Page 6 - STAV broj 273

Uz 30. godišnjicu obnove političkog pluralizma

NAJDUŽI PERIOD

PARLAMENTARNE

DEMOKRATIJE U HISTORIJI

BOSNE I HERCEGOVINE

Politički pluralizam i parlamentarni demokratski sistem vlasti
u Bosni i Hercegovini, koji su obnovljeni 1990. godine, nisu
uspjeli spriječiti rat i stradanje tokom Agresije od 1992. do
Piše: Dr. Mesud ŠADINLIJA
1995. godine. Realne analize pokazuju da, s obzirom na
prethodno stvorene odnose izvanbosanskih političkih faktora
i opći historijski kontekst, to nije bilo ni moguće

ojni puč izvršen u Beogradu 27. u različitim okupacijskim i kvislinškim transformirana u jednopartijsku komu-
marta 1941. godine, koji su prati- strukturama vlasti i onih koji su se u tim nističku diktaturu, koja je trajala sve do
le masovne demonstracije protiv okolnostima politički pasivizirali i čekali raspada Saveza komunista Jugoslavije i
Vjugoslavenske vanjske politike i konačan ishod rata, aktivnosti preostalih obnove političkog pluralizma u njenim
pristupanja zemlje trojnom paktu, dece- odvijale su se na nekoliko tačaka: u uskom republikama tokom 1990. godine.
nijama je promoviran kao krunski dokaz emigrantskom krugu oko Vlade Jugoslavije
srpskog slobodarskog i antifašističkog u Londonu, u Centralnom nacionalnom OSNIVANJE I GAŠENJE JMO-A
duha. Odavno već znamo da su puč i pra- komitetu – pratećem političkom forumu Bošnjački politički element u Kralje-
teće događanje naroda bili plaćeni zlatni- zločinačkog ravnogorskog štaba Draže vini Srba, Hrvata i Slovenaca u februaru
cima britanskih obavještajnih službi i da Mihailovića, te u zemaljskim antifašistič- 1919. godine ujedinjen je u Jugoslavensku
se pučistička vlada odmah nakon preuzi- kim vijećima i Narodnom frontu, organi- muslimansku organizaciju. Unatoč odred-
manja vlasti počela posipati pepelom na- zacijskim okvirima koje je ustanovila i u nicama sadržanim u svom nazivu, JMO
stojeći uvjeriti Njemačku da će poštovati kojima je odlučujući utjecaj ostvarivala je po prostoru djelovanja i biračkoj bazi
prethodno potpisani sporazum. Uslijedili Komunistička partija Jugoslavije. Nakon od osnivanja bila ograničena na Bosnu i
su napad sila Osovine, brzi slom i okupa- rata, antifašistička vijeća postala su najviši Hercegovinu. Beogradski režim nije dopu-
cija Jugoslavije. organi vlasti u Jugoslaviji i njenim fede- štao njeno širenje na prostor koji je Srbija
Ovaj niz događaja dokrajčio je jugosla- ralnim jedinicama, a u Narodnom fron- osvojila ili na drugi način uključila u svoj
venski politički sistem i odnose građene od tu najprije su prigušeni, a zatim potpuno državni okvir prije formiranja Jugoslavije,
1. decembra 1918. godine. Osim dijelova ugušeni ostaci građanskih političkih or- niti je dopuštao objedinjavanje musliman-
političkih elita koji su se priklonili otvo- ganizacija koje su podržavale antifašistič- skog političkog potencijala Bosne i Her-
renoj kolaboraciji i aktivno participirali ku borbu. Druga Jugoslavija ubrzano je cegovine, Sandžaka, Crne Gore, Kosova
i Makedonije. Razvijajući se od pokreta
nastalog s ciljem zaštite prava Bošnjaka,
počevši od elementarnih prava na život i
Bošnjački politički element u Kraljevini Srba, Hrvata i imovinu, koja su u prvim godinama posto-
Slovenaca u februaru 1919. ujedinjen je u Jugoslavensku janja jugoslavenske države kontinuirano
ugrožavana, JMO se profilirala u ozbiljnu
muslimansku organizaciju. Unatoč odrednicama sadržanim političku stranku, s masovnom podrškom
u svom nazivu, JMO je po prostoru djelovanja i biračkoj naroda koji je predstavljala u tolikoj mjeri
da je sve ostale stranke koje su se okretale
bazi od osnivanja bila ograničena na Bosnu i Hercegovinu. istoj ciljnoj grupi činila politički margi-
nalnim, ostavljajući ih duboko ispod iz-
Beogradski režim nije dopuštao njeno širenje bornog cenzusa. Ovo političko jedinstvo

6 28/5/2020 STAV