Page 56 - STAV broj 403 - 404

DRUŠTVO

Jezički savjeti dr. sc. Alena Kalajdžije (XV dio)

TREBA SE VRATITI NA

POČETAK PRIČE PA REĆI

SAD: NEMA IZAĆ’ / IZIĆ’!

Piše: Alen KALAJDŽIJA

Dr. sc. Alen Kalajdžija naučni je savjetnik
Instituta za jezik Univerziteta u Sarajevu,
u kojem je obavljao i funkciju direktora u
dva mandata. Njegova područja zanimanja
jesu lingvistika i historija jezika. Do sada je
ukupno objavio 72 rada, uključujući izvorne
naučne članke, stručne radove i prikaze, a
istovremeno je učestvovao na 54 domaće i
međunarodne naučne i stručne konferencije,
simpozija i okrugla stola, od čega su 25
učestvovanja od izbora u zvanje višeg
naučnog saradnika. Učestvovao je na više
od 60 stručnih tribina i promocija izdanja
iz oblasti bosnistike. Urednik je više od 20
izdanja Instituta za jezik, od čega je u 14
izdanja bilo od izbora u zvanje višeg naučnog
saradnika, te je bio recenzent niza različitih
naučnih i stručnih djela iz oblasti bosnistike.

KOLEGICA KOLEGINICE

Čujem kolegicu nekidan kako pita za jednu drugu koleginicu. označavaju ženski rod nije uopće moguće tvoriti od oblika
Zašto koleginicu? – pitam se ja. “muške” osnove, npr. od pisac nema ženskog oblika osim
Imenica kolega posuđenica je iz romanske osnove, iako bi promijenjene forme, npr. spisateljica, a ne može *pisica, *pi-
moglo biti izvjesno da je posuđena iz njemačkoga, što upravo ska, *piskinja, *pisesa i sl. No, vratimo se kolegici s početka.
potvrđuje oblik koleginica, ali o tome kasnije. Osnovno znače- Na osnovu riječi koleg- dodaje se sufiks -ic-a, a ne *-in-ic-a,
nje riječi kolega i kolegica podrazumijeva povezanost i uče- zbog čega ovaj oblik nije pravilan. Kad je riječ o porijeklu
šće u nekoj zajedničkoj struci, profesiji, poslu, nekoj zajednici. ovog elementa -in-, moglo bi se pomisliti da je riječ o bo-
Inače se tvorba imenica za označavanje ženskog roda od sanskom sufiksu (npr. pridjevsko: koleg-in, žen-in; imeničko
muškog u bosanskom jeziku može vršiti na više načina, a je- s tzv. proširenom osnovom: Cigan-in, Srb-in, Turč-in). Me-
dan je tzv. sufiksalnom tvorbom, tj. dodavanjem sufiksa -ic- đutim, po svemu sudeći, u jezik je ušao oblik Kollegin, koji
a ili - k-a ili -k-inj-a ili npr. -esa itd. Značajno je produktivan je porijeklom iz njemačkog jezika, gdje je sufiks -in za tvorbu
sufiks -ic-a, kako to upravo potvrđuje kolegica, dok je npr. imenica ženskog jezika u tom jeziku: Kollege, Kollegin, pa se
u mak. koleška. Iako ovaj sufiks može imati značenje demi- može pretpostaviti da je koleginica leksički direktno došla
nucije, tj. umanjivanja, kontekst vrlo lahko razgraničava ta iz njemačkog oblika Kollegin, na koji je dodan sufiks -ic-a.
značenja. Međutim, nerijetko se dogodi da neke riječi koje Zato ovoj kolegici s početka rekoh: Dobro nam je kolegica...

56 25/11/2022 STAV