Page 37 - STAV broj 255

Prema izvorima crnogorskih
historičara, u Božićnom
ustanku učestvovalo je,
direktno i indirektno,
približno 5.000 boraca.
Zapadni i istočni sektor
ustaničkih snaga, čiji su
pripadnici opsjeli Cetinje
i koji su stupili u borbu,
brojao je gotovo 2.000 ljudi
i bio je pod komandom

kapetana Krsta Zrnova
Popovića, koji se u novije
doba doživljava kao neka
vrsta ikone crnogorske
nezavisne države i borbe
protiv srpske okupacije

politički vođa Božićnog ustanka te kasniji crnogorske ustanike, dao očekivane re- akademike iz SANU, koji su na poziv vla-
crnogorski premijer u egzilu (1919–1921) zultate. No, oružani otpor srpskoj vlasti dike Amfilohija Radovića došli na skup
Jovan Simonov Plamenac naveo je 31. i njihovim pristašama u Crnoj Gori po- SPC o Petru Petroviću Njegošu. Skup je
decembra suštinu političke i ustaničke trajao je različitim intenzitetom do 1929. prekinut pjesmom “Nikad neće Crna Gora
borbe crnogorskih zelenaša, rojalista i in- godine. Broj ubijenih, ranjenih, uhićenih, bit’ obala srpskog mora” i skandiranjem
dipendentista, koji su po slomu ustanka osuđenih i interniranih crnogorskih do- Amfilohiju Radoviću “Risto Satano“.
nastavili s komitskom, gerilskom i emi- moljuba od 1918. do 1929. godine dosti- Na prvim višestranačkim izborima
grantskom borbom “za pravo, čast i slo- gao je brojku od 5.000, dok je veliki broj 1990. godine LSCG nastupio je u sastavu
bodu Crne Gore”. Naime, u tom pismu domova i materijalnih dobara uništen. Saveza reformskih snaga, a njegov jedini
Jovan S. Plamenac navodi: “Naša je de- poslanik u prvom sazivu parlamenta bio je
viza: Vaspostava Crne Gore sa svim nje- REAKTIVACIJA IDEJA “ZELENAŠA” Slavko Perović. LSCG oštro se usprotivio
nim suverenim atributima pa sljedstveno DEVEDESETIH ostanku Crne Gore u krnjoj Jugoslaviji,
tome i narodno samoopredjeljenje prema Devedesetih godina prošlog stoljeća koju su već tada napustile Slovenija, Hr-
postojećem crnogorskom ustavu i parla- ideje “zelenaša” dolaze opet na javnu scenu vatska, Makedonija i Bosna i Hercegovina.
mentarnim principima.“ u Crnoj Gori, a sjedište takvih ideja biva Na referendumu održanom u prolje-
Prema izvorima crnogorskih histori- crnogorski prijestolni grad Cetinje. Ove će 1992. godine, na kojem su se građani
čara, u Božićnom ustanku učestvovalo je, ideje, u prvom redu, oličene su u Liberal- Crne Gore izjašnjavali o pitanju “Da li
direktno i indirektno, približno 5.000 bo- nom savezu Crne Gore koji je predvodio ste za to da Crna Gora kao suverena re-
raca. Zapadni i istočni sektor ustaničkih Slavko Perović. Već tada dolazi do aktu- publika nastavi živjeti u zajedničkoj dr-
snaga, čiji su pripadnici opsjeli Cetinje i elizacije ideje crnogorske nezavisnosti, žavi Jugoslaviji potpuno ravnopravno s
koji su stupili u borbu, brojao je gotovo crnogorskog jezika, crnogorske crkve i sl. drugim republikama koje to žele”, LSCG
2.000 ljudi i bio je pod komandom ka- Liberalni savez oštro se usprotivio ratnoj bio je glavni promotor nezavisnosti Crne
petana Krsta Zrnova Popovića, koji se politici Miloševića i njegovih pomagača Gore. Međutim, liberali su ovu bitku iz-
u novije doba doživljava kao neka vrsta u Crnoj Gori. gubili, ali njihova popularnost i ideja o
ikone crnogorske nezavisne države i bor- Liberalni savez bio je devedesetih nezavisnosti Crne Gore krenuli su uzla-
be protiv srpske okupacije. godina jedina stranka koja se oštro su- znom putanjom.
Prema nekim historijskim izvorima, protstavila učešću crnogorskih vojnika i Ipak, Liberalni savez nije uspio preži-
crnogorski “zelenaši” uspostavili su sa- rezervista u ratovima na prostoru bivše vjeti do danas. Zbog različitih okolnosti
radnju i koordinaciju s komitama s pro- SFRJ te granatiranju Dubrovnika i Agre- LSCG se gasi a njegove ideje i politiku u
stora Sandžaka koje je predvodio Jusuf siji na Bosnu i Hercegovinu. Na mitinzi- potpunosti preuzima Demokratska par-
Mehonić, a koji se, također suprotstavio ma Liberalnog saveza ostat će upamćena tija socijalista s Milom Đukanovićem na
okupaciji Sandžaka tako što je formirao pjesma okupljenih “Sa Lovćena vila kliče čelu koja, naposljetku, Crnu Goru dovodi
oružane grupe kojima je primarni cilj bila – oprosti nam Dubrovniče”, ali i patriot- do nezavisnosti.
osveta onima koji su vršili teror nad boš- ske pjesme o Armiji BiH koje su se mogle Ideje “zelenaša”, slobodne, nezavisne
njačkim življem u Sandžaku. čuti po cetinjskim kafićima. Crne Gore, otrgnute iz ruku velikosrpskog
Unatoč činjenici da je zamišljen na Iz tog vremena ostalo je zabilježe- nacionalizma, danas doživljavaju možda
širokoj osnovi, Božićni ustanak nije, za no i kako su Cetinjani dočekali srpske i svoj zenit. n

STAV 23/1/2020 37