Page 25 - STAV broj 221-222

pitanje postojanja konkretnih ideologija, se u pojedinim strankama tumači odre- isprovocirao ideološki sukob unutar boš-
njihove međusobne sukobljenosti, legiti- đena ideologija. njačkog glasačkog tijela.
macije koju iz njih crpe različiti politički Upravo je takva provokacija ili, bolje
akteri, razlike između proklamiranih ide- NEOKOMUNISTIČKA HIMERA rečeno, pokušaj oživljavanja ideološkog su-
ologija i onih u koje se stvarno vjeruje i Interesantno je da je ideologija dale- koba među Bošnjacima ono što je specifič-
uloge koju ideologija ili realpolitika ima ko pristupnija u političkom taboru koji na karakteristika ideologije stranaka koje
u političkim odlukama – nedovoljno je svoj legitimitet crpi iz određenih vrijed- – samonazivali se oni socijaldemokratama,
istraženo. Bošnjačkom političkom scenom nosti prošlog sistema, iako je taj isti si- liberalima ili građanskim – ipak pripada-
odjekuju velike parole, koriste se krupni stem i praktično i idejno sasvim propao. ju taboru što se legitimira na tekovinama
termini, no politička praksa često ne pra- Politički potezi koji dolaze iz ovog tabo- prošlog sistema. Njima je unutarbošnjački
ti proklamiranu ideologiju, a nerijetko ra prilagođeni su današnjim uvjetima, pa sukob potreban da bi sebi i drugima oprav-
se čak i njeno postojanje, kao dijela poli- čak i sasvim razvodnjeni, no zadržani su dali svoje političko djelovanje, ali i zato što
tičke kulture jedne stranke, negira. Zato određeni sistem vrijednosti i svjetonazori je to jedini preostali dio njihove ideologije
je teško sa sigurnošću ustanoviti stvarna koji i dalje oblikuju političko djelovanje. koji ima bilo kakvu praktičnu upotrebu.
ideološka stajališta političkih aktera koji Što uslijed stvarnih uvjerenja, što zbog Jer, o čemu bi danas oni pričali u ovom
djeluju u dijelovima Bosne i Hercegovine same praktične potrebe da legitimiziraju postmodernom i postindustrijskom dobu:
s bošnjačkom većinom. nastavak svog političkog djelovanja na- o klasnoj borbi, buržoaziji i proleterima,
Ipak, političku scenu u Bošnjaka mogli kon višestrukog bankrota ideologije koju petogodišnjim planovima, uranilovkama,
bismo, u kontekstu postojanja političke baštine, ove političke snage pokušavaju nesvrstanosti, samoupravljanju? Jedino što
ideologije, ugrubo podijeliti u dva tabora. izvršiti svojevrsnu historijsku reviziju im je preostalo jeste da pronalaze fašiste
Prvi tabor sačinjavaju one stranke i poli- kako bi amnestirali vlastitu ideologiju. i narodne neprijatelje među bošnjačkim
tičke ličnosti koje svoj legitimitet crpe iz Upravo zato, insistira se na specifičnoj političkim neistomišljenicima i da ih de-
tekovina prošlog sistema, dok su u drugom jugonostalgiji, pogotovo kod starijih gla- humaniziraju, ili kao fanatične religiozne
taboru stranke koje svoj legitimitet crpe sača, evociraju se uspomene na proljeće primitivce kojima treba čvrstom rukom
iz perioda povratka nezavisnosti Bosne i mladosti, koja se zatim poredi sa sadaš- vladati progresivna i prosvijećena manjina
Hercegovine i odbrane od agresije. Moglo njom staračkom zimom, revizionistički ili neofeudalne krvopije koje, kao nekad,
bi se reći da postoji i treća ideološka struja, i sasvim fantastično veliča se nekadašnji treba vješati uz puteve.
no onda je zajednička i jednom i drugom životni standard i poredi s današnjim, Ograničenost i fokusiranost ovog poli-
taboru, a riječ je o proklamiranoj odano- koji je navodno gori. Medijska cenzura, tičkog tabora na bošnjačko glasačko tijelo
sti idejama atlantizma, ulasku u NATO depolitizacija masa i jednopartijski tota- rezultira još jednom ideološkom devija-
pakt i pristupanju Evropskoj uniji. Niti litarizam prošlog sistema predstavljaju se cijom, a to je pokušaj oživljavanja poje-
jedan niti drugi politički tabor nema ni- kao pozitivne tekovine bezbrižnog doba, dinih političkih normi prošlog sistema
šta što bi se moglo nazvati koherentnim i sakrivaju se pravi uzroci, ali i odgovornost samo ondje gdje su Bošnjaci većina. Tako
artikuliranim političkim ideologijama na vlastite ideologije za agresiju na Bosnu i imamo čudnu situaciju da se samoprozva-
osnovu kojih se prave političke platfor- Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima, ni socijaldemokrati, liberali i građani, sve
me i dugoročne vizije društva, no prak- no ponajviše od svega pokušava se proi- listom ideološki nasljednici onih koji su
sa pokazuje da se političke odluke često zvesti ideološki neprijatelj putem etike- uveli etničku konstitutivnost i nacional-
donose u skladu s određenim ideološkim tiranja političkih neistomišljenika kao ni ključ, danas istovremeno zalažu i za
stajalištima ili barem u skladu s tim kako nacionalšovinista ili fašista, čime bi se građansku državu (jedan čovjek – jedan
glas), ali i za principe konstitutivnosti
“ondje gdje je to moguće”. U praksi to
znači: kada treba narušiti princip kon-
stitutivnosti stavljanjem nebošnjaka na
funkciju koju bi trebao obavljati pripad-
nik bošnjačkog naroda, onda se poziva na
ideal građanske države. U obrnutom slu-
čaju, kada pripadnik bošnjačkog naroda

Zašto je i kako došlo
do deidelogizacije
bošnjačke politike i njenog
svojevrsnog bježanja od
nacionalnog, pitanje je s
kompliciranim odgovorom.
Kao i obično, ima tome
više uzroka, manje i veće
važnosti, objektivnih i
subjektivnih, s unutrašnjim i
vanjskim razlozima

STAV 30/5/2019 25