Page 69 - STAV broj 273

Razgovarao: Edib KADIĆ

rof. dr. Fahrudin Rizvanbegović Zapravo, borba za afirmaciju bošnjačke nacije počela
penzionirani je redovni profe-
sor na Odsjeku za književno- je na popisu stanovništva 1961, odnosno 1963. godine,
Psti naroda Bosne i Hercegovi- kada su saopćeni rezultati popisa. To je bila intenzivna
ne Filozofskog fakulteta Univerziteta u
Sarajevu. Rodio se u Stocu 4. februara borba Bošnjaka da se iziđe iz statusa neopredijeljenosti.
1945. godine. Studirao je i 1968. godine
diplomirao na grupi za južnoslavenske Od šezdesetih godina sve do novog popisa 1971. godine
jezike i komparativnu književnost na Fi- imamo prisutno uporno i istrajno nastojanje da se
lozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagre-
bu, gdje je 1982. odbranio magistarsku afirmiraju Bošnjaci u bivšoj Jugoslaviji. Godine 1971.
radnju Književno djelo Hamida Dizdara, došlo je do popisa stanovništva koji je sve šokirao.
a 1986. doktorsku disertaciju Pripovjed-
na proza Skendera Kulenovića. Područje Činjenica da su Bošnjaci najbrojniji narod u Bosni i
njegova naučno-istraživačkog bavljenja
jeste književna historija i književna kri- Hercegovini skoro da je bila neprihvatljiva za one koji
tika, prvenstveno u vezi s bošnjačkom nisu dozvoljavali da se Bošnjaci afirmiraju kao nacija
književnošću, s posebnim naglaskom
na sintetiziranju te pojedinačnoj anali-
zi putopisa u bošnjačkoj književnosti.
Objavio je tri autorske knjige (Svjetlosti i Hercegovine. Kreator je ili sukreator 1974. godine, borbe za ostvarenje Bosne i
divanhane: Pripovjedna proza Skendera nekih za Bošnjake od najbitnijih prevrat- Hercegovine kao posebne države unutar
Kulenovića, 1990; Književno djelo Hami- ničkih procesa u sektoru kulture i obra- Jugoslavije, dogodila se smjenom politič-
da Dizdara, 2004; Tišina i samoća teksta, zovanja, tokom svog javnog djelovanja kih generacija. Sav taj polet, ekonomski,
2004), jedan udžbenik (Čitanka za prvi bio je među bliskim saradnicima Alije politički, kulturni, koji je trajao sve do
razred gimnazije, 1994) i preko stotinu Izetbegovića. Tim povodom slijede nje- Titove smrti zapravo je bio dio postepe-
različitih priloga u nizu književnih i na- gova sjećanja koje bilježimo povodom 30 nog raspada Jugoslavije pod pritiskom i
učnih časopisa i u drugim referentnim godina od osnivanja SDA i 30 godina od djelovanjem velikosrpskih, ideoloških,
publikacijama (Život, Sarajevo, Most, Mo- početka političkog pluralizma u Bosni i strasnih pokreta.
star, Danas, Zagreb, Rival, Rijeka, Enci- Hercegovini. Početak kulturnog preporoda Bošnja-
klopedija Jugoslavije...), te priredio više ka prethodio je ovim političkim komeša-
knjiga izbora iz djela bošnjačkih pisaca, BORBA ZA AFIRMACIJU NACIONALNE njima, a kasnije i žestokim obračunima
izbor iz kritike (Bošnjačka književnost u IDEJE I BOŠNJAČKE NACIJE na političkom i društvenom planu, kao i
književnoj kritici, knjiga 6, 1998, s Ene- Kada govorimo o samobitnosti Boš- u širokim društvenim krugovima. Skoro
som Durakovićem) i dvije antologije njaka i njihovom identitetu, ne možemo je nevjerovatno da se u periodu između
(Antologija bošnjačkog putopisa XX vije- a da ne krenemo od ideje ZAVNOBiH-a 1966. i 1968. godine pojavljuju Kameni
