Page 59 - DDY YKS SINIF SORU BANKASI

10. SINIF
3
KONU DİN VE HAYAT ÜNİTE
ANLATIM

1. DİN VE AİLE
İslam; eşleri birbirleri için huzur vesilesi olarak görmüş, evliliği her Müslümana emretmiştir. Evliliğin sınırlarını,
şartlarını, kimler arasında olabileceğini, eşlere yüklenen görev ve sorumlulukları açıklamıştır. İslam’da aile kur-
mak, her şeyden önce Allah’ın emrine itaattir.
İslam, evliliğin kolaylaştırılmasını, evliliğin duyurulmasını, düğün yapılmasını, ikramda bulunulmasını istemiş ve
evlenmek isteyenlere yardım edilmesini tavsiye etmiştir. Boşanma tamamen yasaklanmamış ancak maddi ve
manevi yaptırımlara bağlanmıştır.
Evliliğin ardından eşler birbirlerine iyi davranmalı, birbirlerinin haklarını gözetmelidir. “... Erkeklerin kadınlar üzerin-
deki hakları olduğu gibi kadınların da erkekler üzerinde hakları vardır...” (Bakara, 228)
Çocukların temel ihtiyaçlarını karşılama, güzel isim koyma, eğitim, meslek edindirme, evlendirme ve güzel ahlakı
benimsetme çocuğun ailedeki haklarındandır.
2. DİN, KÜLTÜR VE SANAT
İslam, ulaştığı her toplumun kültürünü etkilemiş, bu toplumlar İslam’ın temel ilkeleri çerçevesinde kendi medeni-
yetlerini inşa etmişlerdir.
İslam sanatı; tevhit ilkesini temele alır ve kötülüklere sebep olacak tarzlar ve eserleri tercih etmez. İslam sanat-
larında daha çok soyut içerikleri içerikler; dünyanın faniliği, evrenin olumlu yönleri ve yaratılışın anlamı yansıtılır.
Mimari: İslam Mimarisinin başlıca eserleri; Cami, Şadırvan, Hamam, Çeşme, Köprü, Medrese, Darüşşifa, Dergâh,
Tekke, Han ve Kervansaraydır.
İlk Mimari eser Mescid-i Nebevi kabul edilir. Sonraki dönemlerde de mimari, cami ve çevresinde şekillenmiştir.
Emeviler döneminde Şam Emeviye Camii ve Kudüs’teki Mescidi Aksa, Abbasiler döneminde Samerra şehri Ulu
Camii, cami merkezli şehrin örneklerindendir.
Edebiyat: İslam’ın ilk yıllarından itibaren inanç, ahlak ve temel erdemlerle ilgili eserler verilmiş, İslam inanç ve
ahlakına uygun olmayan edebiyat türlerinden kaçınılmıştır.
İslam etkisiyle İlahi, Nefes, Mevlit, Miraciye, Tevhit, Naat Nutuk, Devriye, Şathiye, Hilye… vb. edebiyat türleri oluş-
muştur.
11. yy’da Karahanlılar döneminde Kutadgu Bilig / Yusuf Has Hacib ve Divan-ı Lügati’t-Türk / Kaşgarlı Mahmud
tarafından yazılan eserler İlk Türk İslam edebiyat eserleri olarak kabul edilir.
Musiki: Hz. Peygamber (sav) döneminden itibaren ezan ve Kur’an güzel sesle okunmuş, düğün gibi zamanlarda
da musiki eşliğinde ölçülü biçimde eğlenmeye izin verilmiştir. İslam musikisi Allah’tan uzaklaştırmayan, iyiye ve
güzele yönlendiren bir tarza sahiptir.
İslam devletlerinde ordularda musiki aletler kullanılmış, bazı dönemlerde hastalıkların tedavisinde musikiden fay-
dalanılmıştır. Musiki alanında ilk ciddi çalışmalar Kindî, Fârâbî ve İbn Sînâ’nındır. Itrî ve Dede Efendi gibi bestekâr-
lar da önemli bir yere sahiptir.
Hat: Arap harfleri ile güzel yazı (hüsnühat) sanatıdır. Hat sanatçılarına “hattat” denir. Kur’an-ı Kerim Mushaflarının
yazılıp çoğaltılması sayesinde ortaya çıkmıştır. Altı önemli yazı usulü ‘Aklâm-ı Sitte’; Sülüs, Nesih, Muhakkak,
Reyhani, Tevki, Rika’dır.
Tezhib: El yazmalarını ya da hat eserlerini altınla süsleme sanatıdır. Tezhib alanının sanatçılarına “müzehhib”
denir.
Ebru: Elde hazırlanmış boyalarla yoğunlaştırılmış su üzerine yapılan şekillerin kâğıda transfer edilmesiyle oluşan
bir sanattır.
Minyatür: Yazma kitaplara yapılan küçük, renkli ve ince işlenmiş resim, nakış; bir şeyin küçük benzeri veya kop-
yasıdır. Minyatür sanatçılarına “nakkaş” denir.
59
YKS KONU ANLATIMLI SORU BANKASI