Page 54 - STAV broj 173

DRUŠTVO

Sedamdeset godina od razlaza Jugoslavije i SSSR-a (28. juni 1948)

O nekim implikacijama
sukoba s Informbiroom

Za izučavanje ovog vremena i procesa neophodno je, prije svega, da postoji “svijest o realnom,
istorijskom vremenu u kom se sve to događalo i odvijalo”. Pritom se mora imati u vidu da je
geopolitički položaj Jugoslavije i Balkana u politici velikih sila uzrok da “istorija Balkana jesu
ratne drame između velikih imperija i sukoba među balkanskim narodima”, kao i činjenica da je
jugoslavensko-sovjetski “sukob” jedan od najznačajnijih događaja u političkoj historiji Jugoslavije,
čije su se posljedice direktno odrazile na sudbinu jugoslavenske države i život njenih stanovnika
još dugo nakon njegovog okončanja

Piše: Senija MILIŠIĆ

Bez sveobuhvatnih arhivskih istraži- unutrašnjih poslova u Jugoslaviji eviden-
vanja, među kojima bi bila i istra- tirali su 55.663 lica koja su na razne nači-
živanja sovjetskih arhiva, nemo- ne podržavala akciju Moskve i istočnog
guće je dati kvalitetan odgovor na tabora protiv Jugoslavije.
niz pitanja vezanih za sukob Jugoslavije s
Informbiroom. Uvidom u objavljenu lite- Nakon 1992. godine povećava se broj
raturu o ovoj temi može se zaključiti da radova koji se bave kontroverzama o
prevladavaju historiografska i memoarska Informbirou i Golom otoku. Nudi se
djela, a ni nakon sedamdeset godina još “nova” dokumentacija Moskve i Beo-
ne postoji “ono što bi se moglo nazvati grada s ciljem da se za sve što nije valja-
sociologijom ili političkom psihologijom lo u tom vremenu optuži Josipa Broza.
1948. godine”. Historiografija se do 1992. Ove autore ne zanima suština procesa.
godine bavi uglavnom “opštim mjestima, Bosanskohercegovačka historiografi-
ideološkim stavovima i političkim ocje- ja u procijepu je između dvaju naprijed
nama”, dok memoarska djela opisuju mu- rečenih stajališta. Nedostaju joj kom-
čenja i stradanja onih koji su osuđeni kao pletno izučavanje ovog procesa, ali
pristalice rezolucije Informbiroa. i analiza i nove ocjene, te smjelija
zaključivanja.
O Golom otoku i svemu onome što
on znači (podrazumijeva) i dalje su domi- PRVI VELIKI RASKOL U
nantna dva načina razmišljanja i pisanja. KOMUNISTIČKOM SVIJETU
Prvi je stari, nastao po partijskom klišeu,
po kojem je sve bilo dobro a u kojem se Za izučavanje ovog vre-
ne iznose detalji. Drugi događaje tretira mena i procesa neop-
kao zlodjelo i stavlja sve ono negativno hodno je, prije svega,
što se desilo na dušu Josipa Broza. U su- da postoji “svijest
štini, oba su načina pogrešna. o realnom, istorij-
skom vremenu u
Bez otvaranja arhiva i razumijevanja kom se sve to do-
konteksta vremena i okolnosti, nemoguće gađalo i odvijalo”.
je razumjeti poteze koje poduzima vod- Pritom se mora
stvo države netom izašle iz strašnog rata, imati u vidu da je
a kojoj prijeti nova opasnost. Ta se drža- geopolitički po-
va brani tako što se obračunava s onima ložaj Jugoslavije
koji su se izjasnili za Informbiro i koji su i Balkana u po-
realna opasnost za njenu sigurnost, koji litici velikih sila
su peta kolona de facto vrlo respektabil- uzrok da “istorija
ne neprijateljske snage unutar vlastitih Balkana jesu rat-
redova. Od 1948. do 1963. godine organi ne drame između

54 28/6/2018 STAV