Page 51 - STAV broj 334

vojska i Zrakoplovstvo razvijaju laserske sposobnosti. Tako je se razvijaju za zrakoplovstvo jesu: “Advanced Tactical Laser
javnosti predočen videosnimak 2014. godine, na kojem je pri- Aerospace Relay Mirror”, “CHAMP Microwave”, HELLADS,
kazan mornarički razvoj laserskog udara na brodu “USS Pon- HPFL i drugi sistemi.
ce” laserskim sistemom “AN/SEQ-3”. Uopšte, ratna mornarica
Sjedinjenih Američkih Država ima veoma sistematičnu podjelu OD DEFANZIVNOG DO OFANZIVNOG
lasera po snazi. Laseri snage do 10 kW imaju snagu i kapacitet U toku Prvog svjetskog rata pronalazak tenka dugo je
za uništavanje bespilotnih letjelica na malim visinama, lase- osporavan kao nepraktičan, ali i previše futuristički za svo-
ri snage u rasponu od 10 do 100 kW imaju snagu dostatnu za je vrijeme, međutim, tenkovi su od tada do danas postali
uništavanje bespilotnih letjelica na srednjim visinama i uda- kraljevi bojišnice, s tim da pronalaskom bespilotnih letje-
ljenostima, pri čemu laseri snage preko 100 kW imaju sposob- lica njihova bojeva moć rapidno opada. Slična je praksa i
nost i snagu za uništavanje protivbrodskih projektila (obala – s laserskim naoružanjem, za čiju je operativnu upotrebu
more, more – more). Upravo američka Ratna mornarica najviše punog spektra još uvijek s tehničkog nivoa rano. Trenut-
razvija sposobnosti laserskog udara, ali problemi s izlaznom no Izrael, SAD, Rusija, Kina i Indija razvijaju sposobno-
snagom koju ostvaruju u megavatima ne mogu odbraniti plo- sti laserskih udara, dok se i njemačke kompanije polagano
vila od hipersoničnih protivbrodskih projektila (zrak – more). uključuju u tu trku.
Također jedan od problema o kojima smo već govorili je- Zbog svojih teško premostivih i veoma zahtjevnih tehnič-
ste i gabaritnost laserskih sistema, pri čemu sam “top”, bolje kih izmjena i zahtjeva, lasersko oružje još će morati pričekati
rečeno transmiter izlazne snage izražene u megavatima, kao svoju upotrebu u operativnom režimu, dok bi s druge strane
instalacija zahtijeva i instaliranje generatora koji daje snagu. početak šeste generacije zrakoplova mogao pozitivno utjeca-
Prema tome, 2015. godina jeste godina u kojoj je odlučeno da ti i ubrzati razvoj laserskog oružja. Nesumnjivo je da lasersko
se za mornaricu razvijaju laseri snage od 100 do 150 kW, s pu- oružje predstavlja zanimljiv, ali i reducirani odgovor na asime-
nim spektrom prije svega borbe protiv bespilotnih letjelica i trična oružja, a u prvom redu bespilotne letjelice i dronove, ali
protivbrodskih projektila (ne)hipersoničnih brzina. Kompro- da će, pored defanzivne, laseri postići i ofanzivnu upotrebu,
misno rješenje za upotrebu lasera 30 kW jeste njegova instala- gotovo je pa očigledna stvar. U tom pogledu, lasersko naoru-
cija uz protuzračne topove “Phalax”, kao dodatna snaga i ko- žanje najbolje rezultate može postizati u borbi u kosmosu, pri
rektor paljbe, ali kao najsnažniji laserski adut ratne mornarice čemu se specifične vremenske i meteorološke iznimke preva-
SAD-a pokazao se sistem “Helios”, snage 150 kW. Ovaj sistem zilaze dajući punu snagu laserskom udaru. n
proizvodi kompanija “Martin Loockheed” i sve je izglednije
da će ovaj sistem zamijeniti protuzračne topove na svim plov-
nim platformama mornarice. Uzevši u obzir sve kapacitete koji
su trenutno u fazi instalacije, ali i nadograđivanja, mornarica
SAD-a će laserima braniti svoja plovila od bespilotnih letjelica,
manjih plovila, ali i od protivbrodskih raketa manjih brzina,
kao i raznih minobacačkih i raketnih projektila.

LASERI U KOPNENOJ VOJSCI I ZRAKOPLOVSTVU SAD-A
Među najstarijim programima laserskog naoružanja Kopne-
ne vojske jeste i program taktičkog visoko-energetskog lasera
“Nautilus” (THEL). Sam program iniciran je još 1998. godine
saradnjom izraelskih i američkih kompanija, a deklarirani do-
met od 5 km predstavljao je savršeno oružje za odbranu baza
američke vojske na Bliskom istoku, ali i za odbranu Izraela od
raketnih udara. Na bazi ovog sistema Izrael je kreirao svoj da-
našnji antiraketni štit “Iron Dhome”. S druge strane, jedan od
najnovijih laserskih sistema za trupnu zaštitu jeste i “Lockhee-
dov” sistem ADAM (engl. “Area Defense Anti-Munitions”),
koji je lansiran 2014. godine s dometom od 2 km. Ovaj sistem,
koji je po kategorizaciji manjeg dometa, ima snagu do 10 kW,
pri čemu je na testiranjima od ispaljenih 12 projektila s više-
cijevnih bacača raketa manjeg dometa pogodio 10 projektila.
Pored ova dva programa, Kopnena vojska razvija i programe
HELMD, HELMTT i mnoge druge javnosti manje poznate
sistema. S aspekta evolucije razvoja laserskih sistema za zaštitu
kopnene vojske, cilj je osigurati odbranu baza od artiljerijskih
i raketnih projektila iz dubine.
Zrakoplovstvo Sjedinjenih Američkih Država kao miljenik
svekolike javnosti, ali i zvanično establišmenta, razvija laserske
sisteme s primarnim zadatkom odbrane od raketa (zrak – zrak),
ali i za svojevrsno elektroničko ratovanje te za “zasljepljivanje”
protivnika. Lasersko oružje na zrakoplovima još uvijek je u ini-
cijalnoj fazi kao i kod druga dva vida vojske, razvija kapacitete
kojima ne uspijeva pokriti sve potrebe i zadatke. Zrakoplovstvo
će se nesumnjivo preorijentirati na “zasljepljivanje” senzora
protivničke avijacije s obzirom na složeni sistem upravljanja
udarnim impulsima laserskog oružja. Trenutni programi koji

STAV 30/7/2021 51