ka, 1997; Antologija bosanskohercegovač- da je Bosna i Hercegovina i srpska, i hr- spavač (Mak Dizdar), Derviš i smrt (Meša
ke drame XX vijeka, 2000, s Gordanom vatska, i bošnjačka republika sve do 1945. Selimović), Ugursuz (Nedžad Ibrišimo-
Muzaferijom i Vojislavom Vujanovićem). godine, od kada ona više nije bošnjačka. vić), Soneti (Skender Kulenović). To su
Sudjelovao je s referatima na brojnim na- Tada smo morali da se opredjeljujemo šta kapitalne knjige bošnjačke i bosansko-
učnim skupovima. Jedan je od obnovi- smo, a potpuno je ignoriran Husaga Ćišić hercegovačke književnosti. Tih godina
telja Kulturnog društva Bošnjaka “Pre- i njegov istup na Skupštini Jugoslavije. se vodi žustra borba i za bosanski jezik,
porod”, gdje je bio član prvog Glavnog Taj mutni i mračni period za Bošnjake koju predvode Alija Isaković i Mak Diz-
i Izvršnog odbora i član Savjeta, te član trajao je sve do 1966. godine, kada dolazi dar. Treba spomenuti časopis Život i nje-
Vijeća Kongresa bošnjačkih intelektu- do Brionskog plenuma i sloma Rankovića. gov možda najčuveniji tzv. “žuti broj”, u
alaca. Bio je dugogodišnji predsjednik Zapravo, borba za afirmaciju bošnjačke kome je postavljeno pitanje bosanskog
manifestacije “Slovo Gorčina” u Stocu. nacije počela je na popisu stanovništva jezika kao varijante. Tih godina otvaraju
Nakon šestomjesečnog boravka u logoru 1961, odnosno 1963. godine, kada su sa- se povijesna pitanja, otvaraju se identi-
Dretelj, dolazi u Sarajevo, gdje je 1994. općeni rezultati popisa. To je bila inten- tarna pitanja, bošnjačka i bosanska pita-
godine izabran u zvanje vanrednog pro- zivna borba Bošnjaka da se iziđe iz statusa nja. Potreba za samospoznavanjem zato-
fesora na predmetu Bošnjačka književnost neopredijeljenosti. Od šezdesetih godina mljene kulture, umjetnosti i književnosti
na Odsjeku za književnosti naroda Bo- sve do novog popisa 1971. godine imamo dovodi do pokretanja brojnih časopisa,
sne i Hercegovine Filozofskog fakulteta, prisutno uporno i istrajno nastojanje da od kojih svakako treba spomenuti Izraz,
a 2004. izabran je za redovnog profesora se afirmiraju Bošnjaci u bivšoj Jugosla- Odjek, Život, Pregled, a svakako ne smi-
na istom predmetu. Na Filozofskom fa- viji. Godine 1971. došlo je do popisa sta- jemo smetnuti s uma izvanredni značaj
kultetu obavljao je i dužnost prodekana novništva koji je sve šokirao. Činjenica lista Preporod, koji je izdavala Islamska
te bio mentor, predsjednik i član komi- da su Bošnjaci najbrojniji narod u Bosni zajednica, kao i Glasnik Islamske zajed-
sija za izradu i odbranu više magistar- i Hercegovini skoro da je bila neprihvat- nice. Tu su objavljene dragocjene stvari.
skih radnji i doktorskih disertacija. Od ljiva za one koji nisu dozvoljavali da se U tom periodu doživljavamo preporod
1996. do 2000. godine obavljao je duž- Bošnjaci afirmiraju kao nacija. Među- i u Islamskoj zajednici, koja se u to vri-
nost ministra obrazovanja, nauke, kul- tim, decentralizacija Jugoslavije preko jeme ponašala s vrlo visokom svijesti o
ture i sporta u Vladi Federacije Bosne amandmana na Ustav, donošenje Ustava karakteru države, sekularnosti države,

STAV 28/5/2020 69