Page 57 - STAV broj 210

Halid Kajtaz Esad Karađozović Munir Gavrankapetanović

Piše: Anes DŽUNUZOVIĆ

okret “Mladi muslimani” nastao
je 1939. godine kao odgovor mla-
de bošnjačke, muslimanske inte-
Pligencije na događaje koji su obi-
lježili to vrijeme, kako u tadašnjoj Bosni,
koja je pripadala Kraljevini Jugoslaviji,
tako i šire u svijetu. Izazova je bilo više:
nepriznavanje nacionalnih prava Bošnja-
ka, potom priprema podjele Bosne kroz
srpsko-hrvatski sporazum na nivou vla-
dajuće strukture Kraljevine, poznati spo-
razum Cvetković-Maček, slabe političke
i nacionalne institucije i organizacije u
bošnjačkom korpusu, nemoćne da se iz-
bore s izazovima vremena, jačanje dviju Omer Stupac Nedžib Šaćirbegović
za muslimane neprihvatljive ideologije u
svijetu, s refleksijom i na Kraljevinu Ju- 1939. godine... Oni su se još kao gimna- prema Bošnjacima kulminirao je upravo
goslaviju i Bosnu u njoj, a to su fašizam i zijalci sastajali u grupama koje su više 1939. godine. Predsjednik Vlade Kralje-
komunizam; očigledno izbijanje velikog imale debatni karakter, ali koje su bile vine Jugoslavije, Srbin Dragiša Cvetko-
rata u kome su Bošnjaci vojno nezaštiće- ideološki različito usmjerene. Nisu bili vić, i vođa Hrvatske seljačke stranke, Hr-
ni, a desničarske četničke i ustaške ide- zadovoljni statusom Muslimana kakav je vat dr. Vlatko Maček, potpuno negirajući
ologije uveliko su jačale i oštrile kame. bio predstavljen ondašnjoj javnosti. Znam interes Bošnjaka, 26. augusta 1939. godi-
kako se o nama onda mislilo, ko smo i šta ne potpisali su sporazum kojim je Bosna
OTPOR U ODNOSU KRALJEVINE smo: ništa lijepo, ništa značajno, a često praktično podijeljena između Srba i Hr-
JUGOSLAVIJE PREMA BOŠNJACIMA ponižavajuće. Oni su na tim sastancima vata. Kako se gledalo na Bošnjake, svje-
Dakle, jedan od motiva i razloga za pretresali teme o islamu, o Muslimani- doči odgovor Cvetkovića na Mačekovo
formiranje pokreta “Mladi muslimani” ma u BiH i Jugoslaviji, a kroz to se nije pitanje “šta ćemo s muslimanima”, kada
leži u činjenici da Bošnjaci nisu imali na- moglo ne govoriti o Muslimanima kao o je rekao: “Računajmo kao da ih nema.”
cionalna prava u Kraljevini Jugoslaviji. nekom autohtonom narodu, naciji. Bili Iste godine, baš u vrijeme kada se vode
Potcjenjivački odnos, potpuno minimizi- su to izuzetno inteligentni mladići, po- pregovori na relaciji Cvetković-Maček, u
ranje uloge, značaja, pa i postojanja Boš- stizali su vanredne rezultate u školi. Tada hotelskoj sobi u Beogradu iznenada umire
njaka u Bosni bilo je posebno izraženo u se, kako sam kasnije informisan, i rodila predsjednik Jugoslavenske muslimanske
društvenom i političkom životu Kralje- ideja o osnivanju organizacije koja bi bila organizacije (JMO) i ministar u Vladi dr.
vine Jugoslavije, bez obzira na činjenicu službeno registrovana.” Mehmed Spaho. Po mnogima, Spaho je
da je postojala Jugoslavenska musliman- Bošnjaci su u vremenu Kraljevine ubijen jer je predstavljao Bošnjake i zato
ska organizacija (JMO) i da je njen pred- Srba, Hrvata i Slovenaca (Kasnije Kra- što ne bi lahko prihvatio sporazum ko-
sjednik dr. Mehmed Spaho bio ministar ljevine Jugoslavije) pretrpjeli veliko i jim se uništava Bosna, čija je cjelovitost
u Vladi Kraljevine. Ismet Serdarević, masovno osiromašivanje kroz agrarne bila njegov politički koncept i prioritet.
pripadnik pokreta “Mladi muslimani”, reforme iz 1919. i 1924. godine. Ona je u
u knjizi Seada Trhulja Mladi muslimani o potpunosti zaustavila ekonomski napre- SMRT SPAHE I POLITIČKO
poziciji Bošnjaka u Kraljevini Jugoslaviji dak Bošnjaka, ali i mogućnost obrazova- SLABLJENJE BOŠNJAKA
i pred formiranje pokreta kaže: nja i individualnog, porodičnog napret- Mladi bošnjački intelektualci koji
“Moj stariji brat Asaf je spadao u gru- ka, kao i napretka bošnjačke zajednice. će formirati pokret “Mladi muslimani”
pu đaka Prve gimnazije koja je maturirala Takav odnos srpske i hrvatske politike uglavnom su podržavali JMO, tako da su

STAV 14/3/2019 57