalat haritala- çalışmalarda, çalışanların sağlık ve güvenliğinin korun-
rı, acil durum organizasyon ve planları gibi dökümanların masının sağlanması için işverence atanan, yeterli beceri
yanında havalandırma planlarının da yer alması ve bu ve uzmanlığa sahip kişiler tarafından gerekli gözetim ve
verilere alt birimlerin sorumlularının sanal ortamda ula- denetim yapılır. Sağlık ve güvenlik dökümanında, gerek-
şımının sağlanması önemlidir . Mevzuatımızda da öngö- li görülmesi halinde çalışılan yerler gözetim yapan kişi
18
rüldüğü üzere, söz konusu havalandırma planları maden tarafından her vardiyada en az bir defa kontrol edilir.”
planlamaları öncesinde yapılarak maden planlarına ak- denmek suretiyle devam eden hükümlerde madende ya-
tarılmalı ve devamında risk değerlendirmesi de mutlaka pılacak denetimler hüküm altına alınmıştır . Bu doğrul-
7
maden planlamalarından önce tanımlanarak bu planlara tuda, nezaretçi, havalandırma sisteminin genel denetimi
eklenmelidir. İşverenin yaptıracağı risk değerlendirmele- ve hava ölçüm ve analizlerinin düzenli olarak yapılmasını
rinde test sonuçlarıyla maden işletmesi arasında bir eş- sağlar. Bu suretle havalandırma konusunda ocak içerisin-
leşme ve tam uyum olması gerekmektedir. de yapılacak denetim ve iyileştirme raporlarının havalan-
2.3. İşverenin ve Nezaretçilerin Sorumluluğu Açısından dırmadan sorumlu nezaretçi tarafından hazırlanması ve
Değerlendirme maden işletme yöneticisine sunulması öngörülmüştür.
ILO’ya göre; belirtilen ulusal yasa ve yönetmelikler, ma- Bu yönelimle TTK Havalandırma Yönergesi’nde de hava-
denlerde güvenliği izleyip gerekli düzenlemeleri yapa- landırma konusunda yapılması gerekenler belirtilmiştir.
cak yetkili mercii belirleyecektir (ILO m. 5.1). Bu noktada Örneğin söz konusu Yönergede m. 43’de iş güvenliği ne-
maden idaresi, yeni kurulacak maden için tasarım veya zaretçisinin veya teknik elemanının, onaylı deftere tespit
kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanım- ettiği tehlikeli durumları ve alınan önlemleri rapor edece-
lamalı, riskleri belirlemeli ve analiz ederek risk kontrol ği öngörülmüştür. Yine, grizulu ocaklarda çalışan daimi
tedbirlerini kararlaştırmalıdır. Zira bir maden işletmesin- nezaretçi ile iş güvenliğinden sorumlu nezaretçilere van-
de iyi bir iş güvenliği yönetim sisteminin oluşturulması tilatör ve/veya aspiratörlerin arızalanması halinde ocağı
kazaların en aza indirilmesi açısından son derece önem- kısmen ya da tamamen boşaltma yetkisi verilmiştir. Nite-
lidir . Yukarıdaki alt başlıkta işverenin havalandırma planı kim bir tehlikeyi önleme veya giderme amacıyla çalışıl-
2
kapsamındaki sorumluluğu açıklanmıştı. Ayrıca, 6331 Sa- ması gereken ve içinde tehlikeli derecede metan birikmiş
yılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun (İSGK) “İşvere- bulunan yerlerdeki faaliyetler ile kurtarma faaliyetleri,

nin Genel Yükümlülüğü” başlıklı m. 4 (1)’e göre; işveren, hatta ocağın herhangi bir kısmında az miktarda metan
çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yü- birikmiş olsa dahi temizleme işleri, daimi nezaretçinin
kümlü olup bu çerçevede; talimatlarına uygun biçimde, daimi nezaretçi tarafından
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilme- görevlendirilen ve bu konuda tecrübeli nezaretçilerin
si dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun ya- sürekli denetimi altında yapılacaktır. TTK Havalandırma
pılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve Yönergesi’nin 29. maddesinde bu doğrultuda ayrıntılı
güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale geti- olarak yapılması gerekenler belirtilmiştir. Ayrıca nezaret-
rilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar çinin izni olmadan ocağın genel havalandırma sistemin-
yapar, de esaslı herhangi bir değişiklik yapılamaz.
b) İşyerinde alınan İSG tedbirlerine uyulup uyulmadığı-
nı izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar, 3. SONUÇLAR
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır, Ülkemizde etkin, sıkı ve standartlaştırılmış denetimler
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışan- sonucunda iş kazaları 2012 yılından bu yana %41 oranın-
ların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi da azaltılmıştır. Yaşanan kazalarla ortaya çıkan can kaybı
için gerekli tedbirleri alır (İSGK m. 4.). (Ayrıca bakınız sayısı ise örneğin 2018 yılında -önceki yıla kıyasla- %59
(İSGRDY m. 4 ve 5)). oranında azaltılmıştır6,19. Son yıllarda madenlerde ölüm-
ILO’ya göre; işveren, girişe izin verilen bütün yeraltı lü iş kazalarında ve kaza sayısında azalmalar söz konusu
çalışma alanlarında yeterli havalandırma için gerekli her olsa da, ülkemiz gelişmiş ülkelere kıyasla halen yüksek
önlemi almakla yükümlüdür. Ayrıca işveren; maden yan- oranlara sahiptir. Özellikle kömür madenciliğinin günü-
gınları ve patlamalarının başlamasının ve yayılmasının müzde kendine özgü zor ve tehlikeli çalışma koşulları
önlenmesi ve tespit edilmesi için madencilik faaliyetle- barındırması nedeniyle bu oranların yüksek seyretmesi,
rinin yapısına uygun olarak bütün önlemleri almalıdır. diğer sektörlere kıyasla kömür madenciliğine özgü daha
Buna ek olarak işçilerin sağlığını ve güvenliğini tehdit özenli bir mevzuatın hazırlanması ve uygulanması ge-
eden ciddi bir tehlike durumunda, çalışmaların durdurul- rekliliğini zorunlu kılmaktadır. Bu itibarla, özellikle ülke-
masını ve işçilerin güvenli bir yere geçmesini sağlamalı- mizdeki maden kazalarının büyük çoğunluğunun hava-
dır11 (ILO 2015). Türk mevzuatında da yukarıdaki belirti- landırma ile ilgili önlemlerin yeterli derecede alınmamış
len kapsamda ve uygun içerikte işverenin alması gereken olması durumu dikkate alınmalıdır. Maden işletmelerinde
önlemlerin bir kısmına genel olarak yukarıda bahsedil- kazaların önlenmesi adına İSG’nin sağlanması için hava-

80 NEFES LİK SAYI 08-2023

6.06.2023 00:05:57
e-Nefes8.indd 80 6.06.2023 00:05:57
e-Nefes8.indd 80