Page 36 - STAV broj 274

POLITIKA

s novim ljudstvom. Jedno od vodećih rješe- u Sandžaku veliki broj klimentskih porodi-
nja bila je prisilna kolonizacija pripadnika ca dobrovoljno je izabrao Sandžak za svoju
albanskih katoličkih plemena iz Sjeverne domovinu. Poslije tri decenije zajednič-
Albanije. Najviše ih je bilo iz plemena Kli- kog života s Bošnjacima oni su najvećim
menta (Keljmendi), ali i iz plemena Šalja, dijelom prihvatili islam, počeli se in-
Hota, Škrelja i drugih. Doduše, Klimenti tenzivno miješati s njima i već 1737.
su se još u 17. stoljeću nasilno nastani- godine nemilosrdno su se obračunali
li na području Plava, Gusinja i Gornjeg sa svojim saplemenicima katoličke
Polimlja, što je izazivalo krvave sukobe vjere nastanjenim u Šumadiji zato što
i izgradnju novih gradova. su izvršili masakre nad novopazarskim
Najratobornije albansko pleme sva- muslimanskim življem.
kako su bili Klimente. Skadarski san- Nevjerovatne promjene za samo tri
džak-beg Hodaverdi Mahmudbegović riješio decenije, a nakon tri stoljeća kosovska
je da jednim udarcem riješi dva problema. NO “Kosovo za Sandžak” hoće da reseti-
Da konačno pacifizira nemirne teritorije ra čitavu historiju i da je vrati trista godi-
koje nastanjuju sjeveroalbanska plemena, na unazad. Kakva iluzija i utopija... I što je
pri čemu je naročito bio značajan obračun najgore, svojim drskim djelovanjem i tvrd-
s Klimentama, i da ih prisilno nastani na njama samo su nanijeli štetu i oskrnavili
teritorije Pešteri i tutinskog kraja, koje su kojih su postepeno prihvatali vjeru, jezik i tradicionalno dobre odnose između naša
pripadale njegovom feudalnom posjedu. kulturu. U selu Uglu izgrađena je prva dža- dva bratska naroda.
Pošto je pridobio na svoju stranu sva br- mija koja je odigrala veliku ulogu u širenju
đanska plemena 1702. godine, opkolio ih islama među Klimentama. SARADNJU KOSOVA I SANDŽAKA PODIĆI
je s tri strane, a s četvrte strane podigao Kada se razbuktao austrijsko-osman- NA NAJVIŠI NIVO
utvrđenje i tako ih u potpunosti stavio u ski rat 1737. godine, Klimente katolici iz Ono što raduje jeste činjenica da nijedna
obruč. S vremenom je sve više dolazila do Sandžaka su se pridružili austrijskoj vojsci zvanična kosovska institucija (administra-
izražaja oskudica u soli i hrani. Zatim je i srpskim ustanicima i učestvovali u napa- tivna, politička, kulturna, naučna ili obra-
uslijedila neka bolest koja pogodi stoku, a du na Novi Pazar koji se završio masovnim zovna) nije prema sandžačkim Bošnjacima
potom i ljude. Klimente ponudiše predaju. ubijanjem njegovog muslimanskog stanov- ispoljila nikakve asimilatorske i negatorske
Skadarski paša značajan dio njih deportira ništva i egzodusom preživjelih. pretenzije, što je dobra osnova i platforma
na svoj spahiluk na Pešteri i tutinskom kraju. U kontraofanzivi osmanskih snaga iz za dalje njegovanje bratskih odnosa između
Na svom spahiluku na Pešteri i tutin- Novog Pazara istjerani su srpski i albanski sandžačkih Bošnjaka i kosovskih Albanaca.
skom kraju naseli 251 klimentsku porodicu. ustanici i austrijska vojska. Klimente su se Odnosi između sandžačkih Bošnjaka i
S Klimentama dođoše i katolički misionari povukli u pravcu Šumadije i dobar dio njih kosovskih Albanaca moraju se uspostaviti
koji na Pešteri podigoše katoličku crkvu. naselio se ispod planina Rudnika i Avale, i održavati na zvaničnom i najvišem nivou
Preostale Klimente naseli u Gnjilane, u dok su drugi prešli u Srijem i nastanili se između vodećih kosovskih političkih, kul-
Rugovu i u okolini Peći i Rožaja. Desetak u Hrtkovcima (pešterske Klimente) i Ni- turnih, naučnih i obrazovnih institucija i
