Page 33 - STAV broj 298

Macron i njegovi istomišljenici ukazuju na tzv. prijetnju Evropi od političkog islama ili
islamizma. Dakle, ovdje se ne radi o zabrinutosti u odnosu na nasilni ekstremizam, militantno
ponašanje ili pak najekstremniju formu nasilja, terorizam koji neke marginalne skupine

ili pojedinci čine navodno u ime islama, već se kao neprijatelj zapadnih društava jasno
identificira politički islam, kako bi se time skrenula pažnja od ozbiljnije prijetnje Evropi, a
to su antisemitizam i desničarski ekstremizam i otvoreni rasizam i supremacija bijele rase,
koji u nekim evropskim zemljama graniče sa fašizmom

Piše: Osman SOFTIĆ

okom proteklih nekoliko decenija, ekonomskih, porodičnih, socijalnih, razvoj- Naprimjer, britanski monarh, kraljica Eli-
posebno nakon islamske revolucije no-ekonomskih i drugih pitanja i postaje zabeta II istovremeno je šef države i pogla-
u Iranu 1979, koja je imala snažan glavni arbitar koji određuje pravila pona- var Anglikanske crkve.
Tutjecaj i na druge većinski sunit- šanja, donosi zakone, propisuje procedure Francuski aristokrat, historičar, politi-
ske muslimanske zemlje, barem na onom i preduvjete ljudskih interakcija, političku log i diplomat Alexis De Tocqueville, jedan
osnovnom nivou razumijevanja potentne moć stavljajući u prvi plan, jer je bez nje od najboljih poznavalaca i korničara ame-
moći i emancipacije islama kao politič- nemoguće provesti čak ni proces obrazo- ričkog društva, koje je pažljivo opservirao
kog markera, islam postaje središnja refe- vanja, budući ga propisuje država. za vrijeme svojih putovanja i pomno zabilje-
rentna tačka za mnoge političke pokrete, Dakako, postoje razni oblici savreme- žio u svojim klasičnim djelima ‘Demokra-
opozicione grupe i muslimanske aktiviste nog islamskog aktivizma koji ne zahtijeva- cija u Americi’ i ‘Stari Režim i Revolucija’,
u socio-političkoj i socio-ekonomskoj sferi ju potrebu za osvajanjem političke moći i davno je ukazao na ulogu koju protestan-
djelovanja širom islamskog svijeta, ali i na instrumenata države. U to spada poučava- tizam ima u američkoj politici, posebno u
Zapadu. Obzirom da se radi o posve novom, nje islamu (da‘wa) i druge aktivnosti poput sferi definiranja i demarkacije moralnih
modernom fenomenu, mnogi naučnici i te- prikupljanja i dijeljenja milostinje, pruža- načela i parametara u okviru kojih se tre-
oretičari, kada govore o ovom fenomenu, nje socijalne i medicinske njege, izgradnja bala odvijati politička diskusija. Stoga je
usvojili su termin “politički islam” kako džamija, publiciranje islamske literature, i, protestantizam u Americi u znatnoj mjeri
bi preciznije identificirali ovu do tada ne- općenito, promoviranje čudoređa u druš- prihvaćen baš kao ozbiljna politička insti-
poznatu pojavu, koja podrazumijeva pro- tvu kao opće vrednote, putem društvenog tucija, a ne samo kao religija. Pod tim nije
dor islama kao religije u sekularni prostor aktivizma. Ali čak i spomenute aktivnosti podrazumijevao samo aktivizam i agitaciju
politike. Na taj način, ovaj moderni poli- u vezi su s političkim domenom jer su pod- crkvenih udruženja za određene politike,
tički fenomen jasno se želi diferencirati od ložne određenim restrikcijama koje propi- već je ukazao na fenomen kršćanstva kao
različitih oblika lične pobožnosti, vjerova- suje država koja ih odobrava. Osim toga, u konstitutivnog elementa koji je kao takav
