Page 254 - İslam Birliği'ne Çağrı
P. 254
Bir dönem ‹slam mahkemelerine baflvuran H›ristiyanlar›n say›-
s›ndaki art›fl, Nasturi Patri¤i Timasavus'un H›ristiyanlar› uyaran
bir bildirge yay›nlamas› ile neticelenmifltir.
Fetihlerle kazan›lan topraklarda yaflayan Kitap Ehli, esir statü-
sünde de¤il, z›mmi statüsünde görülüyor ve böylece hukuki bir sta-
tü kazanm›fl oluyorlard›. Z›mmilik, cizye ad› verilen belirli bir mik-
tar vergiyi ödeyen ve Müslüman idaresini tan›yan gayrimüslimlere
tan›nan bir statü idi. Buna ba¤l› olarak can ve mal güvenceleri sa¤-
lan›yor, din ve vicdan hürriyetinden faydalan›yorlar, askerlikten
muaf tutuluyorlar, aralar›ndaki anlaflmazl›klar› kendi hukuklar›na
göre çözme hakk›n› koruyorlar ve e¤er gerekli görülürse ödedikleri
cizye de kimi zaman iade ediliyordu. Tarihçilerin büyük k›sm›, z›m-
milerin dönemin flartlar›na göre son derece hoflgörülü ve adil bir bi-
çimde yönetildiklerini kabul etmektedir. Ünlü tarihçi Bernard Lewis
bu durumu flöyle ifade eder:
... Onların (zımmilerin) durumu, Batı Avrupa'da kiliseden ayrı
düşünenlerin durumundan çok daha üstündü. Zımmiler, dinleri-
nin icaplarını serbestçe yerine getirme hakkına sahiptiler. İnanç-
ları için asla idam veya sürgün cezasına çarptırılmıyorlardı. 35
Peygamber Efendimiz, "her kim z›mmiye zulmeder veya
tafl›maktan aciz oldu¤u yükü yüklerse, o kimsenin hasm›y›m"
diyerek z›mmilere gösterilmesi gereken tavr› müminlere tarif et-
miflti. Bu ahlak do¤rultusunda Müslümanlar, kendi idareleri al-
t›ndaki gayrimüslimlerin korunmas›n› önemli yükümlülüklerin-
den biri olarak görmüfllerdir. Bizans ordusu ile yap›lan bir savafl
s›ras›nda, ‹slam ordular›n›n gerekli korumay› kendilerine sa¤la-
yamayacaklar› bir ortam olufltu¤unda, Müslümanlar›n ald›kla-
r› cizyeyi halka iade etmeleri Peygamberimiz (sav)'in Müslü-
manlara ö¤retti¤i güzel ahlak›n önemli örneklerinden biridir. 36
Müslümanlar›n, z›mmi halka gösterdikleri flefkat ve alakan›n bir
di¤er güzel örne¤i de, Hz. Ömer'in yafll› bir z›mmiye söyledi¤i,
"gençli¤inde senden cizye al›p da, ihtiyarl›¤›nda seni terk etmek ol-
252
