Page 41 - STAV broj 287

zemlje kojim je muslimanima dodijeljen Trumpova administracija odavno je izgubila apetit za
ravnopravniji politički položaj. Bojeći se
osnažene pozicije sunija u Libanu, uslijed Bliski istok, a opća tendencija američke strategije jeste
fenomena Arapskog proljeća, uz zajednički postepeno povlačenje iz ove regije, u kojoj Amerikanci
osjećaj da Maroniti, kao i šiije, čine vjersku,
odnosno sektašku manjinu, oportunistička više nemaju vitalnog interesa. Trump ne krije da je
koalicija Maronita i šiija na određen način
može se tumačiti i kao protuteža eventual- odluka Amerike da se angažira na Bliskom istoku na
noj sunijskoj dominaciji. način na koji je to činila u prošlosti zapravo najveća
Porodični politički klan Hariri, po-
sebno Refik Hariri, bivši premijer koji je greška počinjena u povijesti SAD-a
ubijen u atentatu 2005. godine, uživao je
široku podršku libanskih sunija. Među-
tim, Saad Hariri, smatraju neki, odstupio
je od politike svog oca i napravio preveliki rivalskog kršćanskog pokreta Libanskih bježeći od snaga režima u Damasku. Nera-
kompromis s “Hezbollahom” i Maroniti- snaga, koje predvodi Samir Farid Dža’Dža, zumijevanje, ideološki animozitet i strah
ma, a što je danas neprihvatljivo za većinu lider konfesionalnih vojnih milicija iz vre- da bi sirijske izbjeglice mogle poremetiti
sunijske populacije. mena građanskog rata u Libanu. On je bio ravnotežu u korist libanskih sunija, na šte-
Haririjev pokret “al-Mustaqbel” (Buduć- osuđen za ubistva i zločine i zbog toga je- tu kršćana i šiija, još više produbljuju strah
nost), koji je podržavala Saudijska Arabija, danaest godina proveo u zatvoru, a danas od potencijalnog sunijskog radikalizma i
izgubio je potporu ogromne većine suni- predstavlja alternativni kršćanski politič- cementira savez Maronita i “Hezbollaha”.
ja. Saudijska Arabija praktično je priznala ki pravac koji se otvoreno suprotstavlja Uslijed suprotstavljenih ideoloških i
poraz svojih proksija u Libanu smatrajući “Hezbollahu” i njegovoj politici, dobijajući geopolitičkih interesa arapskih zaljevskih
da je Liban zapravo u potpunosti pao pod zbog toga sve veću podršku zapadnih sila zemalja, te Egipta, Iraka i Sirije, kao i pra-
kontrolu Irana, “Hezbollaha” i njihovih sa- i Izraela. Iz povjerljivih privatnih izvora gmatičnog odnosa Haririja prema “Hez-
veznika i više ne želi pomagati ovoj zemlji. saznajemo da je brojna kršćanska maro- bollahu”, zbog kojeg je izostala podrška
Saudijski rezon je da je suludo finansirati nitska zajednica Libanaca u dijaspori Au- Rijada, libanske sunije u političkom i si-
neprijatelja u njegovim nakanama. Inače stralije, koja je dala nekolicinu utjecajnih gurnosnom smislu sve više se okreću ka
pomirljiv, fleksibilan i tolerantan, sunijski ministara vlade, pa čak i guvernera jedne Turskoj kao jedinom autentičnom vanj-
politički blok u Libanu sve se više radika- države, navodno suprotstavljena politici skom prijatelju i potencijalnom zaštitni-
lizira i posebno je ogorčen angažmanom koju zagovara Michel Aoun, iako su ga u ku. Turska je iskoristila odsustvo saudij-
snaga “Hezbollaha” na strani režima Ba- prošlosti bezrezervno podržavali. skog utjecaja i nametnula se kao ozbiljan
šara al-Asada u Siriji i u Jemenu. Postoji i politički i ekonomski faktor, ali najviše
rašireno uvjerenje među posmatračima pri- JAČANJE TURSKOG UTJECAJA kao prijatelj Libana.
lika u Libanu da je “Hezbollah”, osim što Saudijska Arabija otkazala je podršku Potpredsjednik Turske Fuad Oktay i mi-
je u koaliciji s Maronitima Michela Aouna, Saadu Haririju zbog njegovog fleksibilnog nistar vanjskih poslova Mevlüt Çavuşoğlu
također uspio uspostaviti jak utjecaj, ako i pragmatičnog i pomirljivog stava prema odmah nakon eksplozije posjetili su Bejrut
ne i dominaciju, i među određenim parla- “Hezbollahu”. Kao alternativa na planu u znak solidarnosti s narodom Libana. Dok
mentarnim poslanicima sunijama koji po- sunijske politike pojavio se potencijalni Rijad smatra da je “Hezbollah” hegemoni-
državaju Iran i Vladu u Damasku. Smatra novi lider Ešref Rifi, bivši general, koji se stička sila koja sprečava saudijski utjecaj,
se da je i donedavni premijer Hasan Diab, ne ustručava kritizirati politiku “Hezbolla- Ankara se danas veoma ozbiljno doživlja-
iako predstavljen kao tehnokrata, zapravo ha”. Rifi se uspio nametnuti kao alternativa, va kao istinski zaštitnik marginaliziranih
bio po volji politike “Hezbollaha” iz razlo- te kao autentični zaštitnik političkih inte- sunija u Libanu popunjavajući prazninu
ga koje je ovdje teško obrazlagati. resa libanskih sunija. Njegovi kritičari ga ostalu nakon saudijskog povlačenja. Tur-
I među Maronitima (katolicima) po- optužuju da je pomirljiv prema radikalnijim ska je u Libanu sve aktivnija na diplomat-
stoje politička rivalstva i neslaganja koja opcijama unutar sunijskog diskursa, a Ma- skom i humanitarnom polju, a epicentar
vuku korijene još iz građanskog rata. Ona roniti i “Hezbollah” ga se pribojavaju zbog njenih aktivnosti je u Tripoliju na sjeveru
se najviše manifestiraju u rivalstvu Mic- potencijalnih simpatija koje ima u redovi- zemlje. Ashraf Rifi kultivira bliske odnose
hela Aouna i Basila Gabrana i njihovog ma milion i po sirijskih izbjeglica, većinski s Turskom, posebno zbog zajedničkog sen-
Slobodnog kršćanskog pokreta, s jedne, i sunija, a koji su našli sigurnost u Libanu timenta u odnosu na sirijski režim. Aktiv-
nije uključivanje Turske u Libanu signali-
U Libanu je smješteno milion i po sirijskih zira uvođenje nove političke dinamike, a
izbjeglica čija prisutnost dodatno usložnjava moglo bi dovesti do osnaživanja sunijskog
političke prilike u ovoj zemlji
faktora i uspostavljanja ravnoteže koja bi
neminovno mogla značiti reduciranje ri-
zika od izbijanja novog sukoba u ovoj ma-
loj, pluralnoj, ali krhkoj arapskoj republici
na obalama Mediterana oko koje se lome
koplja svjetskih i regionalnih sila. Veći
angažman Turske na ekonomskom planu
za Liban mogao bi značiti olakšanje bu-
dući da je Turska već ponudila svoju luku
u gradu Mersin kao alternativu dok se ne
obnovi luka u Bejrutu, u znak solidarnosti
s narodom Libana. n

STAV 3/9/2020 41