Page 36 - STAV broj 255

POLITIKA

Ideje “zelenaša” doživljavaju svoj zenit

ZELENA SI,

CRNA GORO

Kada su se rukometaši Crne Gore u utakmici protiv Srbije, u

okviru drugog kola Evropskog prvenstva, pojavili na terenu
sa zelenim dresovima, javnost nije odmah uspjela saznati
stvarnu pozadinu tog gesta. Priča je to o “zelenašima”,
pokretu i ustanicima koji su se usprotivili srpskoj okupaciji

Crne Gore 1918. godine

Piše: Almir MEHONIĆ Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije imala ravnopravan status s ostalim nje-
pod dinastijom Karađorđevića, pristalice nim konstituentima.
crnogorske nezavisnosti i crnogorskog kra- Crnogorski januarski ustanak 1919.
lja Nikole Petrovića u januaru 1919. godine godine želio je skrenuti pažnju i međuna-
akon dramatičnih dešavanja u pokrenuli su Božićni ustanak protiv srp- rodne javnosti i velikih sila uoči i tokom
Skupštini Crne Gore povodom ske vojske koja je ušla u Crnu Goru. Kako zasijedanja Versajske (Pariške) mirovne
usvajanja Zakona o slobodi vjero- je istaknuto, ustanak je politički imao za konferencije (1919–1920) na crnogorsko
Nispovijesti, kada su srpske stran- cilj da se ponište odluke tzv. Podgoričke pitanje, odnosno, htio je ukazati na to da
ke, predvođene Srpskom pravoslavnom skupštine o prisajedinjenju Crne Gore crnogorski narod ne prihvata provedenu
crkvom, dočekale “na nož” ovaj zakon tu- Srbiji; da se Crna Gora oslobodi faktičke i proklamiranu nasilnu aneksiju Crne
mačeći ga kao pravni osnov za oduzima- vojne okupacije srpske vojske; da se od- Gore izvršenu od Srbije, već da hoće od-
nje imovine SPC, danima su crnogorski brani i afirmira crnogorska državna neza- braniti svoju državnu samostalnost i na-
Srbi, zajedno sa sveštenstvom SPC-a, šetali visnost i da Crna Gora kao punopravan i cionalnu slobodu.
ulicama crnogorskih gradova izražavajući ravnopravan državno-pravni subjekt stupi U pismu crnogorskom komandiru Pe-
javni protest. Odgovor je uslijedio upra- u jugoslovensku konfederaciju, u kojoj bi tru Gvozdenoviću, organizator, ideolog i
vo na pravoslavni Božić. Mnogi gradovi
bili su izlijepljeni plakatima s porukom:
“Nikad više 1918.”, a nastavak je slijedio
nastupom rukometne reprezentacije Crne
Gore u zelenim dresovima.
Šira javnost sigurno nije mogla shva-
titi o čemu je riječ. Ipak, dobro upućeni u
historijske procese u ovoj državi odmah
su povezali asocijaciju na Božićni ustanak
1919. i na pokret “zelenaša”.

KO SU ZELENAŠI?
Naziv je to za crnogorske domoljube
koji su se od 1916. do 1929. godine oruža-
no borili, najprije u Prvom svjetskom ratu
protiv Austro-Ugarske, a od 1918. godine
pod krilaticom “Za Pravo, Čast i Slobo-
du Crne Gore i protiv srpske (Kraljevina
SHS) okupacije Kraljevine Crne Gore”.
Nakon zasjedanja tzv. Podgoričke skup-
štine u novembru 1918. godine na kojem
je donesena sporna odluka o ujedinjenju

36 23/1/2020 STAV