Page 35 - STAV broj 171
P. 35
Sjenica, Tutin i Novi Pazar, i Raško- Etnički sastav stanovništva Sandžaka
-polimsku oblast, koju bi sačinjavale
općine Priboj, Prijepolje i Nova Varoš. 2011. 1991. 1981.
Ostalih pet sandžačkih općina još su 1945. Ukupno 435.483 (100,0%)
godine dodijeljene Crnoj Gori. Bošnjaci 390.737 (100,0%) 440.640 (100,0%) 202.678 (46,54%)
Srbi 106.005 (24,34%)
U budućoj regionalizaciji Srbije, Sje- Crnogorci 213.086 (54,53%) 228.463 (51,85%) 108.486 (24,91%)
nica, Tutin i Novi Pazar mogli bi dobi- Ostali 12.645 (2,904%)
ti status regije, a budući da je, po auto- Albanci 132.335 (33,87%) 113.511 (25,76%)
ru monografije Druga sandžačka brigada 5.669 (1,302%)
generalu Milovanu Krvavcu, “Polimska 28.323 (7,249%) 84.800 (19,24%)
oblast” prostor kroz koju prolaze dvije
ključne saobraćajnice (željeznica i ma- 12.931 (3,309%) 8.445 (1,917%)
gistralni put) i one povezuju srpski na-
rod u Srbiji i Crnoj Gori i dalje prema 4.062 (1,040%) 5.421 (1,230%)
Jadranskom moru, Bošnjaci su na ovom
prostoru nepoželjan faktor. Izmišljena granica s BiH ubuduće neće imati bitnih Posljednjih godina u Sandžaku su se
kovanica “zelena transferzala” treba da razlika. Studije i analize generala Krvav- pojavile brojne knjige i publikacije čiji
izazove naklonost zapadnih zemalja za ca o Sandžaku obiluju bezočnim historij- su autori planeri etničke slike Limske
uklanjanje ovog za srpske stratege nepo- skim falsifikatima u kojima se tvrdi da doline i one sa sobom nose grozomorne
željnog elementa. je Novopazarski sandžak stvoren odlu- poruke koje znače pripremu za objaš-
kama Berlinskog kongresa. A potom je njenje drastičnog smanjenja broja Boš-
Na koju vrstu pažnje misli general islamsko stanovništvo srpskog porijekla njaka na ovim prostorima, što se tuma-
Krvavac, objašnjava rečenicom: “Etnič- iz katoličke Bosne iseljavano u “umetnu- či i kao pokret prema Sarajevu, zato što
ko-teritorijalni prekid u severozapadnoj tu zemlju”, te je to uzrok sadašnjeg vrlo je u secesionističkom ratu (1991–1995)
Raškoj oblasti, prema granici sa BiH, gde prisutnog muslimanskog etničkog ele- u BiH veoma utjecajna islamska linija
su muslimani manje naseljeni, relativizuje menta. Prisutnost Bošnjaka u Limskoj Sandžaka.
se njihovom koncentracijom u Limskoj dolini general objašnjava doseljavanjem Srpski geostratezi i geopolitičari po-
dolini na liniji Priboj – Prijepolje – Bi- 450 porodica u ove krajeve nakon anek- mno promišljaju rezultate ostvarenja
jelo Polje.” sije BiH, gdje ih, kako kaže, ranije nije svog plana prekomponiranja etničkog
ni bilo, što je za posljedicu imalo izmje- prostora Sandžaka, a to se najbolje vidi
Sjeverozapadni dijelovi Sandžaka et- nu etničke slike na štetu Srba. u publikaciji Ljubomira Gigovića Geo-
nički su očišćeni akcijama državnog te- politički i geostrateški značaj Raške oblasti
rora 1992. i 1993. godine i stoga Krvavac Krvavac potpuno ignorira činjenicu na osnovu etnoprostornih pokazatelja iz
navodi da su muslimani na tom prosto- da je Limska dolina milenijski etnički 2002. godine, po kojem su Srbi većina na
ru manje naseljeni, te da iz tih razloga prostor autohtonih Bošnjaka i kao pri- skoro dvije trećine teritorije Sandžaka,
padnika Crkve bosanske, o čemu svjedo- što je znatno više nego njihovo učešće
U Priboju je između dva posljednja popisa če brojne nekropole stećaka, od kojih je u ukupnoj populaciji, dok su Bošnjaci
stanovništva broj Bošnjaka smanjen za 18% najpoznatija ona u Hrtima kod Prijepo- većina na 29,3% Sandžaka.
lja, koja je pod zaštitom UNESCO-a. Za
Krvavca, Bošnjaci su strani faktor koji U općinama Limske doline Boš-
se relativno slabo integrirao u okolnu njaci su većina, u Beranama na 23,4%,
kulturu i privrednu cjelinu, a svojim je u Bijelom Polju na 17,4%, u Prijepolju
visokim natalitetom izazvao velike pro- na 20,8% i u Priboju na 3,4% teritorije
storno-etničke probleme. općine. Prema predviđanjima koje na-
vodi Gigović, Sandžak će u prostornom
Kada bi Bošnjaci stekli smislu biti izdiferenciran na dva dijela
naviku da čitaju knjige i – istočni muslimanski i zapadni pravo-
publikacije čiji su autori slavni. Na udaru takve politike prvo su
srpski nacionalno ostrašćeni se našli Priboj i Pljevlja, gdje su, primje-
generali, akademici, političari nom klasičnog metoda etičkog čišćenja i
i drugi intelektualci mogli bi genocida, od Bošnjaka očišćena sva nji-
dešifrirati mnoge planove o hova sela koja gravitiraju uz granicu s
etničkom čišćenju Limske Bosnom i koja su predstavljala vezivno
doline od nesrpskog faktora, tkivo Bošnjaka Sandžaka s matičnom
koji taj prostor nazivaju državom Bosnom i Hercegovinom.
“zelenom transferzalom”. Pražnjenje ovih prostora od bošnjač-
Planeri demografskih kog faktora srpski političari kvalificiraju
prostora rukovode se kao ekonomske migracije, a Geografski
strategijom da je vizija fakultet Beograd ih definira kao krizu
budućnosti kod onoga koju može da podnese samo autohtoni
ko kontrolira prošlost i mentalitet, želeći time reći da Bošnja-
sadašnjost ci to nisu jer su na ove prostore došli
tek poslije Berlinskog kongresa kao
muhadžeri. Budućnost Bošnjaka Lim-
ske doline je pod upitnikom, a za sada
bošnjačka politička i akademska elita o
tome orkestrirano šuti. n
STAV 14/6/2018 35
