Page 56 - STAV broj 173

DRUŠTVO

toga? Najprihvatljiviji odgovor bio bi broj nevinih ljudi koji su bili žrtve mon- omogućavalo da se bez kontrole i konse-
nedostatak informacija, odnosno nedo- tiranih procesa od nesavjesnih službenih kvenci obračuna s kim i kako hoće. Na
statak komunikacije i pravih informacija lica. One nisu bile prouzrokovane tzv. drugoj strani, ova je situacija pomogla da
na relaciji Centralni komitet – republički sudskom zabludom, već su bile poslje- se zemlja riješi velikog broja ruskih age-
/ pokrajinski komiteti i niže instance. Da dica namjerno / prinudno falsificiranih nata, ali je isto tako omogućila i velikom
li je taj komunikacijski kanal namjerno “dokaza” za sud ili iznuđenih priznanja. broju proustaških i pročetničkih snaga
prekinut da bi se zaštitile operacije Cen- da uđu u redove Partije.
tralnog komiteta SKJ i državnog ruko- Nastupio je period u kojem su neza-
vodstva s obzirom na veliki broj ruskih služeno ojačali pojedinci i službe koje su UDAR PO SVIM ASPEKTIMA
špijuna, ili je bilo nešto drugo u pitanju? sebi osigurale “moralni kredibilitet”, a s
NKVD u vrijeme Informbiroa služio se kojima će se Partija i društvo u nared- Nakon privredne i političke blokade
svim sredstvima da unese smutnju, prije nom periodu morati obračunati. Taj pe- nastupio je i vojni pritisak. Sve to dovo-
svega među komuniste i stare revolucio- riod, kao i ljudi i službe koji su ojačali u di do prilagođavanja prvog petogodišnjeg
nare, za šta je imao veoma rasprostranje- njemu, najzaslužniji je za ono što je po- plana razvitka narodne privrede FNRJ
nu agenturnu mrežu u Jugoslaviji (9.322 znato kao “unutrašnji neprijatelj i borba (1947–1951) i narodnih republika novo-
zavrbovana agenta). protiv unutrašnjeg neprijatelja”. Na tome nastalim okolnostima (redukcije i korek-
se najvećim dijelom baziralo ono nega- cije, s jedne, i pojačana izgradnja objekata
Država, njena samostalnost i sloboda tivno što je pratilo UDB-u i institucije za potrebe odbrane države te vojne indu-
morale su se sačuvati. Izdajnike se moralo koje su se bavile zaštitom sistema jer je strije, s druge strane).
izolirati. Pritom su činjene i greške, veće
ili manje, zavisno od cilja zbog kojeg se taj Današnji ostaci zgrada u kojima su boravili zatočenici na Golom otoku
period analizira. Dešavanja koja su nakon
toga uslijedila jasno su pokazala razliku
između jugoslavenskog puta (socijalistič-
kog) i sovjetskog puta (komunističkog),
kao i razlike između Broza i Staljina. Ve-
ćina autora slaže se da se Tito rukovodio
duhom vremena, našavši izlaz u bipolar-
nom svijetu pri pružanju otpora Staljinu.

Obračun unutar vlastitih snaga, a za
očuvanje države i sistema mora se posma-
trati u kontekstu vremena i okolnosti. Je
li izveden na najbolji način, jesu li oda-
brane nabolje metode i kolike su pritom
bile počinjene greške, drugo je pitanje.

Mnogi unutar sistema to su zloupo-
trijebili. U krajnjem, svi negativni rezul-
tati borbe, odnosno obračuna, jer on to
jeste bio, išli su na račun KPJ i njenog
rukovodstva i historija ih pripisuje nji-
ma. Stvorena je takva klima da su mnogi
uzeli sebi za pravo da se obračunaju s kim
i kako stignu. Taj period ostavio je u Bosni
jednu izreku: dva bez duše, jedan bez gla-
ve. Mnogi čestiti ljudi i kadrovi stradali
su zbog činjenice što nisu znali o čemu
se zapravo radi. Najteži oblik zloupotre-
be bio je onaj u nasilnoj istrazi, po kojoj
je na izdržavanje kazne otišao izvjestan

O Golom otoku i svemu onome
što on znači (podrazumijeva)
i dalje su dominantna dva
načina razmišljanja i pisanja.
Prvi je stari, nastao po
partijskom klišeu, po kojem je
sve bilo dobro, a u kojem se ne
iznose detalji. Drugi događaje
tretira kao zlodjelo i stavlja sve
ono negativno što se desilo na
dušu Josipa Broza. U suštini,
oba su načina pogrešna

56 28/6/2018 STAV