Page 434 - เมืองลับแล(ง)
P. 434
ู้
ตำแหน่งนางเมืองจึงเป็นตำแหน่งพิเศษของสตรีผมีอำนาจ ดังที่ปรากฏว่าใน พ.ศ. ๒๐๐๘ สมเดจพระ
็
บรมราชาธิราช ที่ ๓ ได้สถาปนาแม่นางอัครราชเป็นแม่นางเมืองศรีอัครราชเทว ซึ่งเป็นภริยาของขุนศรีอัคร
ี
1
์
ราชในจารึกหลักที่ ๓๑๒ ลานทองตะนาวศรี นางเมืองผู้เป็นภรรยาของหมื่นด้งนครจะต้องเป็นสตรีสูงศักดิผ ู้
หนึ่งเช่นกันทำให้ ยวนพ่าย โคลงดั้น เรียกชื่อไว้แบบนั้น
เมื่อหมื่นด้งนครถูกประหาร นางเมืองได้แสดงบทบาททางการเมืองที่เมืองเชียงชื่น โดยบอกไว้ใน ยวน
2
พ่าย โคลงดั้น โคลงบทที่ ๑๒๖ ว่า
๏ นางเมืองคิดใคร่ด้วย พลเมือง
บ่ใคร่แลเล็งเชียง ใหม่ม้อย
ปองไปพึ่งจอมเลือง ไกรกว่า นั้นนา
นางจึ่งจักพร้องถ้อย ถ่องจา
้
หมายถึงนางเมืองคิดไตร่ตรองกับพลเมืองชาวเชียงชื่นมิไดใคร่คิดเล็งเห็นว่าเชียงใหม่จะช่วยกู้หน้าได ้
ึ
สนิทจึงหวังพึ่งพระจอมเลืองผู้ยิ่งใหญ่กว่ากษัตริย์เชียงใหม่ นางจงได้พูดด้วยถ้อยคำที่ถ่องแท้แล้ว
3
โคลงบทที่ ๑๒๘ บอกว่า
๏ บ่เริ่มท้าวผู้พ่อ ใจภัก - ดีนา
ยังเบียดบีฑาทำ โทษกล้า
บ่เริ่มลูกรักยัง เยียวลูก เราแฮ
อย่าว่าข้าผู้ข้า บ่ข้าขืนเอา
้
หมายถึง โทษร้ายแรงเพียงใดไดถูกใส่ร้ายแก่หมื่นด้งนคร ซึ่งเป็นผู้มีใจซื่อสัตย์ภักดี ก็ยังเบียดเบียนบีบ
คั้นทำโทษอย่างแรง แม้แต่ท้าวศรีบุญเรืองผู้เป็นลูกยังถูกใส่ความโทษมาแล้ว แม้จะบอกว่าพระองค์มิได้เป็นผู้ฆ่า
แต่ก็เป็นผู้สั่งให้ฆ่า หลังจากนั้นนางเมืองก็กล่าวบริภาษพระญาติโลกราชในโคลงบทที่ ๑๒๙ ว่า
4
1 วินัย พงศ์ศรีเพียร, ๒๕๓๔, หน้า ๑๔๗.
2 ฉันทิชย์ กระแสสินธ, ๒๕๑๓, หน้า ๑๘๘.
ุ์
3 ฉันทิชย์ กระแสสินธ, ๒๕๑๓, หน้า ๑๘๘.
ุ์
4 ฉันทิชย์ กระแสสินธ, ๒๕๑๓, หน้า ๑๘๙.
ุ์
เจ้าหมื่นด้งนคร : ผีอารักษ์ และมายาคติทางประวัติศาสตร์
หน้า ๕๐
