Page 18 - igev dergi

Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ

Kitap Okumanın Yararı Var mı? insan yer yüzeyinde kitap okuyor. Gelişmiş ülkelerin
kitap okuma sayısı, süresi ve okumadan yarar sağlama
Eskiden güneş girmeyen eve doktor girer denirdi. durumu az gelişmiş ülkelerden daha yüksek olduğu
Sonra günde bir “elma ye doktoru uzaklaştır “şimdide muhakkaktır. Dünyaya kıyasla ülkemiz kitap okuma
kitap oku ömrün uzasın (A Chapter a Day Keeps the istatistiklerine göre büyüklüğünün çok çok gerisinde
Doctor Away) deniliyor. Önceki önerilerde önemli bulunuyor. Son yıllarda başta kendim olmak üzere
ancak “Günde bir kitap bölümü oku doktoru evden günlük iş yoğunluğu, gazete, dergi, haberler ve sosyal
uzaklaştır kavramı somut verilere dayalı olduğu medyadan dolayı eskisi kadar okuyamamaktayız. TV
konusunda da son yıllarda çok fazla araştırma verisi ve akılı telefonlardan önce geceler ve boş zamanlar
de elde edildi. Okuyan insanların genel kültür, benimdi ve okuma yapılıyordu. Şimdi de kendimizi
ansiklopedik bilgi düzeyi yükseliyor. Ayrıca disipline ederek az da olsa okuma yapıyoruz,
algıları ve farkındalığı da çok gelişiyor. yapmak zorundayız.
Okuma edimini gerçekleştirmiş olan
kişi okuduğu kelime ve/ya cümleleri Ancak konu kitap okumaktan çok etkili
zihinden geçirilerek algılama, okuma ve eleştirel okuma daha can
anlamlandırma ve yorumlama alıcı durumdadır.
işlevi gerçekleştirerek öğrenme Öğrencilerimizin çoğunlukla
eylemini gerçekleştirmektedir. okuma eylemini istenilen
Ayrıca okumanın anlaşılması ile ölçüde gerçekleştirmedikleri
kişinin düşünme dünyası ve algıları gözlenmektedir. Öğrencilerin
geliştiği ve de olumlu yönde farklılaştığı zorunlu oldukları ders notlarını
sıkça vurgulanmaktadır. bile okumaya tahammülleri yok ve
Yapılan ileri araştırmada “derin okuma” diye hocaların slaytları üzerinden hocanın
de tanımlanan metin içindeki karakterler kendi özeti ile üniversite eğitimi
ve kavramlarla aktif halde etkileşim gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar.
kurulan ve metnin sunduğu bilgi üzerinden Okuduklarını da “MIŞ” gibi baştan
düşünce oluşturduğu okumanın insan savdıkları görülüyor. Başta okudukları ders
beynini dinlendirdiği ve şarj etme olanağı notları-kaynaklarını iyice içselleştirmedikleri
sağladığı belirtiliyor. Melih Cevdet Anday’ın görülmektedir. İyice anlayamadıkları okuma
“okumayan çürür” ifadesi ile okuma kişiyi sonuç vermemektedir ve bilgiden bilgi edinme
ruhen besleyerek sağlıklı kılmaktadır. Hatta süreci de gerçekleşmiyor.
insan ömrünün kitap okumayanlara oranla Aslında ülkemiz yükseköğretimdeki bu
daha yüksek olduğu belirlenmiştir (https:// sorun dünden kalma bir sorun. Ülkemiz
curiosity.com/topics/reading-daily-can- yükseköğretimine önemli katkıda bulunmuş
actually-add-a-year-to-your-life-curiosity/). Nazi Almanya’sından kaçarak ülkemize gelen
Yale Üniversitesi’nden yapılan araştırmalar Alman bilim insanlarından Alman Prof. Fritz
günde yarım saatlik kitap okuma ile ömrünüze Neumark, 1936’dan İstanbul Üniversitesi’nde
23 ay gibi önemli bir süre kazandırmış ders veren hoca gözlemlerini 1939 yılında
oluyorsunuz deniliyor (Altınkaynak, H. 2018 toplanan “Birinci Maarif Şurası”ında şöyle
(Okur olmak 11 Ekim 2018 Cumhuriyet Gazetesi). anlatmıştı: “Üniversitede bazı talebeler zannediyor ki,
İnsan ömrüne 2 yıl katmak önemli. Tabii kitap mühim olan tek şey dersleri takip etmek ve anlatılan
okumanın faydası yalnızca ömrünüzün uzaması değil, bilgileri imtihan için ezberlemektir. Fakat özel
daha az stres ve bunalım koşulları altına giriyorsunuz, çalışmalar yapmak veya diğer kitaplara başvurarak
yaşamınızı daha anlamı kılıyorsunuz. Kitap okuyanların araştırmak fikri hemen hiç yok...” (Maarif Şûrası, sf.
okumayanlara göre daha eğitimli ve daha varlıklı 455).
oldukları da belirlenmiştir. Doğaldır ki eğitimli insan
fırsatları daha iyi görüyor ve değerlendiriyor. Kitap Maalesef öğrencilerimiz ders çalışma değil hocaların
okuyanların beynini daha çok dinlendirdiği ve daha slaytlarından ezberleyerek üniversiteden sınavları
iyi düşündüğü de belirtiliyor. Tabi okumanın düz ve/ vererek mezun olmayı hedefliyor. Ne yazık ki bu
ya amaçsız okuyarak geçiştirilmesi şeklinde değil de şekilde yol almış çok liyakatsiz diplomalı bugün köşe
daha çok eleştirel veya derin okuma şeklinde yapılması başlarında yer tutmaktadırlar.
durumunda gerçekleşiyor. Eleştirel Okumanın Gerekliliği
Öğrenciler Etkili Okuma Yapabiliyor Mu? İletişim ve Bilgi Teknolojileri çağının gereği olarak
zaman sorunu etkili ve eleştirel okumayı artık zorunlu
Okumanın bu kadar faydasına rağmen halen de çok az

18 İGEV Mayıs 2022