Page 78 - STAV broj 183

Feljton

Izgubljena historija (1)

Kako je discipliniranje
jednog emira preraslo
u sukob civilizacija

Knjiga Izgubljena historija predstavlja intrigantan presjek islamske civilizacije iz ugla jednog nemuslimana.
Shvativši da na Zapadu postoji ogromno nerazumijevanje islamskog naslijeđa, Michael Hamilton
Morgan, politolog, romanopisac i diplomata, odlučio je napisati knjigu u kojoj će podsjetiti na doprinos
islama svjetskoj civilizaciji. Na prigovore da iskrivljuje historiju naglašavajući samo ljepšu stranu veoma
kompleksne civilizacije, Morgan odgovara da on tek uravnotežuje nepotpunu i iskrivljenu sliku prezentiranu
nemuslimanima. Ne skrivajući oduševljenje naslijeđem muslimanskih naučnika, umjetnika i filozofa, autor,
pripovijedajući nekada i u prvom licu, pokazuje na primjeru civilizacije u kojoj je islam imao vodeću ulogu
da razum i vjera mogu biti jedno. Ova knjiga odbacuje bipolarnu logiku i ne nastoji prezentirati jedan period
kao zlatno doba islamske misli, već se fokusira na mnoga zlatna doba islamske civilizacije, uključujući
dostignuća mislilaca iz Centralne Azije, Osmanskog carstva i mogulske Indije. Istovremeno, knjiga je to o
razmjeni civilizacijskih dobara između islamskog i kršćanskog svijeta

Michael Hamilton Morgan, Izgubljena historija, Centar za napredne studije, Sarajevo, 2017. godine, 356
stranica

Piše: Hamza RIDŽAL
hamza@stav.ba

Iako je u prvih stotinu godina musli- religijskih rasprava i izražaja, postajući Francuskoj. Mnoga od tih središta osvo-
manske ekspanzije nakon početka Po- istovremeno sve važniji u trgovini, knji- jena su više slobodnim pustolovnim po-
slanikove misije došlo do ogromnih ževnosti i svakodnevnom životu. Perzi- hodima nego koordiniranim i planira-
promjena na karti svijeta i u vjerova- janci, Sirijci, Bizantinci, Berberi i mnogi nim napadom. “Iako u Španiji i svugdje
njima ljudi, piše Morgan, to ne znači da drugi narodi pod muslimanskom vlašću u hilafetu ekonomski i politički krajolik
je na svim poljima islamske civilizacije počinju učiti arapski”, piše Morgan. više liči na mrežu gradova-država nego
cvjetalo cvijeće. Prvo stoljeće nakon Po- na modernu nacionalnu državu, činje-
slanika potresaju političke borbe, državni Talas muslimanske ekspanzije za- nica je da je 732. godine postojalo veliko
udari i ubistva, a netrpeljivosti i osvete pljusnuo je i obale Pirinejskog poluoto- muslimansko carstvo sa svojim vrhovnim
povremeno se razbuktavaju u građanske ka. Vojske pod vodstvom halifa protjeruju upravnim sjedištem u Damasku. Protezalo
ratove. Međutim, ta previranja i turbu- Vizigote iz Sjeverne Afrike, a 711. godine, se od Španije na zapadu do najudaljenijih
lencije počinju proizvoditi jedinstvenu pod komandom oslobođenog berberskog dijelova Mongolije, te od južne Francuske
hibridnu kulturu, nominalno arapsku, roba Tarika ibn Zijada, mješovite snage na sjeveru do Indijskog okeana i Afrike
ali raznoliku i bogatu, uz pismenost i bo- Arapa i Berbera osvajaju vizigotsku Špa- na jugu”, ističe Morgan.
gatstvo Perzije, učenja i stilove Bizanta te niju. Godinu dana kasnije, muslimani
odjeke Grčke i Rima. “Ovo naučno nasli- ulaze u Sind, u današnjem Pakistanu, SUKOB DVIJU VOJSKI,
jeđe preneseno od Bizantinaca i Perzija- kao i Transoksaniju, danas poznatu pod ILI DVIJU CIVILIZACIJA
naca sljedbenicima Poslanika uskoro će imenom Srednja Azija. Stotinu godina
uveliko doprinijeti pojavi prvog zlatnog nakon Poslanika, ističe Morgan, njego- Na platnu izgubljene historije ispisan
razdoblja. Pored toga, jezik arapske kla- vi sljedbenici ne samo da su uspostavili je jedan konflikt koji je mnogo stoljeća
sične poezije javlja se kao lingua franca vlast na dalekom Iberijskom poluotoku kasnije opisan kao sukob civilizacija, a
ovog novog područja, te kao jedini jezik nego su osnovali i manja središta pod za- koji uopće nije tako jednostavan i tako
povjedništvom lokalnih emira u južnoj apokaliptičan. Iako je historija cijelog

78 6/9/2018 STAV