Page 28 - STAV broj 385

POLITIKA

Djelovanje tajnih službi u novijoj povijesti (1)

“VELIKA IGRA” POČELA

JE KRAJEM 19. STOLJEĆA

I TRAJE DO DANAS

“Velika igra” nastavlja se i krajem sedamdesetih godina dvadesetog stoljeća, posebno nakon
sovjetske invazije Afganistana, a traje i danas. Posebno je intenzivirana nakon 2014. godine,
kada je predsjednik Narodne Republike Kine Xi Jinping objelodanio namjeru njegove
zemlje da izgradi najveću infrastrukturnu mrežu u povijesti čovječanstva, koja je nazvana

“Pojas i put” (“Yi-dai Yi-lu”), ili “Novi put svile”. Stoga, velika igra na vrhu svijeta, u podnožju
Himalaja, nastavlja se i traje i danas, ali je ovoga puta u nju uključen veći broj globalnih i
regionalnih geopolitičkih sila: Kina, Indija, Rusija, SAD, Pakistan i Iran.

Piše: Osman SOFTIĆ jeste obavještajni rat kao dio “Velike igre”. prenošenje pošte od Mahbuba Alija britan-
Glavni junak romana jeste dječak Kimbal skoj vojsci u podnožju Himalaja, na sjeveru
O’hara, koji ostaje siroče nakon smrti ro- Indije. Na putu za Tibet Kim postaje uče-
VELIKA IGRA ditelja, oca koji je službovao kao vojnik u nik jednog tibetanskog budističkog sve-
Obavještajno-bezbjednosna djelatnost britanskoj kolonijalnoj vojsci i siromašne ćenika (Lame) i odlazi u Tibet kako bi od
smatra se jednim od najstarijih profesija i majke Engleskinje. njega učio mudrost budizma. Nakon što
datira od najranijih vremena. Međutim, Odrastajući u Lahoreu, Kim radi kao biva prepoznat od jednog svećenika koji
moderne obavještajne operacije koje plani- sluga Mahbuba Alija, bogatog musliman- je djelovao kao kapelan (dušebrižnik) u
raju i provode specijalizirane organizacij- skog trgovca konjima. Pored trgovine, britanskoj vojsci, koji se sjetio dječakovog
ske strukture državnog aparata susrećemo Mahbub Ali tajno djeluje i kao britanski oca, prepoznavši dječaka po očevom orna-
krajem 19. stoljeća. Ilustrativan je primjer obavještajac. Kasnije će i dječak Kim biti mentu, dječaka uvjeravaju da je za njega
obavještajnog djelovanja u kontekstu “Ve- regrutiran u profesiju svoga gazde budući da najbolje da nastavi školovanje koje je obe-
like igre” (“Great Game”) u Srednjoj Azi- je Mahbub u dječaku vidio šansu za ćao platiti budistički svećenik. Nakon ško-
ji, kao važan element strateškog nadmeta- širenje svoje obavje- štajne mreže. lovanja Kim pohađa specijaliziranu obuku
nja i rivalstva između britanske imperije Prvi Kimov za- datak bio je za britanskog obavještajca. Nakon završet-
i carske Rusije u periodu između 1830. i ka školovanja Kim je primljen u koloni-
1895. Kako bi izbjegli ruske ambicije u jalnu birokratsku službu, te kasnije i sam
regiji srednje Azije i eliminirali poten- učestvuje u zakulisnim radnjama “Velike
cijalnu prijetnju geopolitičkih aspiracija igre”, koja se odvijala između Britanije i
imperijalne Rusije, britanski administra- Rusije u Srednjoj Aziji.
tivni aparat u Indiji pokrenuo je operaci- “Velika igra” nastavlja se i kra-
ju prikupljanja obavještajnih podataka jem sedamdesetih godina dvade-
u cilju sprečavanja Rusije da ugrozi setog stoljeća, posebno nakon
položaj istočnoindijske kompanije sovjetske invazije Afgani-
i britanskih kolonijalnih posjeda stana, a traje i danas. Po-
u Indiji. Postojanje “sukoba sebno je intenzivirana
sjenki”, kako je označeno nakon 2014. godine,
geopolitičko nadmudri- kada je predsjednik
vanje Engleske i Rusije, u Narodne Republike
literarnom smislu briljantno je Kine Xi Jinping objelo-
problematiziran u poznatom danio namjeru njegove
kultnom romanu Kim autora zemlje da izgradi najve-
Rudyarda Kiplinga, koji je objav- ću infrastrukturnu mrežu
ljen 1901. Centralna tema romana u povijesti čovječanstva, koja

28 22/7/2022 STAV