nja i rituala, koji se u zapadnoj orijenta- određenoj mjeri ove su aktivnosti također utkan u zapadni politički sistem i njego-
listici naučno tretiraju u okviru općenite konkurenti državi u nekim sferama djelo- ve institucije.
kategorije izučavanja islama. vanja, npr. u sferi obrazovanja, socijalnih i U zadnje vrijeme, na Zapadu se mogu
Značajan broj naučnika smatra da “poli- zdravstvenih usluga, sporta, društvene od- primijetiti sve češće optužbe na račun mu-
tički islam” sadrži nelegitimno razvlačenje govornosti i sl. Uspjeh očuvanja tradicio- slimanskih migrantskih zajednica i njihovog
islamske tradicije izvan striktno religijskog nalnih vrijednosti, a nekad i lične pobož- potomstva za islamizam ili politički islam.
domena koji poznaje historijska islamska nosti, pokatkad ovisi o nivou i uspješnosti Kao vođa takve kampanje nametnuo se niko
praksa. Međutim, postoji škola mišljenja interakcije s pravnim, birokratskim, disci- drugo do francuski predsjednik Emmanu-
koja je ovo pitanje ozbiljno uzela u razma- plinskim i tehnološkim resursima eleme- el Macron, po vokaciji liberal. Macron je
tranje, i to u kontekstu problematiziranja nata moderne države koja ima tendenciju objavio svojevrstan rat islamizmu u Evropi.
ekspanzije i utjecaja instrumenata nacio- da sve više oblikuje suvremena društva ši- Dakle, nije više u pitanju marginalna po-
nalne države duboko u domen društvenog reći opseg svog hegemonističkog utjecaja, java islamofobije s margina nezadovoljne
života, uključujući i domen religije, što u jer je to u prirodi države kao institucije. populacije koja se smatra ugroženom, već
ranijim periodima historije uopće nije bila Ovaj argument protivi se tezi da islam je u pitanju diskurs u kojem učestvuju, koji
uobičajena praksa. ne poznaje razdvojenost vjere od politike su prihvatili i kojim rukovode politički li-
Razvojem moderne nacionalne drža- (din wa dawla) i da je kao takav inkompa- deri i državnici. Macron i njegovi istomi-
ve uvezene sa Zapada u 19. i početkom tibilan sa zapadnim analitičkim kategori- šljenici ukazuju na tzv. prijetnju Evropi
20. stoljeća, u postokolonijalnom perio- jama. To ne znači da u islamu uopće nema od političkog islama ili islamizma. Dakle,
du izgradnje savremenih muslimanskih razlike između vjere i države, to bi bilo ne- ovdje se ne radi o zabrinutosti u odnosu
država, u središtu procesa modernizacije potpuno i pogrešno shvatanje. Specifični na nasilni ekstremizam, militantno pona-
muslimanskih zemalja, obrazovanje, obre- domen i struktura njihovog međusobnog šanje ili pak najekstremniju formu nasilja,
doslovlje, socijalno zbrinjavanje i porodi- odnosa znatno se razlikuju u islamu, od terorizam koji neke marginalne skupine ili
ca, postepeno su, različitim intenzitetom, odnosa države i crkve na kršćanskom Za- pojedinci čine navodno u ime islama, već
inkorporirani od strane države u regula- padu, mada, treba imati u vidu činjenicu se kao neprijatelj zapadnih društava ja-
torne sisteme državnog aparata moder- da je i na Zapadu linija koja razdvaja crkvu sno identificira politički islam, kako bi se
nih muslimanskih zemalja u nastajanju. od države puno tanja i poroznija od onoga time skrenula pažnja od ozbiljnije prijetnje
Država upliće prste u sve pore društvenih, kako nam se često čini ili želi predstaviti. Evropi, a to su antisemitizam i desničarski

STAV 19/11/2020 33