Page 31 - STAV broj 422

Sarajevu i Bosni i Hercegovini tokom prote- Šestog aprila 1999. godine NATO avi- historiografiji, navodno je poginuo 6. aprila
klog stoljeća, a nemali je broj takvih gostiju jacija gađa mete u Beogradu usljed rata na 1945. godine. Razne priče kruže o načinu nje-
u glavnom gradu BiH. Kosovu, koji je počeo godinu ranije. gove pogibije, od eksplozije neke njemačke
Stoga, evo nekoliko podataka i preporu- Ovo su dakle prijedlozi koji se odnose na bombe do toga da su ga zabunom strijeljali
ka lokalnim vodičima za lakše predstavlja- Bosnu i Hercegovinu i na njeno bliže okru- partizani po ulasku u Sarajevo, pa do nečije
nje tog neobičnog datuma koji izaziva toliko ženje. Podaci o Ruandi i Americi su tu kao lične odmazde. U Srbiji kruži teorija da je
nesporazuma u Sarajevu, Beogradu a onda usputna zanimljivost kojom se zagonetnost Valter najprije bio pripadnik Jugoslavenske
i još ponegdje. šestoga aprila može sagledati u širem opse- vojske u otadžbini, poznatije kao ravnogorci,
Vodiči na ovaj način mogu otkloniti i gu, ne samo balkanskom. Naravno da ima a u narodu još poznatije kao četnici, da bi
potencijalnu nelagodu u sebi, neovisno od širom svijeta znatno više poznatih i značaj- potom prešao u partizane koji su ga iz rod-
toga odakle su im trenutni gosti pred kojima nih događaja od ovdje pobrojanih, koji su nog Priboja u tajnosti poslali u Sarajevo da
prepričavaju crtice iz turbulentnih dijelova se u prošlosti odvijali 5. ili 6. aprila, ili bi se poveže s ilegalcima. Zanimljivo da mu je
domaće historije. Istovremeno, ako imaju tada započeli, ali prevelika lista mogla bi nakon pogibije upriličen pravoslavni sprovod,
ikakve „provokatore“ među turistima, na biti smarajuća za goste. Vodiči mogu, ako ne partizanski niti komunistički. Kako god,
ovaj način ih mogu navesti na razmišljanje u procijene da bi se uklopilo u narativ, doda- savjet je vodičima da ne gube previše vrije-
dovoljnoj mjeri da odustanu ili zaborave na ti još podataka. Recimo, iz dublje prošlosti me pričama o njemu pošto su zbog poznatog
svoje moguće opaske i upadice. Zbog silnih podaci kažu da je katastrofalni zemljotres, filma pretjerano mitologizirane. Vodiči koji
događaja te zanimljivih podudarnosti koje navodno najžešći u historijatu Dubrovnika, prošire priču o 6. aprilu imaju priliku pred-
su se početkom aprila ostvarile u nekoliko 1667. godine zadesio ovaj grad 6. aprila. Ili, staviti junake sarajevske odbrane iz opsadnog
epoha, i ne samo na Balkanu, ironično se naprimjer, Miloš Obrenović zvanično preu- razdoblja od 1992. do 1996. godine koji nisu
kaže kako bi autor čuvenog Da Vinčijevog zima ključeve kapija Beograda od osmanske mitologizirani poput Valtera. Njihova uloga
koda pisac Dan Brown poludio ako bi počeo uprave šestog aprila 1867. godine. Sve su to mnogo je jasnija i herojskija. Ipak, nema fil-
izučavati balkansku, a posebno bosansko- usputni detalji koje vodiči mogu po svom iz- mova takve popularnosti o njima kao što je
hercegovačku bližu prošlost. Kažu, možda boru dodati u zavisnosti od profila gostiju, bio Valter brani Sarajevo inače fikcijskog sce-
bi pocijepao svoju knjigu kada bi čuo priče njihovog interesiranja ili od njihovog pred- narija. Vodiči imaju priliku zainteresiranim
o raznim šestoaprilskim događajima. znanja na istu tematiku. turističkim ili studioznim gostima predsta-
viti Envera Šehovića, Safeta Zajku, Dragana
SAMO NEKI OD ŠESTOAPRILSKIH DAS IST ZAJKO Vikića, Mustafu Hajrulahovića Talijana kao
DOGAĐAJA Za one vodiče koji bi zbog osjetljivosti neke od ličnosti koje su simbolizirale odbra-
Neka vodiči stoga turistima „izdiktira- ipak izbjegli spomenuti nazive konkretnih nu Sarajeva opsadnog vremena.
