Page 9 - Sedmin dan br 5

NEDJELJA
6.11.2016. I

STOGODIŠNJE LJEPOTICE U SARAJEVU INSPIRACIJA ARHITEKTIMA ŠIROM SVIJETA sedmi
dan
prilog

PIŠE DŽENITA ČOLAK pokazuje to dalekosežno strateško
razmišljanje o gradu, koje danas nama
prkos brojnim primjerima nedostaje. Jedna građevina može da
interpretacije historijskim predvidi budućnost nekog dijela gra-
stilovima, kojima se isto- da, a to je vrlo važna lekcija koju mo-
Uvremeno gradilo širom Au- ramo naučiti od austrougarskih gra-
stro-Ugarske monarhije, ništa novo ni ditelja. Oni su svakom građevinom
revolucionarno za tadašnje arhitekte razmišljali o kulturi i razvoju grada.
nije se desilo do okupacije Sarajeva Tada se razvijao duh Sarajeva - ka-
1878. godine. Mavarska arhitektura zao je za Faktor poznati bh. arhitekta
ili takozvani “orijentalni slog“ bili su Amir Vuk Zec.
poseban izazov za graditelje koji su Inače, među brojnim objektima
morali u Sarajevu, tadašnjem glav- Karla Paržika, zgrada Zemaljskog
nom gradu nove provincije, graditi muzeja predstavlja njegov najveći
objekte po novom stilu, kako bi ih domet u neorenesansnom stilu.
lakše prihvatilo domaće musliman-
sko stanovništvo. Razvoj nije zaostajao
Svi veći objekti nastali u BiH po-
Novi ambijent slije šezdesetih godina 19. stoljeća,
Tih godina počinje se mijenjati slika djelo su stranih graditelja. Razvoj
grada koji se od 16. stoljeća do do- BiH u 19. i 20. stoljeću, pojašnjava
laska Austrougara razvijao u nepro- za Faktor arhitektica Naida Abazo-
mijenjenim granicama. vić, nije zaostajao u odnosu na druge
Na fasadama se postavljaju potko- pokrajine monarhije. Bosna postaje
vičasti i prelomljeni lukovi, svijetli dio srednjoevropskog kulturnog kru-
i tamni nizovi kvadera sa plastič- ga, usvajajući sve što je aktuelno u
nom dekoracijom od biljnih i geo- svijetu umjetnosti.
metrijskih elemenata, ugrađuju se - Hotel Evropa je jedan od prvih
visoki prozori i vrata. Sarajevo do- akademski koncipiranih objekata,
bija novi ambijent za kojim i danas izgrađen u Sarajevu 1882. godine.
mnogi uzdišu. To je prva stilski precizna neore-
Prvi objekti izgrađeni u duhu ma- nesansna građevina za koju je pro-
varske arhitekture u Sarajevu bili jekat najvjerovatnije rađen izvan
su Šerijatska sudačka škola Karla Sarajeva. Vladina palača, današ-
Paržika iz 1887. godine, današnja nja zgrada Rektorata Univerziteta
zgrada Fakulteta islamskih nauka u Sarajevu, koju Vacaš projektira
u ulici Sagrdžije, a zatim i musli- 1884. godine u Beču, ima tipične
manska čitaonica Kiraethana na odlike firentinske renesanse pala-
Bentbaši, djelo Josipa Vancaša iz če. Zgrada je izgubila prvobitnu
1888. godine. proporciju dogradnjom još jednog
Vancaš je također u ovom stilu pro- sprata 1911. godine prema nacrtu
jektirao i gradio Gazi Isa-begovu ba- češkog arhitekte Karla Paržika, koji
nju 1890. godine i Ajas-pašin dvor, je pored Vancaša, ostavio najjači
današnji hotel “Central”. utjecaj i dao veliki doprinos urba-
FOTO: MUHIDIN ŽIVOJEVIĆ tekte, pogled na sarajevske građevine njegovim nacrtima se 1897. godine
nizaciji i izgradnji Sarajeva. Prema
Kako za svjetske, tako i za bh. arhi-
iz austrougarskog perioda, posebna podiže impozantna neorenesansna
građevina, tada nazvana Društveni
su inspiracija.
- Kada na livadi postavite građe-
dom, a današnje Narodno pozorište
vinu kao što je Zemaljski muzej, to - ističe Abazović.


FOTO: MUHIDIN ŽIVOJEVIĆ

Zgrada Fakulteta islamskih nauka
9