Page 42 - STAV 77 25.08.2016

EKONOMIJA

Nekad bilo, sad se spominjalo

ULOGA

VAKUFA U

EKONOMIJI

OSMANSKOG

CARSTVA

Vakuf se može smatrati jednom od fundamentalnih ekonomskih
institucija Osmanskog carstva. Svrha mu je bila i pokretanje novih
ekonomskih aktivnosti, a dio zarade dijelio se prema potrebama
društva u skladu sa željama vakifa. Bio je to način investiranja

u produktivne i prosperitetne projekte od kojih će korist imati
pojedinci, ali i društvo u cjelini. Zbog toga je vakuf istovremeno
bio i čin štednje i čin investiranja

Pišu: Hamza RIDŽAL potencijal koji može skupiti dovoljno tr- ili njenog prihoda za posebno označene
hamza@stav.ba govaca i mušterija”, piše Fuad Ohrano- korisnike ili namjene, a u cilju postizanja
vić u tekstu Kako se trgovalo u Bosni tokom Božijeg zadovoljstva. Prema historijskim
Ahmed ŠEČUNOVIĆ osmanskog perioda. podacima, nije bilo niti jednog Poslaniko-
Na važnim putnim komunikacijama vog, a.s., ashaba (druga) koji iza sebe nije
izgrađeni su mnogi hanovi i karavan-sa- ostavio vakuf. U ekonomskom smislu, va-
olaskom Osmanlija Bosna postaje raji u kojima su odsjedali trgovci i putni- kuf je finansijska i društvena institucija
dijelom velikog državnog sistema ci. U hanu se plaćalo spavanje, dok je u koja doprinosi ekonomskom, društvenom,
koji se umnogome razlikovao od karavan-saraju konačenje bilo besplatno, kulturnom i vjerskom kvalitetu života po-
Dbosanskog kraljevstva. Širenje isla- a za ishranu se brinuo sam putnik. Pored jedinca, kao i razvoju cjelokupnog društva.
ma, urbanizacija i ekonomski procvat išli hanova i karavan-saraja, postojale su i mu- Sistem vakufa imao je izuzetno značajnu
su zajedno, što je rezultiralo promjenama safirhane i konaci. Musafirhane su bile ekonomsku i društvenu funkciju u svim
u kulturi i sveukupnom načinu življenja. dobrotvorne ustanove koje su održava- islamskim društvima, no najupečatljiviji
Uspostavljene su nove administrativne je- ne sredstvima vakufa. U njima su putnici trag ostavio je u Osmanskom carstvu. Va-
dinice, osnovane kasabe, izgrađeni brojni nalazili konak i hranu potpuno besplatno kifi su podržavali različite aktivnosti, od
objekti do tada nepoznati domaćem sta- tri dana. Međutim, potencijali vakufa nisu programa za poboljšanje života stanovnika
novništvu, poput hamama, hanova i ka- bili iscrpljeni izgradnjom musafirhana i Carstva do umjetnosti i kulture i predstav-
ravan-saraja. “Da bi neko mjesto dobilo konaka nego i cijelih gradova. ljanja osmanske civilizacije u osvojenim
status kasabe moralo je imati džamiju u zemljama. Njihova djela bila su korisna
kojoj se obavlja džuma-namaz te jedan SAMOODRŽIV svem stanovništvu. Sve osmanske vjerske
MIKROEKONOMSKI SISTEM
dan u hefti koji bi bio pazarni. Prvi uvjet Institucija vakufa, prije svega, ima po- institucije, ali i obrazovne (do 19. stolje-
– džuma-namaz – označavao je da u tom božnu i dobrotvornu svrhu. Vakuf po defini- ća), nastajale su iz vakufa i opstajale kroz
mjestu ima dovoljno muslimana, a drugi ciji predstavlja trajno zavještavanje imovine njega. Historičar Vedat Gurbuz slikovito
uvjet – pazarni dan – da postoji ekonomski

42 25/8/2016 STAV