Page 7 - STAV broj 371

elementarnih prava s državom koju su od- njeno priznavanje od Evropske zajednice, KLJUČNA ODLUKA
branili snagom svojih srca i cijenom svoje Skupština je 25. januara 1992. godine doni- PREDSJEDNIŠTVA RBiH
krvi, to je pouzdan znak da se Armija već jela i zaključak o povlačenju predstavnika Sutradan, 9. aprila, Predsjedništvo je
preselila u historijsku svijest našeg naroda Bosne i Hercegovine iz svih jugoslavenskih donijelo odluku na osnovu koje su svi na-
i u legendu iz koje sjaji i nagovještava da bi saveznih organa i institucija. Predsjedniš- oružani sastavi i pojedinci, osim snaga JNA
se otuda opet mogla vratiti onda kad bude tvo je, to je neupitna činjenica, i prije pro- i MUP-a, koji su djelovali na teritoriji Re-
najteže. Ona je danas kao kolektivitet, a tek glašenja državne nezavisnosti imalo punu publike Bosne i Hercegovine, pod raznim
su tri desetljeća prošla od njenog stvaranja, nadležnost i legitimitet u donošenju svih oznakama i simbolima, bili obavezni da se
na mjestu iz kojeg su prethodne generacije odluka vezanih za teritorijalnu odbranu. prijave štabovima TORBiH radi stavljanja
Bošnjaka u svojim velikim kušnjama doziva- Nakon referenduma, i nakon što su ire- pod jedinstvenu komandu i dobivanja jedin-
le Đerzeleza, Tala, Gazi Husrev-bega, Zma- dentističkim i velikodržavnim politikama stvenih obilježja. Kao krajnji rok prijavlji-
ja od Bosne i druge junake. To je potpuno proizvedene proturječnosti eskalirale u po- vanja i stavljanja pod komandu Teritorijalne
novo iskustvo koje do sada kao narod nismo gledu nivoa nasilja i primjene oružane sile odbrane određen je 15. april 1992. godine.
imali i dobar znak jedne vrste sazrijevanja. s očitim ciljem zauzimanja i prisvajanja bo- Ovo je bila jedna od ključnih odluka ta-
Mada se u historijskoj stvarnosti, među sanskohercegovačke teritorije, što je činom dašnjeg državnog rukovodstva Bosne i Her-
nama rečeno, dozivani nikada ne odazovu, priznanja nezavisnosti Bosne i Hercego- cegovine, čiji suštinski historijski značaj u
sam njihov spomen i svijest da smo ih ima- vine od Evropske zajednice, Sjedinjenih našoj javnosti nije u dovoljnoj mjeri valori-
li drže nas budnim i razbijaju strah od toga Američkih Država i većine zemalja svijeta ziran. Naime, poznato je da su pod snažnim
da su se mitska vrata na koja ulaze heroji za postalo nesumnjiva oružana agresija po pritiskom i stalnom prijetnjom upotrebe sile
nas zauvijek zatvorila i da se, kada iskuše- međunarodnom pravu, Predsjedništvo SR od velikosrpske politike i jugoslavenskog
nja postanu prevelika, neki od savremeni- Bosne i Hercegovine donijelo je na sjedni- vojnog vrha probosanske političke snage,
ka neće u njih prometnuti. U tom smislu, ci održanoj 8. aprila 1992. godine Odluku a prije svega Stranka demokratske akcije
nadati se, ni ovo kratko podsjećanje na čin o proglašenju neposredne ratne opasnosti, i njeni kadrovi u držanim organima, bili
formiranja Armije Republike Bosne i Her- kojom je za vrijeme trajanja ovog stanja pre- prinuđeni određene pripreme za odbranu
cegovine neće biti uzaludno. uzelo nadležnosti Skupštine za donošenje zemlje od oružane agresije obavljati tajno,
uredbi sa zakonskom snagom i potrebnih ilegalno i mimo državnih institucija, stva-
TERITORIJALNA ODBRANA KAO TEMELJ odluka. Na osnovu toga donesena je uredba rajući tokom nekoliko mjeseci prije agresije
ARMIJE kojom je naziv države promijenjen u Repu- paralelne strukture koje su postale poznate
Bosna i Hercegovina imala je u jugosla- blika Bosna i Hercegovina i, shodno tome, pod nazivima “Patriotske lige”, “Zelenih
venskoj federaciji, kao i ostale republike i uredba kojom je ukinut dotadašnji Repu- beretki” i drugih. Nema sumnje u to da
pokrajine, Ustavom definiranu oružanu blički štab Teritorijalne odbrane i obrazo- je ovo iznuđeno rješenje u datoj situaciji
silu u obliku Teritorijalne odbrane, koja je
bila ravnopravna strategijska komponenta
u sastavu Oružanih snaga SFRJ i nije bila
organizacijski dio Jugoslavenske narodne
armije. Državni organi Socijalističke Re-
publike Bosne i Hercegovine bili su nad-
ležni za osiguranje i jedinstvo organizacije,
pripremu i djelovanje Teritorijalne odbrane
na svojoj teritoriji. Bez obzira na određene
promjene u sistemu rukovođenja i koman-
dovanja tokom osamdesetih godina, ova
ustavna nadležnost Bosne i Hercegovine
nad vlastitom Teritorijalnom odbranom
nikada nije derogirana.
U historijskim odlukama Skupštine SR
Bosne i Hercegovine usvojenim 15. okto-
bra 1991. godine, Memorandumu (Pismu
o namjerama) i Platformi o položaju Bosne
i Hercegovine u budućem ustrojstvu jugosla-
venske zajednice, iskazano je opredjeljenje
naše zemlje da osigura ravnopravan status
s ostalim jugoslavenskim republikama u
procesu disolucije i potvrdi vlastite ustav-
ne principe, državni suverenitet i teritori- van Štab Teritorijalne odbrane Republike bilo i neophodno, te da je značaj “Patriot-
jalni integritet. Između ostalog, Platforma Bosne i Hercegovine. Istom je uredbom ske lige”, “Zelenih beretki” i drugih vojno
je vrlo jasno i nedvosmisleno potvrdila da potvrđeno da će odluke o upotrebi jedini- organiziranih patriota u pripremi i prvim
su “snage teritorijalne odbrane u Repu- ca TORBiH donositi Predsjedništvo, a kao danima odbrane Bosne i Hercegovine bio
blici Bosni i Hercegovini pod kontrolom zvanični privremeni znak njenih pripadnika izniman. Podlijeganje iskušenju da se ova
Predsjedništva Republike” i da se samo u propisan stari bosanski grb s ljiljanima. Za manje-više stranačka struktura jednostavno
slučaju vanjskog napada na jugoslavensku komandanta Štaba TORBiH imenovan je proglasi vlastitom vojskom značilo bi ne-
zajednicu kao cjelinu one stavljaju pod za- pukovnik Hasan Efendić, za načelnika šta- gaciju legitimiteta državnog rukovodstva i
jedničku komandu. Istovremeno s donoše- ba pukovnik Stjepan Šiber, a za zamjenika cijele borbe za odbranu Bosne i Hercegovi-
njem odluke o provođenju referenduma o načelnika i glavnog operativca pukovnik ne. Takav otklon od ustavne pozicije i same
nezavisnosti, jedinog preostalog uvjeta za Jovan Divjak. ideje države sveo bi cijelu organizaciju na

STAV 15/4/2022 7