Page 37 - STAV 64 26.05.2016

kao metafora posljednje faze evropskog
nametanja državne i teritorijalne orga-
nizacije van njenih teritorija, kako piše,
u možda najboljoj analizi dr. Salman
Sayyid, profesor Univerziteta u Leedsu.
“Sykes-Picot nije značio samo nove
granice, to je bio pokušaj transformisanja
kosmopolitske realnosti Osmanske im-
perije u uske nacionalizme i ksenofobiju.
Anglofrancusko rasparčavanje osmanskih
domena nije bilo samo u kultivisanju eli-
ta voljnih da kolaboriraju s Londonom i
Parizom u zamjenu za privilegije i moć
nego je to bilo uspostavljanje šablona
odnosa ‘zaštitnik – klijent’ u regionu,
tako da su lokalni vladari trošili mnogo
više energije za zadovoljavanje njihovih
stranih zaštitnika nego opskrbljivanju
vlastitih naroda. Ovaj obrazac nastavlja
se do današnjeg dana, kada se bogatstva
od nafte koriste za kupovinu utjecaja u
glavnim gradovima Zapada, a na račun
suvereniteta i odgovornosti prema vla-
stitoj populaciji. Drugim riječima, vla-
dajuće porodice povezanije su s glavnim
gradovima Zapada nego sa sopstvenim
stanovništvom. Tako da Sykes-Picot pred-
stavlja historiju klijentelizma u regionu
i sve što prati institucionalizaciju takvog
‘zaštitnik – klijent’ odnosa”, piše Sayyid.
Mislim da nije teško prepoznati tu
sliku kao ni to koja zemlja pokušava nakon što su dva nebitna državna služ- kada bi se saznalo za ovaj plan, a saznalo
razbiti “zaštitnik – klijent” odnos te je benika Velike Britanije (Mark Sykes) i se novembra 1917. godine, da boljševi-
stoga predmet najcrnje demonizacije i Francuske (François Georges-Picot) sa- ci, odnosno Trocki, nisu iznijeli prljavo
propagande. Ključna riječ u navedenom stavila, a potpisali bitniji Edward Grey, rublje carskog režima, pa tako i ovaj im-
paragrafu jeste “obrazac”, jer se patron / ministar vanjskih poslova Velike Brita- perijalistički plan.
zaštitnik tokom stotinu godina historije nije, i francuski diplomata France Paul Ruski ugao ne treba previdjeti, pogo-
na ovim prostorima mijenjao. Prvo su to Cambon, plan je predstavljen u tajnosti tovo ne danas, kada Putinove medijske
bile Velika Britanija i Francuska, da bi tadašnjem ministru vanjskih poslova marionete iz “alternative” – slobodnije
ih poslije Drugog svjetskog rata odmije- (carske) Rusije Sergeyu Sazonovu. On od državnih medijskih poslenika da kažu
nile Sjedinjene Američke Države. Kako ga je odobrio, zadovoljan time što će ono što se misli – poput “ljevičara” Pe-
stvari sada stoje, Rusija se u saradnji s Rusiji pripasti kontrola Konstantino- pea Escobara, promoviraju vraćanje ori-
Iranom pokušava nametnuti kao sljedeći. polja (Istanbul je postao tek od republi- ginalnoj Sykes-Picot mapi (i.e. sužava-
Malo je skrajnuta činjenica da je to u kanskog vakta) i istočne provincije pod nje turske teritorije), dok se Rusija pod
suštini bio tripartitni dogovor. Vrlo brzo ruskom okupacijom. Zapravo, ko zna plaštom odbrane Assadovog režima raz-
bacuje svojim imperijalnim projektima.
Jedan od njih ogleda se u vrlo konkret-
noj podršci (naoružavanjem) naporima
Radničke partije Kurdistana (PKK) u
destabilizaciji Turske.
U završnici teksta o Sykes-Picot spo-
razumu profesor Sayyid citira Audrea
Lordea, karipsko-američkog pisca i mi-
slioca, da gospodarev alat nikad neće raz-
montirati gospodarevu kuću te da je sve
što je bilo na raspolaganju posljednjih
stotinu godina upravo gospodarev alat
te govori o potrebi da se pronađe novi
kako bi kuća bila razmontirana.
Možda je taj alat već pronađen. Tur-
ska je evidentno krenula putem koji je
izvodi iz statusa klijent-države. Slobo-
dan sam predložiti da je napadana sa
svih strana upravo zato što je uzdrmala
Paul Cambon Sergej Sezonov
“zaštitnik – klijent” odnos. n

STAV 26/5/2016 37