Page 624 - Yaratılış Atlası 4. Cilt

bey ni miz de ki bu "tah min ler", "dı şa rı da ki" ger çek ile ala ka sız dı. Ya ni "içi miz de ki dün ya", Aris to'dan bu
ya na fi zik çi le rin me rak et ti ği baş lı ca ko nu olan "dı şa rı da ki ger çek" dün ya ile il gi li de ğil di. Fi zik çi ler, bu
gö rüş ile il gi li es ki dü şün ce le ri ni bir ke na ra at mış lar ve ku an tum an la yı şı nın fi zik sel sis tem üze rin de
yal nız ca "bi zim bil gi mi zi" tem sil et ti ği ko nu sun da hem fi kir ol muş lar dı. 14 Bir baş ka de yiş le bi zim al gı la -

dı ğı mız mad di dün ya, yal nız ca bi zim bey ni miz de ki bil gi ler ile var olu yor du. Ya ni dı şa rı da ki mad de nin
as lı ile hiç bir za man mu ha tap ola mı yor duk.
Jef frey M. Schwartz, Ko pen hag yo ru mu na gö re or ta ya çı kan so nu cu şu şe kil de ta nım lı yor du:

Fi zik çi John Arc hi bald Whee ler'ın söy le di ği ne gö re: "Hiç bir olay, göz lem len me den, bir olay de ğil dir." 15

Özet le, ku an tum me ka ni ği nin tüm ge le nek sel yo ru mu, bir "al gı la ya nın" var lı ğı na bağ lı idi. 16

Amit Gos wa mi, bu ger çe ği şu şe kil de ta nım la mış tı:

Şu nu sor du ğu mu zu var sa ya lım: Yu ka rı ya bak ma dı ğı mız da da Ay ha la ye rin de mi dir? Ay, so nuç ta bir ku an -
tum ob je si ol du ğu için (ta ma men ku an tum ob je le rin den oluş tu ğu için), fi zik çi Da vid Mer min'in de be lirt ti ği
gi bi bu na ha yır de me li yiz.

Bel ki de en önem li ve ço cuk lu ğu muz da özüm se di ği miz en sin si zan, dı şa rı da var olan ob je le rin mad de sel
dün ya sı nın, göz lem le yen le rin oluş tur du ğu ob je ler den ba ğım sız ol du ğu dur. Bu zan nın le hin de do lay lı ka nıt -
lar bu lun mak ta dır. Ör ne ğin biz Ay'a bak tı ğı mız da, onun kla sik ola rak he sap lan mış yö rün ge sin de ol ma sı nı

bek le di ği miz yer de bu lu ruz. Do ğal ola rak, biz ona bak ma sak bi le, za man-me kan kav ra mı için de Ay'ın mut -
la ka ora da ol du ğu nu zih ni miz de ta sar la rız. Ku an tum fi zi ği ise bu na ha yır der. Biz Ay'a bak ma dı ğı mız da, her
ne ka dar çok kü çük mik tar lar da da ol sa, Ay'ın ola sı dal ga la rı ya yı lır. Biz ona bak tı ğı mız da, dal ga he men sö -
ner ve dal ga ar tık za man me kan kav ra mı için de ol maz. İde a list bir me ta fi zik var sa yı mı be lirt mek da ha an la -

Işık ba zen bir
Işık ba zen dal ga
şek lin de ha re - par ça cık bom -
ket eder. bar dı ma nı şek lin -
de ha re ket eder.

Bir am pu lün sı cak te li gi bi sı -
cak ob je ler bi ze ışık ve rir.

20. yüz yı lın baş la rın da Max Planck, ışı ğın hem dal ga hem de par ça cık özel li ği
gös ter di ği de ğer len dir me si ni ya pa rak "ku an tum te ori si ni" or ta ya at tı.

622 Yaratılış Atlası Cilt 4