Page 726 - Yaratılış Atlası 4. Cilt

Bu ta ma men sağ du yu ya ay kı rı dır. Ama bu ör nek te, bu ra da yan lış olan sağ du yu dur. Bi zim zi hin sel ger çek -
lik mo del le ri miz, hız la rı, ışık hı zın dan çok da ha dü şük olan gün lük de ne yim le ri miz den oluş mak ta dır. Işık
hı zı na ya kın bir hız da, ger çek lik ol duk ça fark lı dır. 140

Eins te in, uzay ve za man ola rak ka bul et ti ği miz şey le rin za man-me kan bü tü nü nün bir par ça sı ol du -
ğu nu gös ter miş tir. Do la yı sıy la za man ve me kan, doğ ru dan al gı ya bağ lı ola rak ya ra tıl mak ta dır. Böy le ce,
gö re ce li ya şa nan bir dün ya nın par ça sı ha li ne ge lir ler. Dün ya nın zi hin de ki gö rün tü sü nü oluş tu ra bil mek

için za man ve me kan al gı sı ge rek li dir. Ama bun la rın asıl ger çek li ği ifa de et ti ği ni id di a et ti ği miz de ya nı -
lı rız. Çün kü dı şa rı da ki ger çek me kan kav ra mı ile hiç bir za man mu ha tap ol ma yız.
Fred Alan Wolf, bu nu şu şe kil de açık lar:

Eins te in'in ge nel rö la ti vi te ku ra mı na gö re, mad de za man ve me kan dan ba ğım sız ola maz. Eğer bun lar dan

her han gi bi ri – mad de, me kan ve ya za man – ek sik se, tü mü ek sik tir. Mad de nin var ol ma sı için me ka nın var -
lı ğı ge rek li dir, za ma nın var lı ğı için mad de nin var lı ğı ge rek li dir ve me ka nın var lı ğı için de za ma nın var lı ğı
ge rek li dir. Bun la rın tü mü bir bi ri ne ba ğım lı dır.

O hal de, eğer za man, pek çok fi lo zo fun id di a et tik le ri gi bi sa de ce bir ha yal, bir il lüz yon ise, bu du rum da
mad de ve me kan da ay nı şe kil de ha yal dir. Ku an tum fi zi ği nin Ko pen hag yo ru mu na gö re, mad de yi iz le yen ol -
ma dı ğı sü re ce mad de var ola maz. 141 (Vur gu ori ji na li ne ait tir)

Mad de nin yal nız ca du yu or gan la rı mız ara cı lı ğıy la al gı la na bi lir ol ma sı, ya ni göl ge bir var lık ol ma sı,
yi ne mad de sel bir var lı ğı olan me kan kav ra mı nı da or ta dan kal dır mak ta dır. Me ka nı biz dı şa rı da ola rak

al gı la rız, oy sa geç miş te var olan bir ye ri ha yal et ti ği miz za man me kan tü müy le bey ni mi zin için de dir.
As lın da dı şa rı da ol du ğu nu farz et ti ği miz bir ye re ba kar ken de, bu nu dü şü nür ken de me kan kav ra mı
yal nız ca bey nin için de oluş mak ta dır. Kar şı mız da dur du ğu nu farz et ti ği miz oda, bey ni miz de olu şan bir
il lüz yon, bir ha yal dir.

Mo to sik let te ki po li sin, hız ya pan bir ara ba ya ye tiş ti ği ni dü şü nün.

Po li sin hi ka ye si, kal dı rım dan
ola yı sey re den si zin kin den na -
sıl bu ka dar fark lı ola bi li yor?
New ton'a Bu nun ce va bı şu dur: Za man,
gö re, ara ba - po lis için ya vaş la mış tır.
nın sü rü cü -
sü, po li sin
pers pek ti -
fin den sa bit Eğer siz bu gö rün tü yü
gö rü ne cek - kal dı rım dan iz ler se niz...
tir.

Şim di ara ba yı ışık ışı nı ile de ğiş ti re lim.

Ama Eins te in'a
New ton'a gö - gö re, za man
re, za man bü - fark lı la şır. Siz
Eğer po lis ışık hı zı na ya - tün ev ren de da ha hız lı ha re -
kın bir hız da ha re ket et - sa bit tir. Mars'- ket et ti ği niz de,
sey di, onu ne re dey se ışık ta ki bir sa ni ye za man da ha
hı zı na yak la şı yor gi bi gö - Dün ya'da ki bir ya vaş iler ler.
re bi lir di niz. Ama da ha sa ni ye ile ay - Dün ya'da ki bir
son ra ona sor du ğu nuz da, nı dır. sa ni ye uza yın
ne ka dar hız la nır sa hız lan - her han gi bir
sın ışık ışı nının kla sik ışık ye rin de ki bir
hı zın da ön den iler le di ği ni sa ni ye ile ay nı
söy le ye cek tir. de ğil dir.

724 Yaratılış Atlası Cilt 4