ju“ ove podatke: vojnih frakcija, političkih snaga, nacional- Druga stvar koju vodiči imaju priliku
Šestog aprila 1917. godine SAD ulaze u nih vojski, ideoloških pozadina, državnih da preprave u pogledu šestog aprila jeste
Prvi svjetski rat. projekata pri objašnjavanju pozadine svega posebno neznanje novinarsko, ili novinar-
Šestog aprila 1941. godine njemačka avi- što se desilo na neki od svih tih šestih apri- ski bezobrazluk. To je ono kada se medijski
jacija počinje s bombardiranjem Beograda, la savjet je da to učine dovoljno precizno da govori o 6. aprilu iz 1945. kao o „rođendanu
Sarajeva, Zagreba i nekih vojnih objekata izazovu interes gostiju, da informacije ne bi Sarajeva“. Zbog toga je valjda taj datum pro-
u drugim krajevima ondašnje Kraljevine ostale potrošene uprazno. Ponekad je i bolje glašen danom grada, pa još imamo i famoznu
Jugoslavije. stvari ispričati na takav način. Reći ponešto o Šestoaprilsku nagradu. Teško je procijeniti
Petog i šestog aprila 1945. godine naci- svim ovim događajima pa onda ostaviti turi- koliko neki novinar mora biti neinformiran
stičke snage napuštaju Sarajevo, a partizan- stima da pitaju ko je gdje tada pucao i zašto, i neuk da bi taj datum nazvao rođendanom
ske jedinice ulaze u grad. Petog aprila je Sa- ko je gdje granatirao. Tako imaju priliku na- grada, kao da je višestoljetno Sarajevo na-
rajevo oslobodila 16. muslimanska brigada, učiti neke nove stvari, a istovremeno vodič stalo 1945. godine. S druge strane, imamo
a šestog su kroz njega paradirale pretežno otkriva u kojoj mjeri ih zanimaju ove teme. novinare koji namjerno igraju na emotivnu
srpske i crnogorske jedinice partizana, pre- Važno je i hronološki pojasniti događaje jer kartu znajući kakvo romantičarsko zatuplje-
uzimajući primat na datum tako što će svoj neki turisti zapisuju ili snimaju ove detalje pa nje mogu već godinama održavati u umo-
ulazak u ranije već oslobođen grad proglasiti ih poslije nauče ili predoče nekom drugom. vima onih Sarajlija za koje svijet počinje s
za dan oslobođenja grada. Koliko god bilo nekome politički osjet- ulaskom partizana u Sarajevo 6. aprila 1945,
Petog i šestog aprila 1992. godine počinje ljivo, s dva bitna detalja se vodiči, i ne samo ponašajući se kao da ništa historijski bitno,
primjena ranije već uspostavljene artiljerij- oni, trebaju pozabaviti. Prvi bi se odnosio državnički značajno i kulturološki dobro
ske opsade Sarajeva od jugoslavenske, odno- na demitologizaciju jednog domaćeg druš- ovdje nije postojalo prije toga. Taj pojam o
sno srpske armije. Petog aprila pale su prve tvenog kulta. Prošla su vremena kada se „šestoaprilskom rođendanu Sarajeva“ pla-
civilne snajperske žrtve, a šestog je počelo i trebala izbjegavati priča o tome. Vladimir siran je u javnost u komunizmu za potrebe
prvo granatiranje starog dijela grada i centra. Perić Valter, partizanski ilegalac o kojem su održavanja umjetne jugoslavenske roman-
Šesti april 1994. godine je označen kao generacije učile i mimo popularnog jugo- tike. Međutim, to je bilo nekad, ali mnogi
početak genocida u Ruandi. slavenskog filma o njemu, prema zvaničnoj mediji to ponavljaju i danas.
Turistički vodiči ne mogu utjecati na
Ne prave svi sarajevski turistički vodiči prilagodbe, niti svi ideološki usmjerene sarajevske novinare,
ali barem mogu pokušati „ispravljati krive
imaju nelagodu pri spominjanju činjenica, ali se može naći Drine“ kod svojih gostiju koji na putu do Sa-
tragača za „kompromisnim pojašnjenjima“ onda kada nema rajeva ili od njega nerijetko pokupe mnogo
dezinformacija. Ako ništa, boravkom u gra-
potrebe za takvim traganjima. Pred stranim gostima koji su izvan du neko vrijeme moći će otkriti da rođen-
balkanskog područja ili izvan regionalne govorne zone opuštenije dan Sarajeva datira u 15. stoljeće i da nema
veze s modernim šestoaprilskim ispiranjima
se govori o početku napada na Sarajevo 6. aprila 1992 godine. mozgova s ekrana domaćih televizija. n

STAV 7/4/2023 31