Page 26 - STAV broj 330

POLITIKA

Šah je izgnan, a zemlja je prepuštena na
upravljanje njenom pravom i oduvijek ne-
formalnom lideru koji se vraćao iz egzila
– Imamu Ruholahu Homeiniju. Homeini
je po povratku u zemlju iz koje je izgnan u
egzil 1963. godine na referendumu stvorio
Islamsku Republiku Iran u uglavnom danas
prepoznatljivom obliku. Međutim, Home-
ini je imao potpuno drugačiju koncepciju
odbrane Irana, pri čemu je imao isključi-
vo negativan stav prema nuklearnom, he-
mijskom i biološkom oružju, nazvavši ih
“nehumanim”. U suštini, Homeini si nije
mogao dozvoliti da dijeli stav i mišljenje u
bilo čemu s protjeranim prozapadnjakom
Pahlavijem, ali izbijanjem iračko-iranskog
rata nekoliko mjeseci nakon formiranja sve determinante civilizacijskog sukoba Međutim, potpora Iranu za nabavku ovog
Islamske Republike natjerat će Homeinija koji je oličen u konzistentnom antago- tipa raketa bila je Gadafijeva Libija. Na-
da preispita svoj anahroni pristup prema nizmu i obostranom neprijateljstvu. S čelno su ovu raketu manje-više sve zemlje
oružanim snagama. aspekta hladnog rata govorimo o klasič- korisnici izveli i modernizirali u svojim
Naime, u ogromnim neredima koji su nom proxy ratu (proxy war), odnosno ratu varijacijama pa su tako Iračani moderni-
nastali tokom preuzimanja vlasti iz ruku preko posrednika. Na vojno-tehničkom zirali “Scud-B” i proizveli taktičku, bali-
Pahlavija najsnažniji adut iranske vojske, planu rat je pratila upotreba biološkog i stičku raketu “Al-Hussein”. Uopšte o bali-
ali i meta najžešćih napada bila je avijaci- hemijskog oružja od strane Iraka, borba stičkim i taktičkim raketama tipa “Scud”
ja. U tom periodu, avioni koje je Pahlavi po širini i dubini fronta uz upotrebu svih potrebno je reći da je to linija jednostepe-
kupio od Amerikanaca bili su najbolji u rodova vojske. Međutim, operacije i napa- nih raketa na tečno gorivo, koja je u sebi
svojoj klasi i namjeni, a radi se o lovcima di na nuklearna postrojenja, ali i tankere integrirala početna znanja njemačkih
F-14 “Tomcat” (u izvedbi lovca-presretača nafte, postali su prepoznatljivi trademark naučnika koji su pod tutorskom palicom
F-14A). Štaviše, koliko je snažno partner- ovog rata. Naime, izraelsko zrakoplovstvo mogula raketne tehnike proizveli prvu
stvo tada bilo na relaciji Teheran – Was- onesposobilo je i zauvijek zaustavilo irač- krstareću raketu za nacistički Wehrma-
hington, pokazuje i podatak da je taj avi- ki nuklearni program operacijom “Opera” cht – poznatu V-1. S aspekta savremenih
on jedino izvezen upravo u Iran. Dakle, 1981. godine, s tim da su prvi napad na taktičkih i balističkih raketa “Scud” izgle-
najmoćniji borbeni avion svog vremena ovo iračko postrojenje izvele snage iran- da kao primitivni brat na tečno gorivo (s
Amerikanci su prodali Irancima (Iranci su skog zrakoplovstva nekoliko dana po izbi- aspekta raketne tehnike i uopće raketnih
naručili 80, a dostavljeno im je 79 aviona), janju rata, te je ovaj napad Izraela dovršio motora, koncept tečnog goriva prevazi-
i to uz pojačani paket opreme i svojevrsni protivnika u knockdownu. đen je zbog mnogih tehničkih prepreka
offset aranžman sopstvenih modifikacija. Iako slabiji u zračnim, manevarskim koje stvara u upotrebi). Raketa “Scud” u