godina kasnije na Gornju i Donju Pešter kincima (Klimente iz Rugove). najviših i legitimnih sandžačkih instituci-
naseliše se i druga albanska plemena: Ša- A onda slijedi najzanimljivija epizoda. ja. U tim kontaktima moraju učestvovati
lje, Hoti, Škrelji i drugi, ali dobrovoljno i Oružana formacija sastavljena od muslima- najznačajniji i legitimni predstavnici Ko-
u znatno manjem broju. na Klimenta iz Sandžaka napala je naselje sova i Sandžaka.
Već 1707. godine dio Klimenta pobu- katolika Klimenta na planini Rudniku u Naravno da su vrata Bošnjačkog na-
nio se i vratio u svoju staru postojbinu. Oko Šumadiji i nemilosrdno se s njima obraču- cionalnog vijeća zvaničnim i legitimnim
147 kuća krenuše prema matici Klimenta nali u znak osvete za zločine koje su počinili predstavnicima svih navedenih kosovskih
i uz teške borbe s osmanskom vojskom nad muslimanima u Novom Pazaru. Tom institucija širom otvorena uz međusobno
probiše se do nje. S ovom grupom bili su i prilikom ubijen je veliki broj katoličkih uvažavanje u nacionalnom i svakom dru-
katolički misionari. Novi sukob osmanske Klimenta, dok su se preživjeli rasturili di- gom pogledu. Čak bi bilo dobro i korisno
vojske s Klimentama izbio je 1711. godine. ljem Šumadije i polahko se pretopili u Srbe. pri Vladi Kosova formirati kancelariju ili
Klimente ne samo da su se odbranile već Od njih potječu i dvije najznačajnije srp- odbor za saradnju sa Sandžakom i pri Boš-
su izvele i kontraofanzivu u pravcu Pešte- ske porodice Karađorđevići i Nenadovići. njačkom nacionalnom vijeću obrazovati
ri, s namjerom da sa sobom povedu i onaj Tokom prve polovine 18. stoljeća završen Odbor za saradnju s Kosovom.
dio svojih sunarodnjaka koji je tamo ostao. je proces islamizacije sandžačkih Klimenta i Također treba i dalje razvijati i pro-
Tamo ih je čekalo veliko iznenađenje. pripadnika drugih albanskih plemena i oni dubljivati saradnju i prijateljske odnose s
Zaprepastili su se kada su shvatili da oko će u narednom periodu biti jedan od najvaž- Albanskim nacionalnim vijećem Prešev-
50 porodica želi s njima da se vrati, dok je nijih stubova odbrane Sandžaka. Oni će se ske doline i održavati što prisnije, češće i
80 odbilo to učiniti, jer su definitivno ovaj postepeno potpuno pomiješati s većinskim konstruktivne kontakte s predstavnicima
put dobrovoljno izabrali da im domovina bošnjačkim življem i prihvatiti bosanski je- ovog vijeća.
bude Sandžak, a komšije Bošnjaci. Koliko zik kao svoj maternji jezik i bošnjački naci- Na taj način zauvijek će se eliminirati
je osmanska vlast bila vjerski tolerantna, onalni identitet. Danas su oni nerazdvojni mogućnost posredovanja između Kosova
govori činjenica da je, uprkos svemu, ska- dio bošnjačkog nacionalnog korpusa u San- i Sandžaka, između kosovskih Albanaca i
darski paša dozvolio da se na Pešter vrate džaku. Slično se dogodilo s velikim brojem sandžačkih Bošnjaka posredstvom nekih
katolički misionari koji su podigli katoličke bošnjačkih muhadžera koji se naselio u pre- nevladinih organizacija koje nemaju legi-
crkve u Kamešnici i Uglu, iako su oni stalno djelima s albanskom etničkom većinom. Oni timitet svog naroda i koje čak pogrešnim i
Klimente usmjeravali protiv osmanske vla- su se tokom vremena pretopili u Albance. kontraefektivnim djelovanjem mogu nani-
sti. U Sandžaku preostale Klimente počinju Šta je poenta ovog historijskog jeti veliku kolateralnu štetu tradicionalno
se miješati s bošnjačkim stanovništvom, od kazivanja? Poslije samo decenije boravka dobrim odnosima Bošnjaka i Albanaca. n

36 4/6/2020 STAV