Posmatrano s današnje ekvidistance, to borbama (dogfight), irački piloti imali su svim varijacijama ima elemente polupre-
izgleda nevjerovatno. Naravno, piloti kao kompletni bojni sastav koji nije trpio čistke cizne “leteće petarde” čija je tolerancija
elita bivšeg režima dinastije Pahlavi uživali kakve su izvedene nad iranskim pilotima. preciznosti varirala u ovisnosti od modela
su ogromne komoditete u iranskom druš- Istina, bili su inferiorni u zraku sa svojim (sovjetska proizvodna linija ide od A do
tvu i njihov materijalni status bio je vrlo MiG-23 avionima, ali su nabavkom francu- D serije); tako je, recimo, serija A imala
povoljan. Međutim, dolaskom Homeinija skih lovaca “Dassault Super Étendard” (na domet oko 180 km, da bi preciznost tole-
sve će se promijeniti do te mjere da će sve leasing su iznajmili pet aparata, pri čemu rancije pogotka išla i do tri kilometra! U
pilote proglasiti izdajnicima, pri čemu će su tri vraćena) ostvarili mogućnost rake- tom smislu, “Scud” je u svim varijacijama
mnoge pogubiti. U tako haotičnom stanju tiranja i gađanja kopnenih ciljeva iranske raketa za razaranje bez mnogo preciznosti,
za nominalno snažno zrakoplovstvo iran- vojske, ali i nuklearnih postrojenja. Tako pri čemu ciljevi imaju veliku površinu i
ske vojske buknut će u septembru 1980. su 24. marta 1984. godine irački piloti na- zbog toga se može reći da je raketa dobra
godine i iračko-iranski rat, kojem je svoje- pali nuklearno postrojenje Bushehr, s tim za gađanje ciljeva iz odmazde, pri čemu
vrsni poriv (prvobitni casus belli jeste irač- da nisu postigli potpuni cilj pa je postro- je kolateralna šteta kolosalna.
ko osvajanje naftom bogatog Huzestana) jenje do kraja rata napadnuto šest puta. U No vratimo se na nabavku raketa “Scud
upravo promjena režima koji više nije bio februaru 1988. godine započinje “rat gra- B” od Libije za potrebe korpusa Iranske
tako benigno raspoložen prema Iračanima. dova”, specijalan vid iznurivanja protiv- revolucionarne garde, naime, nabavljeno
nika u ratu (engl. attrination war) uz upo- je 30 komada projektila (domet: 300 km,
ARHAIČNI ŠAH I “MODERNO” trebu balističkih raketa tipa “Scud”. I tu može nositi klasičnu visokoeksplozivnu
NAORUŽANJE je potrebno da apostrofiramo da su upravo bojevu, fragmentacijsku i nuklearnu bo-
Iračko-iranski rat nesumnjivo je bio ratne nabavke balističkih projektila stvo- jevu glavu snage od 5 do 85 kilotona, pre-
rat iznurivanja protivnika do maksimal- rile pretpostavke za rapidan razvoj raket- ciznost pogotka jeste oko 450 m). Ukupno
nih napora njegove privrede, ekonomije, ne tehnike Irana. su u toku borbenih dejstava Iranci ispali-
ali i demografskog stanja, ali također i rat li 21 raketu, pri čemu su velike probleme
po receptu teoretičara Samuela Huntingto- IRANSKI RAKETNI POČECI imali s novim načinom navođenja i uopće
na, koji je u svojoj knjizi Sukob civilizacija U fazi rata koja se naziva još i “rat upotrebe raketa, naime, za njih novi na-
anticipirao: da sukobi nastaju tamo gdje gradova”, a koja je obilježena upotrebom čin inercijalnog navođenja bio je potpuno
se dodiruju različite civilizacije. Pri tome taktičkih raketa sovjetske proizvodnje nepoznat. Centralna ličnost razvoja, ali i
perzijsko-arapska ratna prošlost imala je tipa “Scud R-17”, Iračani su imali premoć. rukovanja raketama koje su nabavili bio

26 2/7/2021 STAV